درگذشت عضد المُلك 1289 ش

عليرضا عضدالمُلك، برادرزاده مهد عليا مادر ناصرالدين شاه قاجار، در حدود سال 1200 ش در تهران به دنيا آمد. وي پس از فراگيري تحصيلات مقدماتي وارد دربار محمدشاه قاجار گرديد و پس از چند سال در زمان ناصرالدين شاه كه پسر عمه‏اش بود، به وزارت عدليه منصوب شد. وي در وقايع تحريم تنباكو رابط بين شاه و عده‏اي از علما بود و تدريجاً جزو امناي دولت و رجال درجه اول محسوب مي‏شد تا اين كه ايلخاني (بزرگ خاندان) قاجار گرديد. عضدالملك، سالياني در زمان سلطنت مظفرالدين شاه و محمد علي شاه، گوشه عزلت گزيده بود و غالباً در منازعات مملكتي به عنوان ريش سفيد مداخله مي‏كرد. او پس از خلع محمدعلي شاه، چون احمدميرزا سن قانوني نداشت، از طرف فاتحان تهران به عنوان نيابت سلطنت انتخاب شد و تا پايان عمر به مدت چهارده ماه در اين مقام بود. او با تندروي‏هاي مشروطه‏خواهان كه در روزهاي نخستينِ فتح تهران انجام مي‏گرفت موافقت نداشت و اعدام شيخ فضل اللَّه نوري را به شدت مورد انتقاد قرار داد. از اين رو سپهدار اعظم، صدراعظم مشروطه را معزول نمود و مستوفي الممالك را به آن سمت منصوب كرد. هر چند وي را مردي زاهد و پاك طينت گفته‏اند ولي علي رغم اندوختن ثروت فوق العاده، در نهايت خسّت و امساك زندگي مي‏كرد و اهل بخشش نبود. عليرضا عضدالملك سرانجام در نيمه شهريور 1289 ش برابر 17 رمضان 1328 ق در حدود نود سالگي درگذشت و در مقبره ناصرالدين شاه در حرم عبدالعظيم مدفون شد. 

درگذشت آيت‏ اللَّه وحيد بهبهاني 1205 ق

محمدباقر بن محمداكمل بهبهاني معروف به "وحيد بهبهاني" در سال 1116 يا 1118 ق در اصفهان به دنيا آمد. وحيد بهبهاني بعد از اين كه حوزه‏ي اصفهان، پس از انقراض صفويه، از مركزيت افتاد، به همراه برخي از علما و فقها به عتبات مهاجرت نمود. آيت‏ اللَّه وحيد بهبهاني، كربلا را مركز قرار داد و شاگردان بسيار مُبَرِّزي تربيت كرد. حضرات آيات عظام سيدمهدي بحرالعلوم، شيخ جعفر كاشف الغطاء، ميرزا ابوالقاسم قمي (صاحب كتاب قوانين)، حاج ملامهدي نراقي، سيدعلي صاحب رياض، ميرزا مهدي شهرستاني، سيدمحمدباقر شفتي اصفهاني (معروف به حجت‏الاسلام) و ميرزا مهدي شهيد مشهدي، از آن جمله‏اند. علاوه بر اين، وحيد بهبهاني در دفاع از اجتهاد و مبارزه با اخباري‏گري و تربيت گروهي مجتهد مبرز، تلاش پيگيري نمود و اين سبب شد كه او را "استادُ الكُلّ" خواندند. او تقوي را در حد كمال داشت و شاگردانش براي او احترام بسيارعميقي قايل بودند. نتايج كارهاي آيت‏اللَّه بهبهاني را مي‏توان بر دو محور برشمرد: اول بررسي كامل رواياتِ اخبار و احاديث و حاكم شدن باب اجتهاد و انسداد باب اخباري‏گري و ظاهرگرايى. دوم در مسير تكامل قرار گرفتن فقه اجتهادي. وحيد بهبهاني از سال 1173 ق تا پايان عمر، مرجعيت و زعامت شيعيان را به عهده داشت و خدمات زيادي در اين دوران به انجام رساند. حُسنِ تدبير، مقام علمي و استعداد فوق‏العاده و ذوق خاص ايشان در آن عصر، زبانزد خاص و عام بود، به گونه‏اي كه از نوادر جهان اسلام به شمار آمده، خدمات و تلاش‏هاي علمي آن فقيه بزرگوار نقطه‏ي عطف مهمي در تحول بحث‏هاي اصولي و اجتهادي محسوب مي‏شد. الاجتهاد و الاخبار، شرح مفاتيح فيض و... از جمله تاليفات اين مرجع بزرگ شيعه مي‏باشند. سرانجام اين عالم رباني در 89 يا 87 سالگي در كربلا به لقاءاللَّه پيوست و در حرم امام حسين(ع) به خاك سپرده شد.

انعقاد عهدنامه ی گلستان 1228 ق


عهدنامه‏ي گلستان از نتايج جنگ‏هاي ده ساله‏ي ايران و روسيه بود كه به سبب بي‏كفايتي فتحعلي شاه قاجار به شكست ارتش ايران منجر شد. به موجب اين عهدنامه، بخش‏هايى از سرزمين ايران در شمال غربي كشور از جمله گنجه، شيروان، باكو، داغستان و گرجستان تا درياي خزر به روسيه ضميمه شد. در مقابل، دولت روسيه متعهد گرديد كه ولايتعهدي عباس ميرزا را به رسميت بشناسد. با اين حال، سيزده سال بعد در 1241 ق، بار ديگر روسيه به خاك ايران تجاوز نمود و مناطقي ديگر را اشغال كرد كه اين بار به انعقاد معاهده‏ي ننگين تركمانچاي انجاميد. نتايج شوم اين قراردادها در سال‏هاي بعد از آن، بيشتر دامنگير ملت ايران گرديد.