* 23 مهر دردفاع مقدس

* عملیات کلاسیک دزفول توسط ارتش جمهوری اسلامی (1359ش)
اشاره: ارتش عراق از همان روزهای نخست تجاوز، سعی در تصرف پایگاه مهم وحدتی (پایگاه هوایی) دزفول داشت که با مقابله نیروهای مردمی، آرزوهایش به یاس مبدل شد و برای تلافی شکست‏های خود در جبهه‏های دزفول، این شهر را زیر آتش توپخانه خود گرفت. از این رو، برای دور کردن آتش دشمن از شهر و در امان ماندن پایگاه نیروی هوایی، طرح حمله‏ای به صورت کلاسیک توسط نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ریخته شد که این حمله در روز 23 مهر 1359، در غرب دزفول انجام شد. این عملیات علی‏رغم فداکاری و جانبازی نیروهای اسلام، به دلیل عدم پشتیبانی و شناسایی دقیق منطقه، به عقب‏نشینی قوای خودی منجر گشت ولی سربازان اسلام را به فکر عملیات‏های بعدی انداخت تا دشمن متجاوز را از خاک میهن اسلامی عقب برانند.
* اشغال جاده آبادان - ماهشهر و تنگ شدن حلقه محاصره بیشتر آبادان (1359ش)
* شهادت شهید محمدرضا ضیائی (1359ش)
اشاره: شهید محمدرضا ضیائی متولد سال ۱۳۲۸ش در روستای قهنویه از توابع شهرستان لنجان است. در سال ۱۳۴۹ش وارد دانشکده افسری شد و در سال ۱۳۵۲ش با درجه ستوان دومی، در توپخانه کازرون مشغول به فعالیت گردید. در سال ۱۳۵۹ش همراه با پدافند هوایی از گردان ۳۲۲  به مناطق عملیاتی رفت و مسئولیت حفظ و حراست از پایگاه‌های نیروی دریایی هوایی خرمشهر و پالایشگاه نفت آبادان را پذیرفت. سرگرد محمدرضا ضیائی سرانجام در 23 مهرماه به دیدار معبود شتافت و روح پاکش در آسمان دزفول به پرواز درآمد.
* شهادت شهید سیدمحمدصادق دشتی (1364ش)
اشاره: وی در سال 1342 ش، همزمانی با ولادت رسول الله (ص)، روستای «دستجه» از توابع متولد شد و پس از پیروزی انقلاب به جهاد سازندگی و کمک مستضعفین و عشایر شتافت. وی علاوه بر همکاری با کمیته فرهنگی جهاد سازندگی برای چاپ نشریه‌ای به نام «ندای انقلاب» در کنار معلمان و دوستان فعالیت کرد و در کنار این موارد به عنوان دانش‌آموز ممتاز دبیرستان «دکتر شریعتی» شناخته شد. او بعد از شهادت دوست و همرزمش «شهید صادق کتیرایی » در فراق یار، بی‌تابی می‌کرد و توان ماندن نداشت. پس از اخذ مدرک دیپلم، با توجه به شرایط نامناسب جامعه، که در اثر ترور گروهک‌ها و شروع جنگ، ایجاد شده بود به جهاد سیستان و بلوچستان پیوست و در منطقه «گلان» از توابع ایرانشهر، مشغول خدمت به مردم محروم گردید. در اسفند ماه 1360 همراه اکیپ اعزامی‌ به جهاد شیراز به آبادان رفت و مسئولیت انجام فعالیتهای اداری را بر عهده گرفت. با شکل‌گیری و اجرای عملیاتهای گسترده در سپاه اسلام، به کارهای مهندسی روی آورد و در عملیاتهای بسیاری حماسه آفرید. در نهایت، به کردستان رفت در بیست و سوم مهر ماه سال 1364 در منطقه آبادان به درجه رفیع شهادت نائل آمد.
* 23 مهر درگذر تاریخ

*  شهادت عالم مجاهد «عطاءالله اشرفی اصفهانی» پنجمین شهید محراب در باختران (1361ش)
اشاره: آیت ‏الله عطاءالله اشرفی اصفهانی در سال 1283ش در خمینی‏شهر اصفهان به دنیا آمد و پس از تحصیل مقدمات در زادگاهش و اصفهان به قم عزیمت نمود. وی در آنجا از محضر استادانی بزرگی بهره‏مند گردید و به اجتهاد رسید. این عالم ربانی در سال 1335 حسب‏الامر آیت‏الله بروجردی به کرمانشاه مهاجرت کرد و در حوزه جدیدالتأسیس آن به تدریس معارف اسلامی پرداخت. آیت‏الله اشرفی پس از قیام مردمی 15 خرداد 1342 و به تبعیت از امام خمینی(ره)، مبارزات خود را در منطقه غرب کشور آغاز کرد. این عالم مجاهد در هدایت مردم و روشنگری علیه رژیم طاغوت نقش مهمی ایفا کرد. وی پس از پیروزی انقلاب به نمایندگی امام(ره) و امامت جمعه کرمانشاه منصوب شد و به امور شرعی، اجتماعی و فرهنگی مردم همت گماشت. ایشان همچنین با آغاز جنگ تحمیلی، علی‏رغم کهولت سن، مسافت طولانی و راه‏های صعب‏العبور را به عشق دیدار دلاورمردان جبهه توحید می‏پیمود و حضور ایشان، سبب دلگرمی رزمندگان می‏گردید. آیت‏الله اشرفی در طول دوران نمایندگی حضرت امام در استان کرمانشاه، دو بار مورد سوء قصد قرار گرفت و سرانجام در روز جمعه 23 مهر 1361 شمسی پس از هشتاد سال جهاد، تقوا، پرهیزگاری و خدمت، در محراب عبادت نماز جمعه به دست منافقین کوردل به شهادت رسید. پیکر مطهر این عالم مجاهد پس از تشییع باشکوه در کرمانشاه و خمینی‏شهر، در گلزار شهدای تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
* رحلت آیت ‏الله «سید مصطفی صفایی خوانساری» استاد برجسته حوزه علمیه قم (1371ش)
اشاره: آیت ‏الله سیدمصطفی صفایی خوانساری در سال 1281 ش (1321 ق) در خوانسار به دنیا آمد و پس از عمری نجاهدت در راه تعلیم و تعلم و تدریس و تألیف در صبح روز جمعه 23 مهر 1371 برابر با 18 ربیع‏الثانی 1413 ق در 90 سالگی چشم از جهان فرو بست و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

*  9  ذی الحجه درگذر تاریخ
* رحلت ادیب، مفسر و محدث معروف اهل سُنَّت
«جارُالله زمخشری» (538 ق)
اشاره: جارالله زمخشری استاد تفسیر، حدیث، علم لغت، ادیب و فقیه مسلمان، سال‏های بسیاری را در مکه اقامت داشت و از این رو به جارُالله یعنی همسایه‏ی خدا مشهور شد. زمخشری، به جهت علم و دانش بسیار در زمینه‏ی علوم دینی، مورد احترام فضلا و دانشمندان عصر خود بود و آثار بسیاری را در زمینه‏ی علوم مختلف اسلامی از خود به یادگار گذاشت. از مهم‏ترین تألیفات زمخشری می‏توان به تفسیر کَشّاف و مقدمةُ الادب اشاره کرد.
* ارتحال عالم کبیر «علامه طبرسی» صاحب تفسیر مجمع البیان (548 ق)
اشاره: ابوعلی فضل بن حسن طبرسی در سال 468 ق به دنیا آمد. پس از فراگیری مقدمات در مشهد مقدس به تحصیل ادبیات عرب، قرائت، تفسیر، حدیث، حساب و جبر، فقه، اصول وکلام پرداخت و در آن علوم متبحرگردید. علامه در حدود 54 سال در مشهد بود و سپس راهی سبزوار شد و به تدریس و تألیف همت گماشت. قطب الدین راوندی، ابن شهر آشوب، ضیاءالدین راوندی و... از جمله شاگردان او به شمار می‏آیند. همچنین اسرارالامامه، تاج الموالید و کنوز النجاح ازتألیفات اوست. از میان ده‏ها کتاب او، تفسیر کبیر مجمع البیان، به عنوان سرآمد تفاسیر، مطرح گردیده است. او همچنین فقیهی وارسته و عالمی آگاه بود و محل مراجعه‏ی مردم واقع می‏شد. سرانجام امام مفسّران، پس از نزدیک به هشتاد سال عمر با برکت درروز عرفه‏ی سال 548 ق بدرود حیات گفت. بعضی، مسمومیت توسط بدخواهان را عامل درگذشتِ وی گفته‏اند. بدنش را به مشهد منتقل کرده و در جوار حرم امام رضا(ع) به خاک سپردند.
* شهادت حضرت
«مسلم ‏بن عقیل» نماینده‏ی
امام حسین(ع) در کوفه (60 ق)
اشاره: مسلم بن عقیل که از شخصیت‏های برجسته وبا تقوای زمان خود به شمار می‏رفت، برای ارزیابیِ میزان وفاداری مردم کوفه به امام حسین(ع) به این شهر رفته بود. زیرا مردم کوفه، طیِ هزاران نامه، از امام حسین برای رفتن به این شهر و قیام علیه حکومت ستمگر یزید بن معاویه، دعوت کرده بودند. مردم کوفه اگرچه در ابتدا به گرمی از مسلم بن عقیل استقبال کردند، اما هنگامی که عبیدالله بن زیاد که مردی سنگدل و بی‏رحم بود بر کوفه حاکم شد، کوفیان، فریبِ وعده‏های دروغین او را خوردند و به خاطر ترس و جهل، دست از حمایت امام حسین(ع) کشیدند و مسلم را تنها گذاشتند. در پیِ آن، مسلم به دست عُمّال ابن زیاد گرفتار آمد و به دستور آن حاکم پلید، فرستاده‏ی امام حسین(ع) را از بالای داُرالاماره به پایین انداختند و او را به شهادت رساندند.

* روز  عرفه (روز نیایش)
اشاره: روز نهم ذی‏الحجه به عنوان روز عرفه از اعیاد بزرگ اسلامی به شمار می‏رود، گرچه به اسم عید نامیده نشده است. در این روز خداوند تبارک و تعالی بندگان خود را به عبادت و اطاعت خود فراخوانده، و سفره‏ی جود و احسان خود را برای بندگان خود گسترانده است. شیطان در این روز خوار و حقیر و خشمناک است. از ظهر روز نهم ماه ذی‏الحجه، زائران خانه‏ی خدا در صحرای عرفات وقوف می‏کنند و برای این وقوف، فضایل بسیاری ذکر شده است. در غروب این روز، زائران، از عرفات به مشعرالحرام می‏روند و خود را برای سایر مناسک پر شکوه حج آماده می‏کنند.

* رحلت آیت ‏الله العظنی «سید ابوالحسن اصفهانی»  (1365 ق)
اشاره: سیدابوالحسن اصفهانی در سال 1284 ق در یکی از روستاهای اصفهان به دنیا آمد. پس از گذراندن دروس ابتدایى در زادگاهش، به حوزه‏ی اصفهان رفت و در نهایت تنگدستی به فراگیری علوم دینی و تدریس همت گماشت. در 24 سالگی راهی نجف شد و از محضر بزرگان بهره‏مند گردید. ده سال آخر حیات وی، همزمان با مرجعیت عامه و زعامت دینی شیعیان بود. از مهم‏ترین آثار ایشان، وسیلةُالنجاة و اَنیسُ المُقلّدین می‏باشد. بسیاری از مراجع و بزرگان این قرن از شاگردان او هستند. این عالم ربانی سرانجام در 81 سالگی در کاظمین دارفانی را وداع گفت و در نجف اشرف به خاک سپرده شد.