«حج» يك فريضه‏ى پُرظرفيتى است كه اگر درست عمل شود و آنچنان كه شارع مقدس خواسته است در هر دوره و زمانى، متناسب با آن زمان به شكل شايسته‏اى انجام بگيرد، تأثيرات آن علاوه بر تأثيرات فردى و ملى، تأثيرات بين‏المللى خواهد بود. ما ديگر كدام واجب را داريم كه اين‏طور باشد. اين عمل و فريضه، هم دل و روح و باطن خود انسانِ حج‏گزار را تصفيه مى‏كند، نورانى مى‏كند و به خدا نزديك مى‏كند؛ با استغفار و با تضرع و مناجات الهى آشنا و معنوى مى‏كند؛ هم بر روى مسائل يك ملت اثر مى‏گذارد؛ چون بخشى از مردم يك ملت وقتى در يك جهت خاصى، در يك سفرى و با يك هدفى رفتند و برگشتند، همگرايى آنها قهراً بيشتر مى‏شود و سطح معنويت و اخلاق ملى بالا مى‏رود. و هم علاوه‏ى بر اينها بين‏المللى است؛ چون ملتها با اشتراكاتى كه دارند، فارقها و تفاوتهايى هم با هم دارند كه آنها را از هم جدا مى‏كند و احياناً انگيزه‏هاى خصمانه‏اى نسبت به يكديگر در آنها به وجود مى‏آورد. «حج» موجب مى‏شود كه اين فارقها كمرنگ شود و آن جهات اشتراك و اتحاد بين ملتهاى گوناگون برقرار گردد. بنابراين ما هيچ واجبى را با اين ابعاد گسترده و عظيم نداريم. علت اين هم كه به ما گفته‏اند اين عمليات را با هم انجام