در گذرتاریخ
16 مهر -2 ذی الحجه - 8 اکتبر

16 مهر در دفاع مقدس

* صدور قطعنامه 588 شورای امنیت درباره جنگ ایران و عراق (1365 ش)
اشاره: با شکایت مکرر ایران مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی عراق در جنگ و اعزام کارشناسان سازمان ملل، گزارشی از این بمباران به دبیر کل رسید که ناگزیر رییس شورای امنیت، بیانیه قاطعی در محکومیت کاربرد این سلاح‏ها توسط عراق صادر کرد، هر چند که در این بیانیه، «ادامه منازعه» نیز محکوم شده بود. شورا در 8 مهر 1365، بحث خود را در مورد جنگ آغاز کرد و دبیر کل، گزارش مفصّلی به شورا ارائه نمود. این بحث منجر به صدور قطعنامه 588 در تاریخ 16 مهر 1365 ش (8 اکتبر 1986 م) به اتفاق آراء شد. این قعطنامه، با احساس خطر عمیق نسبت به طولانی شدن و تشدید منازعه و با یادآوری تعهدات دول در خودداری از کاربرد زور و حل صلح‏آمیز اختلافات، ایران و عراق را به اجرای کامل و بدون درنگ قطعنامه قبلی شورا مبنی بر آتش‏بس بین طرفین فرا می‏خواند. علت اصلی صدور این قطعنامه، بیشتر به خاطر تهدید ایران به انجام حمله سرنوشت‏ساز به عراق است و می‏توان ارزیابی کرد که این قطعنامه، آخرین اتمام حجت به طرفین و به ویژه ایران برای پذیرش توصیه‏های شوراست. اما ایران این قطعنامه را در حالی که ارتش بعث، تهاجم بی امان خود را به خاک میهن اسلامی ادامه می‏داد، نپذیرفت.

* شهادت عبدالحمید یوسف ‌گله (1359ش)
اشاره: شهید عبدالحمید یوسف‌گله در یکی از روزهای زیبای سال ۱۳۳۸ش، در جمع خانواده‌ای مذهبی در شهر دزفول چشم به جهان هستی گشود. دوران کودکی را در دامان پرمهر مادر و زیر سایه تعالیم عالی اسلام گذراند. در دوران تحصیل، تابستان‌ها کار می‌کرد تا مخارج تحصیل خود را بپردازد. با شروع انقلاب اسلامی، به صف مجاهدین مبارز پیوست و در فعالیت‌هایی مانند تکثیر نوار سخنان امام (ره) و پخش اعلامیه‌ها و شناسائی افراد ساواک شرکت داشت. در اسفندماه سال ۱۳۵۷ش به دستور پیرو و مقتدایش روح‌الله کبیر (ره) برای یادگیری فنون نظامی به پادگان دزفول رفت و سپس به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد. پس از یک سال خدمت صادقانه در سپاه در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۵۸ش به خدمت مقدس سربازی عازم شد، دوره تعلیمات نظامی را در پادگان «خسروآباد» آبادان گذراند و در مدت ۴ ماه آموزشی چنان در عمل به دستورات دین و خلوص نیت موفق بود که به‌عنوان امام جماعت هم‌رزمانش انتخاب شد. عبدالحمید سپس به هنگ ژاندارمری اهواز منتقل شد، او در مسائل فرهنگی بسیار فعال بود و همان‌جا توانست کتابخانه‌ای با ظرفیت ۱۰ هزار جلد کتاب تأسیس نماید. سرباز مخلص اسلام در طول خدمت عاشقانه خود در سپاه پاسداران و ارتش بار‌ها رشادت خود را در مأموریت‌های خطرناک و حساس به نمایش گذاشت. و هر بار سربلند از انجام مأموریت بازمی‌گشت. هرچند چندین‌بار تا مرز شهادت پیش رفت و یک‌بار نیز در کنار حجت‌السلام والمسلمین غفاری در جبهه خونین‌شهر با دشمن بعث به نبرد پرداخت. سرانجام روح عاشقش مرزهای تن را پیمود و در تاریخ شانزدهم مهرماه سال ۱۳۵۹ هجری شمسی در جبهه اهواز زمانی‌که برای تهیه آب آشامیدنی برای هم‌رزمانش از سنگر خارج شده بود، بر اثر اصابت ترکش خمپاره در سن بیست و یک سالگی دعوت حق را لبیک گفت.

* شهادت شهید سیدمحسن میرمالک (1361ش)
اشاره: روز هشتم شهریورماه سال ۱۳۶۲ش شهر تهران میزبان کودکی به‌نام سیدمحسن بود: شهید سیدمحسن میرمالک. در آغازین روز ولادتش، نام زیبای پیامبر (ص) اسلام و مولی‌الموحدین را در گوشش زمزمه نمودند تا همواره یکتاپرستی عاشق باشد. در دوران نوجوانی به‌همراه پدر به آمریکا مهاجرت نمود اما با اوج‌گیری نهضت پرشور خمینی کبیر (ره) در خیل یاوران روح‌الله (ره) قرار گرفت و در سال ۱۳۵۶ش به ایران بازگشت. سیدمحسن در این زمان به استخدام رادیو و تلویزیون درآمد و بعد از پیروزی نهضت عظیم مردمی، به جرگه بسیجیان جان‌برکف پیوست. او در صدا و سیما به‌عنوان مکانیک مشغول کار بود، اما جنگ تحمیلی باعث شد همراه خیل کثیر سربازان سپاه خمینی (ره) به جبهه رود، سیدمحسن سرانجام در تاریخ شانزدهم مهرماه سال ۱۳۶۱ هجری شمسی در سن سی و پنج سالگی در منطقه سومار به شهادت رسید، اصابت ترکش او را به عروجی سرخ نوید داد. از شهید سیدمحسن میرمالک دو فرزند به یادگار ماند.
16 مهر در گذر تاریخ

* صدور بیانیه «امام خمینی» به سران دول اسلامی برای بسیج علیه رژیم صهیونیستی (1352 ش)
اشاره: در هشتمین روز از ماه رمضان 1393 ق برابر با 14 مهر 1352 ش، ارتش‏های مصر و سوریه با هماهنگی یکدیگر به نیروهای اسرائیلی مستقر در کانال سوئز و ارتفاعات جولان حمله کردند و این دو منطقه اشغال شده توسط صهیونیست‏ها را باز پس گرفتند. در این جنگ که به نام «جنگ رمضان» موسوم شد شکستن خط بارلو در صحرای سینا به عنوان یکی از افتخارات ارتش مصر ثبت گردید. دولت عراق با درخواست ایجاد رابطه با ایران، مسأله باز کردن جبهه جدیدی علیه اسرائیل را مطرح نمود. دولت ایران در اولین عکس‏العمل خود از درگیری اعراب و اسرائیل صرفاً اعلام نگرانی کرد. در این موقعیت، امام خمینی در اعلامیه‏ای به دول و ملل اسلامی، از همگان و خصوصاً دول عربی خواستند که با توکل به خدای متعال و تکیه بر قدرت لایزال، همه قوا و نیروی خویش را بسیج سازند و در این جهاد مقدس شرکت کنند. امام خمینی(ره) همچنین در این پیام از دولت‏های نفت‏خیز اسلامی خواستند که از نفت و دیگر امکاناتی که در اختیار دارند به عنوان حربه علیه اسرائیل و استعمارگران استفاده کنند. از دیدگاه حضرت امام، ملت اسلام به حکم وظیفه انسانی و اخوت و طبق موازین عقلی و اسلامی، موظف بودند همه نوع همکاری و فداکاری را در این راه مبذول دارند.

* حمله چرخ ‏بال ‏های آمریکایی به قایق‏‌های گشتی سپاه در خلیج فارس (1366 ش)
اشاره: نیروهای ایرانی که در حال گشت زنی عادی در منطقه شمالی خلیج فارس در اطراف جزیره فارسی بودند با تهاجم وحشیانه هلی‏کوپترهای آمریکایی روبرو شدند. در جریان حمله به این قایق‏ها، 3 قایق به شدت آسیب دیده و قایق چهارم موفق به ترک محل درگیری شد. همچنین دو تن از رزمندگان سپاهی شهید، یک تن به شدت زخمی و شش تن دیگر ربوده شدند. در جریان این درگیری، یک هلی‏کوپتر آمریکایی هدف موشک استینگر شلیک شده از قایق‏های ایرانی قرار گرفت و سرنگون شد. وزیر جنگ آمریکا این عمل نیروهای آمریکایی را دفاع از خود نامید ولی در واقع آمریکا با این عمل خود، رسماً اعلام جنگ نمود.

* بمباران شیمیایی شهر سومار توسط رژیم بعث عراق در جریان جنگ تحمیلی
(1366 ش)
اشاره: درشانزدهم مهر ماه سال 1366 رژیم بعثی عراق شهر سومار را مورد هجوم شیمیایی خود قرار داد که طی آن بسیاری از هموطنان ایرانی به درجه رفیع شهادت نایل آمدند. « ... هنوز ناله هاى سوزناک و دردآور شهر مظلوم سومار از ارتفاعات مسلط بر شهر سومار به گوش مى رسد، هنوز پرندگان مهاجر از شمال غرب ایران که به جنوب سفر مى کنند زمانى که به شهر سومار مى رسند ضمن اداى احترام به نام شهر مظلوم، اشک از چشمانشان سرازیر مى شود، هنوز بزهاى کوهى و آهوهاى پوست پلنگى که بر بالاى ارتفاعات شهر سومار نگاه به خرابه هاى شهر مى کنند و درختان و نخل هاى سوخته سومار را مى بینند، اشک سوزان خود را بر سنگهاى سنگدل سومار سرازیر مى کنند ولى افسوس که از شهروندان سومار کسى در آنجا نیست تا ببیند مهاجران زنده دل شب و راهپیماى روز چگونه همدرد و همدل غمدیده خود هستند. آرى اى رهگذران سومار! اى حامیان سنگرنشین سومار و اى طالبان حق و عدالت! سومار حق از دست رفته خود را توسط شما بازپس گرفت...» مقدمه کتاب «سومار سخن مى گوید» نوشته سرهنگ زرهى ستاد عبدالله رفیعى.

* روز فرهنگ و ادبیات ارمنی
اشاره: شنبه شانزدهم مهر ماه مصادف با هشتم اکتبر 2010 میلادی در تقویم ارمنی « روز فرهنگ ارمنی « و از امروز به مدت یک هفته « هفتهء فرهنگ ارمنی « نام گذاری شده است . در روز فرهنگ ارمنی ، مدارس ارامنه به خاطر ادای احترام به بانی خط ارمنی یعنی مسروپ ماشتوس و یا مسروپ مقدس ، تعطیل است .

* تصویب لایحه انجمن‏های ایالتی و ولایتی در دولت اسداللَّه علم (1341ش)
اشاره: به موجب لایحه انجمن‏های ایالتی و ولایتی که در 16 مهر 1341ش به تصویب هیئت دولت رسید. شرط اسلام و سوگند به قرآن از شرایط انتخاب شوندگان حذف شده بود و به زنان حق رأی داده می‏شد. هدف از تصویب این لایحه آزادی زنان نبود بلکه توطئه آمریکا و اسراییل برای از بین بردن عفت عمومی و ترویج فساد و فحشا در میان زنان بود. با آگاه شدن علما از این مصوبه، مخالفت‏های صریحی از جانب آنان به ویژه حضرت امام خمینی(ره) اعلام شد و خواهان الغای سریع این مصوبه شدند. رژیم در ابتدا قصد مقاومت در برابر جریان‏های مخالف داشت امّا زمانی که رژیم، استواری روحانیت و مردم را دید و علائم قیام عمومی را مشاهده کرد، در دهم آذر همان سال، با تصویب هیأت دولت اعلام کرد که تصویب‏نامه 1341/7/16 قابل اجرا نیست.
* دستگیری و تبعید شبانه آیت‏اللَّه «سید حسن مدرس» به خواف به دستور «رضاخان» (1307 ش)
اشاره: در پی مخالفت‏های مکرر آیت‏اللَّه مدرس با دیکتاتوری رضاخان پهلوی، به دستور رضاخان، رییس شهربانی تهران به همراه تعدادی از نیروهای نظامی به منزل آیت‏اللَّه مدرس هجوم بردند. پس از ضرب و شتم، ایشان را بدون عمامه، عبا و کفش، از خانه بیرون برده و به مأموران شهربانی مشهد تحویل دادند. آیت‏اللَّه مدرس، پس از آن به شهر خواف تبعید شد، تا آنکه پس از نه سال تبعید، در دهم آذر 1316، توسط دژخیمان رضاخانی به شهادت رسید.

* روز جهانی کودک
اشاره: ن روز به مناسبت روز کودکان به عنوان یک رویداد در روزهای مختلف در کشورها و در سراسر جهان به منظور احترام به کودکان جشن گرفته گرفته می‌شود.روز کودک اغلب در روزهای دیگر در کشورهای مختلف نیز وجود دارد.در ایران این روز 16 مهرماه می باشد.

* طوفان شهر تهران را به هم ریخت.(1351ش)
اشاره: طوفان شهر تهران را به هم ریخت. در اثر این طوفان چند ساعت رفت و آمد اتومبیل ها متوقف گردید
* آتش سوزی مهیبی در یکی از کاروانسراهای میدان اعدام به وقوع پیوست(1351ش)
اشاره: آتش سوزی مهیبی در یکی از کاروانسراهای میدان اعدام به وقوع پیوست و میلیون ها ریال کالای تجاری سوخت. شدت آتش سوزی به حدی بود که دود حاصل از آن فضای شهر تهران را تیره و تار کرد

* پیشنهاد دولت عراق مبنی بر تجدید رابطه سیاسی با ایران مورد موافقت قرار گرفت (1352ش)

* در دانشگاه تهران عده ای از دانشجویان از حضور در سر کلاس ها خودداری و تظاهراتی برپا ساختند (1356ش)

* آیت الله نجفی مرعشی برای ژیسکاردستن رئیس جمهوری فرانسه پیامی فرستاد(1357ش)
و از وی خواست از مهمان نوازی در حد اعلا درباره آیت الله خمینی کوتاهی نشود

2 ذی الحجه درگذر تاریخ

* تصرف مصر توسط خلفای فاطمی و بنای شهر قاهره به عنوان مرکز حکومت آنان (358 ق)
اشاره: خلفای فاطمی به مدت تقریبی دو قرن بر بخش بزرگی از شمال آفریقا و خاورمیانه و دریای مدیترانه حکومت کرد. خلفای فاطمی پیشوایان شیعه اسماعیلی نیز بودند آنان در قسمت مدیترانه‌ای خاورمیانه، بمدت بیش از دو قرن مؤسسِ دولتی بودند که به گسترشِ علم، هنر و بازرگانی علاقه فراوان نشان می‌داد. قاهره پایتختِ مصر، توسط فاطمیان پایه ‌گذاری شد. امپراتوری آنها یعنی بخش اولیه‌ تاریخ اسماعیلی، تقریباً از ابتدای اسلام تا قرن یازدهم را در بر می‌گیرد.

* ولادت عالم مجاهد و فقیه مبارز آیت ‏اللَّه شهید «شیخ فضل‏ اللَّه نوری»
(1259 ق)
اشاره: حاج شیخ فضل اللَّه نوری از شاگردان برجسته‏ی میرزای بزرگ شیرازی در عراق بود. وی در سال 1300 ق به تهران رفت و به شدت با جدایى دین از سیاست مخالفت ورزید. شیخ فضل اللَّه در اوایل مشروطیت، از پیشگامان و مجاهدان این نهضت به شمار می‏رفت و دوشادوش سیدعبداللَّه بهبهانی و سیدمحمدطباطبایى به مبارزه علیه استبداد مشغول بود. ولی پس از چندی پی برد که دست‏های پلید و پنهانی به قصد پایمان کردن خون‏های ریخته شده در راه این نهضت می‏باشند و مشروطه را نه به معنی حکومتی که مشروط به رعایت حدود و اجرای قوانین الهی باشد، بلکه رژیمی که مردم در مقابل آن، مشروط به سکوت باشند، می‏خواهند. لذا شیخ فضل اللَّه مخالفت خویش را با مشروطه‏ی غیرمشروعه اعلام کرده، به تمام ولایات تلگراف می‏زند و مشروطه را تحریم می‏نماید. از آن سو، جناح‏های مقابلِ شیخ، او را در یک دادگاه فرمایشی به مرگ محکوم کرده و آن مجتهد والامقام را در سیزدهم رجب سال 1327 ق به دار آویختند.
* درگذشت «طنطاوی جوهری» عالم و شاعر مصری(1358 ق)
اشاره: استاد طنطاوی جوهری عالم و شاعر مسلمان مصریِ قرن چهاردهم هجری، در علوم متداول عصر، مهارت داشت و از استادان لغت به شمار می‏رفت. طنطاوی حافظ قرآن بود وبه تفسیر و تحلیل آن نیز می‏پرداخت. این حکیم فرزانه به زبان انگلیسی نیز تسلط کامل داشت و همواره به تعلیم و تدریس علوم اسلامی مشغول بود. میزان الجواهر، تفسیرقرآن و جمالُ العلمِ از جمله آثار این دانشمندِ مسلمانِ مصری به شمار می‏رود.

* رحلت آیت ‏اللَّه «سیدمحمد محقق داماد» استاد بزرگ حوزه‏ ی علمیه‏ ی قم(1388ق)
اشاره: سیدمحمد محقق داماد، فرزند سیدجعفر موسوی در سال 1325 قمری در احمدآباد اردکان یزد متولد گردید. وی پدرش را پیش از تولد و مادرش را در 6 سالگی از دست داد. علی رغم چنین حادثه‏ی غم‏انگیزی، آغاز به تحصیل نمود. آن‏گاه به یزد مهاجرت کرد و نزد اساتید آن شهر به تکمیل ادبیات و سطح پرداخت. سپس با توصیه‏ی استاد گرامیش شیخ غلامرضا یزدی، به قم مهاجرت کرد و در درس اساتید بزرگ حوزه، بهره‏ها گرفت. آیت‏اللَّه شیخ عبدالکریم حائری یزدی ارادت خاصی به ایشان داشت و با وجود چنین شاگردانی، به آینده‏ی حوزه دلگرم بود. همین ارادت موجب شد که او را به دامادی خود بپذیرد و به لقب «داماد» ملقب گردد. ایشان بسیار به تدریس اهمیت می‏داد. هنگامی که در روزهای آخر عمر در بستر بیماری قرار داشت ازاین که نمی‏توانست در جلسه‏ی درس شرکت کند، می‏گریست. این بزرگوار پس از 75 روز بیماری، سرانجام بر اثر سکته‏ی قلبی در 63 سالگی دار فانی را وداع کرد و در صحن حرم حضرت معصومه(ع) به خاک سپرده شد.

* وفات فقیه مجتهد آیت ‏اللَّه «شیخ علی نمازی» (1405 ق)
اشاره: آیت‏اللَّه نمازی مقدمات و سطوح را در زادگاه خویش، شاهرود، نزد والد بزرگوار خود حاج شیخ محمد - که آیات عظام وی را «سلمان زمان» می‏نامیدند - و دیگر اساتید، فرا گرفت. آن‏گاه به مشهد مقدس رفت و در آن جا با استعداد فوق‏العاده‏ای که داشت در کمترین مدت، مدارج عالیه‏ی فقه و اصول را طی کرد و به درجه‏ی اجتهاد رسید، به گونه‏ای که نگارش فقه استدلالی خود را از 22 سالگی آغاز کرد. ایشان سپس جهت بهره‏گیری از اساتیدبزرگ به نجف اشرف مشرف شد. ولی علاقه‏ی بی‏حد وحصر ایشان به انجام رسالت خویش در امر تبلیغ، موجب شد که به ایران بازگشته و در مشهد مقدس مقیم گردد. آیت‏اللَّه نمازی در علم ریاضی، هندسه، تاریخ و خطاطی نیز به درجات عالی دست یافت و به زبان فرانسه مسلط بود. او از طب سنتی بهره‏مند بود و در مناظره نیز قدرتی شگرف داشت. در شناخت حدیث و رجال حدیث تبحر داشته، از استادان تاریخ اسلام به شمار می‏رفت. به تعبیر آیت‏اللَّه العظمی مرعشی نجفی، علامه نمازی، مجلسیِ زمان بود. از این شخصیت برجسته، آثار گران‏بهایی به جای مانده که: مُستدرک سَفینةُالنّجاة (10 جلد)، الاحتِجاجُ بالتّاج علی اَصحابِ الِّلجاج، الاَعلام الهِادیَةِ فی اِعتبارِ الکتُب الاربعه و ابواب رحمت و... از آن جمله‏اند.
8 اکتبر درگذر تاریخ

* افتتاح دانشگاه سُوربن فرانسه در پاریس (1256م)

* صدور فرمان تفوّق و قطع رابطه کلیسای انگلیس با کلیسای کاتولیک رم (1534م)

* مرگ 300 هزار تن و آوارگی 800 هزار نفر دیگر در توفان وحشتناک هند و چین (1881م)

* آغاز «جنگ بالکان» با شرکت بلغارستان، صربستان و یونان علیه عثمانی (1911م)

* حمله نظامیان صهیونیستی به نمازگزاران فلسطینی در مسجد الاقصی (1990م)

* آغاز تهاجم نظامی نیروهای امریکایی و متحدان آن به کشور افغانستان (2001م)

* تولد روبن مامولیان کارگردان آمریکایی
(1987-1897) م

* به استقلال رسیدن کشور کاستاریکا (1821م)