آنچه در پی می آید دیدگاه جندین تن از شخصیت های برجسته علمی درباره ا ستاد محمدتقی جعفری است:

استاد محمدرضا حکیمی

آشنایی اینجانب با علامه بزرگوار، متفکر گرانقدر اسلامی، آیت الله حاج شیخ محمدتقی جعفری تبریزی، به چهل سال از این پیش می رسد.



این آشنایی سپس به شناختی بیشتر پیوست و به دوستی، ارادت اینجانب، به ویژه با مطالعه کتاب «ارتباط انسان ـ جهان» کتابی غنی و ابتکاری و پر ارج و کتاب « تعاون الدین و العلم» و کتاب « مبدأ اعلی» ... و اطلاع هماره از حضور جدّی و تکلیف شناسانه ایشان در مرز پاسداری از دین خدا و مبانی قویم و ارزش های متعالی آن، به منظور نجات نسل های انسانی؛

؛ و هم چنین پشتکار پوینده این عالم مرزبان و فیلسوف و اندیشمند غیر محدوداندیش، در آفاق فرهنگ و اندیشه انسان معاصر، به منظور گسترش باورهای الهی و صیانت آن ها، و ردّ تهاجم های متفاوت در هر دوره . . . و آنگاه پدید آوردن این همه تألیفات گرانقدر در پهنه گسترده فرهنگ غنی و پهناور ایران، و ابعاد گوناگون معارف شناختی، بدان سان که اگر این آثار از آنِ گروهی از دانشوران و عالمان بود، جای گرامیداشت و اعجاب داشت، تا چه رسد که اکنون یک تن به عرضه آن ها پرداخته است؛ آن هم با وجود اشتغال به جلسه های تدریسی و سخنرانی ها و سفرها و مصاحبه های علمی و دینی بسیار. درباره شخصیت علمی استاد علامه جعفری، آنچه بیشتر دارای اهمیت است، جامعیت ایشان است، و نگرش باز، و گذر از محدوده محدودیت آفرینِ محدوداندیشی و تک رشته ای و بسته ذهنی، که دریغا بسیاری از عالمان و فاضلان ما در قلمروهای ویژه خویش بدان سخت مبتلایند.



. . . و ما در این روزگار، یک نمونه از عالمان جامع را می نگریم که به آفاق فکری بس گسترده ای دست یافته اند، و در قلمرو اندیشه از محدوده هایی خاص فراتر رفته اند. آثار فراوان و پر تنوّع ایشان که شماری از آن مورد شناسایی قرار گرفته، گواه صادقی است بر این چگونگی . . . و مشک آن است که ببوید. و این همه برکت علمی و تربیتی، که در طول چند دهــه از زبان و خامه استاد جعفـری ـ چه در ایران و چه در خارج از ایران ـ عرضه گشته، واقعیتی است گویای جامعیتی چشمگیر در غالب ابعاد . یک نگاه به نام های تألیفات ایشان و موضوع های سخنرانی ها و سپس محتوای آن ها، برای تشخیص این ویژگی بسنده است.

. . . و استاد جعفری همواره با پژوهش در افکار گوناگون و تفحّص در کتاب های اندیشمندان مختلف، در صدد بر آمد تا راه شناخت انسان را به سوی درکِ حقایقِ خطاناپذیرِ الهی بگشاید، و «ایمان» و «عمل صالح» را در جامعه استوار سازد، و جامعه را سعادتمند گرداند.



پروفسور موچوپولوس استاد فلسفه ـ دانشگاه آتن



دغدغه اصلی استاد جعفری، هدف و آینده بشریت بود. محققی بود که تجربه های فراوانی از مسائل و معضلات جامعه معاصر داشت و نمی کوشید که خود را از این مسائل پنهان دارد.



ما به بحث و گفتگو با هم عادت داشتیم، به ویژه درباره تکنولوژی که ساعت های مدیدی به طول می انجامید. او بر این باور بود که: تکنولوژی، عاملی منفی برای تمدن ماست، زیرا به کمال باطن اجازه بروز نمی دهد. من با این نظر مخالف بودم و بر این باور بودم که: در کشور ایران از تکنولوژی بهره گیری شده است، البته در جهت خیر بشر. او پذیرفت که تکنولوژی می تواند بشر را کمک کند، اما به شرط آن که بشر آن را تنها به عنوان ابزار و وسیله به کار گیرد.



این تنها یک مثال بود از سال ها مباحثات عمیق، البته با خصوصیات مختلف. او همواره در طول مباحثات، جلوه گر تفکری دقیق و اراده ای عالی بود. به یاد می آورم رفتار دلپذیر او را با دانشجویانم در دانشگاه آتن. دانشجویان یونانی، نظم کلاس را به هم ریخته بودند و من عصبانی بودم از این که آن ها یک روحانی را در فرهنگ خود می بینند و نیشخند می زنند، چرا که او خود را با زبانی با آن ها مخاطب می ساخت که دانشجویان نمی فهمیدند. اما در طول سخنرانی، دانشجویان توجهی ویژه به سخنرانی کردند و با جذابیت تمام به ترجمه سخنان ایشان گوش دادند. سپس با شوق به این که مطالب فراوانی در حال آموختن هستند، با کف زدن های پیوسته او را تشویق می کردند که تجلیِ پذیرشِ مثبتِ درسهای جعفری بود. او در آن جا به گونه ای الهام آمیز با آن ها ارتباط برقرار کرد. از این رو، فهمیدم این یک هدیه الهی بود که یک استاد تا بدین حد شگفت انگیز باشد.



جعفری سرشار از احساسات عمیق بود. همکاران من در دیدار با او، آن چنان تأثیر پذیرفتند که او را احاطه کرده بودند. این تلقی اینجانب را که با اهمیت است، ارائه می کنم و افتخار می کنم که او دوست من و نماد روحِ اسلامیِ ایران بود. هم چنین، وی استاد برجسته فلسفه اسلامی و ارزش های اخلاقی را از قرآن برگرفته بود. او منتقد اندیشه اجتماعی جهان معاصر و پژوهشگری که هم از ارزش های کهن و هم از ارزش های نوین برخوردار بود.



تأکید می کنم: او در این دیدارها می کوشید این اندیشه ها را برای خارج از ایران در دسترس قرار دهد. اجازه دهید تا بگریم، چرا که او انسانی ارزشمند و در بر دارنده ارزش های همه جانبه ـ نه منحصر به یک موضوع خاص ـ بود. دیدگاه او امیدبخش و رضایت آمیز بود. هرگز او را ناراحت و با چهره ای در هم کشیده ندیدم. او به خوبی می دانست چگونه بر لبانش برای دیگران ـ به ویژه برای خودش ـ تبسّم کند.





پروفسور دلی کاستاپولوس ـ محقق و استاد دانشگاه آتن

چند سال قبل، به اتفاق دیگر دوستان از یونان با آقای جعفری در منزلشان دیدار و بحث و گفتگوهای فراوانی داشتیم. نگرش های ایشان ـ خصوصاً کتابخانه وی ـ بر ما تأثیرگذار بود. سه سال قبل از رحلتش (سال 1374 خورشیدی) ، به یونان آمده بود و در مجلسی، بیش از دو ساعت با ایشان گفتگو داشتم. من شخصاً دریافتم ایشان فیلسوف واقعاً برجسته ای هستند. او اندیشه ای عالی داشت و نقش مهمی در فلسفه اسلامی ایفا کرد.



پیرامون آخرت شناسی با ایشان گفتگو و بحث داشتم، و بر این اساس، مقاله ای در موضوع «ایمان فراتر از عقل و الحاد در واقعیت جهانی» تهیه کرده ام. هم چنین، ما برای تلاش بیشتر مسیحیان ارتدوکس و مسلمان برای جهان بهتر به توافق رسیدیم.



زنده یاد اسماعیل(کوزو) ناکایاما ـ ژاپن


او در قله علم و معرفت قرار داشت و در عین حال، با دانشجویان خود و مردم عادی که وقت گرانبهایش را در اختیار آنان می گذاشت، بسیار نزدیک بود. در اوایل دهه 50 هـ . ش من برای اولین بار، علامه جعفری را ملاقات کردم. از آن پس، بیشترین مطالب اصولیِ اسلام و فلسفه اسلامی را از ایشان فرا گرفتم. او نه تنها اسلام را به من آموخت، بلکه راهنمای زندگی من نیز شد. معلومات بی کران ایشان، مانند اقیانوس و عظمت و وقار ایشان، همانند کوه هیمالیا بود.



پروفسور ولقاریس ـ دانشگاه آتن

... در تمام عمرم کسی هم چون استاد جعفری مرا تحت تأثیر قرار نداده است. در شهر باستانی آتن به جای این که برای خیابان ها نامي انتخاب كنند، در هر گوشه از شهر ستوني نصب كرده و بر روي هر ستون، سه هرمس ـ خداي ارتباطات را ـ نصب مي كردند تا راهنماي افراد باشد.

هرمه ها از آن زمان به عنوان اشخاصي برجسته و راهنمايان مردم معروف شدند. فرزانگاني باهوش كه مردان خدا بودند و هدفشان هدايت خلق بود، هرمه ناميده مي شدند. آنان همواره در حال تحقيق و تفحّص بودند، استعداد و عقل و هوش خود را صرف خدمت به انسانيت و معنويت كرده ، هم چون ستارگاني درخشان ، هدايت انسان را در مسير دشوار زندگي بر عهده داشتند. از اين گونه اشخاص نادر، مي توانم به استاد محمدتقي جعفري اشاره كنم ، كه نه تنها مايه مباهات ايران ، بلكه افتخار جهان است.

... وقتي در مقابل وي قرار مي گيريد، احساس مي كنيد در حضور مردي خدايي هستيد؛ مردي كه به واسطه عقل و روش زندگي اش به خداوند نزديك شده و از او الهام مي گيرد.

... روی هم رفته بایستی گفت: جعفری از شخصیت هایی بود که در جهان بسیار نادرند. او مرجعی بود پیامبرگونه. با وجود گرايش شديد مذهبي اش و رسوم و اصول حاصل از آن ، نداي استاد جعفري ندايي بود در دلِ جهانِ وحشي امروز؛ هشداري بدين مضمون: جهان از مسير انسان دوستي و ارزش هاي مذهبي كه برادري و دلسوزي را تبليغ مي كنند و جهاني مي سازند كه فطرت راستين انسان را پرورش مي دهد، منحرف شده است .

جعفري هرگز كسي را محكوم نمي كرد. او قاضي نبود، بلكه يك معلم بود. به خاطر دارم يك بار از ايشان خواستم نظر خود را درباره جوامع غرب برايم بگويند. سؤال براي ايشان غير منتظره بود، اما در پاسخ گفتند: انسان غربي در تلاش براي فوق بشر شدن ، نتيجه اي جز غير بشر شدن نگرفته است ، زيرا از خدا دور شده و صرفاً بر منطق و توانايي هاي خودش تكيه دارد. استاد محمدتقی جعفري ايمان به خدا را با منطق بشري در هم آميخته بود. روحش قرين رحمت باد.



پروفسور هیسائه ناکانیشی ـ استاد دانشگاه ناگویا

جوانب گوناگون عظمت استاد جعفری بی شمارند. با این حال، بیش از هر چیز می توانم به دانش گسترده وی در مورد تمدن های اسلامي، نيز ساير تمدن ها، حكمت و بينش عميقش اشاره كنم كه امكان ايجاد آثاري اين چنين دلسوزانه را درباره انسان هاي معاصر او و آينده به وجود آورد. در ديدار و گفتگو با ايشان كاملاً دريافتم: گرماي ذهن و قلب و عظمت نفس او باعث شده كه اين اندازه به ايجاد يك دنياي پر از صلح و همزيستي مسالمت آميز اهميت دهند و چنين ميراث بزرگي براي ما باقي بگذارند.

... دنيا دچار تغييرات چشمگيري شده، به سوي شرايطي خطرناك پيش رفته است . ارزش ها و مفاهيم بزرگي از قبيل: شرافت و كرامت انساني و ميراث بشري مورد بي اعتنايي و حتي انكار قرار مي گيرند. براي احياي اين مفاهيم حياتي انساني ، بايستي تمامي آثار استاد جعفري مورد توجه قرار گيرند و سعي شود فلسفه ايشان مجدداً تفسير گردد تا بتوان از نو، جهاني ايمن تر و صلح آميزتر ساخت .

برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی استاد محمد نقی جعفری