با گذر از حجاب خود، چهره الهي جهان هستي آشكار ميشود و فنا از منظر ظاهري خويش زيبايي جمال خداوند جميل در همهسو پديدار ميگردد و در اين رتبه، طهارت لازم براي مشاهده اسماي فعلي خداوند حاصل ميشود و امكان بروز محبّت مجازي كه همان عشق به اسما و صفات الهي است، پديد ميآيد. تا از اين مجاز و مَعْبَر به محبوب حقيقي به مقدار گستره وجودي مُحبّ نيل حاصل شود.
انسان كامل صاحب مقام ﴿أو أدني﴾ و مظهر اسم اعظم خدا و واسطه ميان حق و خلق است و مشاهده جمال الهي جز از طريق ارائه او، و تماشاي وجه خدا جز با هدايت او شدني نيست. پس محبّت انسان كامل همان عشق مجازي است كه بهرهوري از محبّت حقيقي را آسان و آماده ميسازد.
انسان كامل كه در قُرب نوافل و فرائض از طهارت برخوردار و از هر آلودگي پيراسته است، در تمامي حالات، رحمت گسترده خداوند را به بهترين و برترين شكل در معرض ديده همگان مينهد و بندگان نيز از راه نظاره و قرب و محبّت او، توان وصول به او را پيدا ميكنند.
سعدي اگر عاشقي كني و جواني ٭٭٭٭ عشق محمّد بس است و آل محمّد(ص)
باروري و ظهور عشق، در گرو مشاهدهزيبايي و حُسن است و انسان كوردلي كه از ديدن خداوندِ ودود و مشاهده وجه گسترده او ناتوان است، هرگز از بهجتي كه
اولياي الهي در شور و مستي گذر از خود مييابند، بهرهاي ندارد. به همين دليل سخنان واصلان كوي محبت را جز بر صور آلوده خيال خود نميتواند حمل كند!
آن خمودي كه از نظر بر غير حقّ، حاصل ميگردد و آن كوري كه محصول گناه و مانع مشاهده حق است، تنها با زلال آن آب پاك ميشود كه به مصداق ﴿و سقاهم ربّهم شراباً طهوراً﴾(1) از دست ساقي ويژهاي نصيب انسان ميگردد كه با برخورداري از ولايت الهي دست او دست خدا باشد؛ ﴿إنّ الّذين يبايعونك إنّما يُبايعون الله﴾.(2)
گفتني است: امداد و تأييد مبتدئان و متوسطان با تسديد منتهيان متفاوت است. زيرا با تقويت پر و بال، سالكِ مبتدي يا مياني او را تأييد ميكنند و به سالك منتهي پر و بال غيبي ميدهند؛
اي دل اين ره به قيل و قالت ندهند ٭٭٭٭ جز بر در نيستي وصالت ندهند
وانگاه در آن هوا كه مرغان وياند ٭٭٭٭ تا با پر و بالي، پر و بالت ندهند(3)
1 ـ سوره دهر، آيه 21.
2. سوره فتح، آيه 10.
3. ديوان شمس تبريزي.
هدايت در قرآن، ص 106-107.