رحلت سيد محمد موسوی (محقق داماد) در سال 1388 هجری قمری
خلاصه ای از زندگی این بزرگ مرد عرصه دین و دانش:
ولادت :
ايشان در يك بيت رفيع علمی
و ولائی، در احمد آباد يزد، پا به عرصه حيات نهادند والد عاليقدرش مرحوم
آقای حاج سيد جعفر موسوی، يكی از ارادتمندان و شيفتگان مقام شامخ اهل بيت عصمت و
طهارت بودند بارها به سفر عتبات عاليات تشرف پيدا كرده بودند در سفر اخير كه با پای
پياده عازم ديار دوست بودند، روح خدا جويش به ملكوت اعلی پيوست و كودك هنوز از
مادر متولد نگرديده بود.
بـسـيار طبيعی است كودكی كه در چنين فضای ولايی و دوستی اهل
بيت (عليه السلام )چشم و گوش باز نمايد، چگونه بار خواهد آمد؟
او در ممات پدر، تحت حمايت و عنايت مادر پارسا و عفيفه اش
تربيت و پـرورش می يـافـت كـه داغ مـادر
را نـيز به زودی بر دل گرفت و با كوله باری از غم و اندوه به تحصيلات مقدماتی
پرداخت.
تحصيلات :
مـدت كـوتـاهی در اردكان سپری نمود و سپس عازم يزد گرديد و
پيش اساتيد نامدار آنجا به تحصيل مقدمات علوم و سطوح و مقداری از قوانين پرداخت، و
با اشارت و صلاح ديد يكی از اساتيدش، شاگرد ساعی و كـوشـا، عـازم حـوزه عـلميه قم
گرديد و اين مسافرت همراه بدرقه استاد مهربان و طالب كمال دانشجويش توأم بوده است.
ايـشـان در سال 1341 هجری قمری، يعنی در حدود 16 سالگی به
دروس اساتيد بزرگ حوزه علميه قم راه يافته و تلمذ نموده است، و استعداد درخشان خود
را در اين مـحـاضر منور نشان داده است، و بيشترين بهره را از محضر مبارك زعيم
عاليقدر و مؤسس حوزه عـلـمـيـه قم برده اند، و در اثر احساس لياقت و استعداد
شاگرد، مورد عنايت و توجه خاص استاد عـالـيـقـدرش قـرار گرفته است، و همين عنايت
خاص استاد موجب گرديده است كه به افتخار دامـادی و مـصـاهـرت وی نـيز نائل آيد، و
اين امر بس بود كه عنوان جديدی بر عنوان پيشين وی (محقق ) افزوده شده، و آن كلمه (داماد)
است، كه به صورت (محقق داماد) در آمده است.
اساتيد :
ايشان از محاضر اساطين بزرگواری چون :
1 - مرحوم آقا سـيد احمد مدرس.
2 - مرحوم حاج سيد يحيی واعظ.
3 - مرحوم آقای سيد حسن باغ گندمی .
4 - مرحوم آقا سيد محمد عليرضا حائری.
دروس حضرات آيات .
5 - حـاج شـيخ غلامرضا يزدی.
6 - مير سيد علی يثربی كـاشـانـی.
7 - مرحوم آقا سيد محمد تقی خوانساری.
8 - مرحوم حاج ميرزا مـحـمد همدانی.
9 - شيخ محمود اردكانی.
10 - سيد ابوالحسن رفيعی قزوينی.
11 - مـرحـوم سـيـد مـحـمـد حـجـت كوه كمری.
12 - حاج شيخ عـبـدالـكريم حائری.
تدريس :
پـس از ارتـحال استاد بزرگوار و مؤسس حوزه علميه قم، معظم
له تدريس در حوزه علميه قم را شـروع و در مـدت انـدكی، محضر درس وی به صورت مجمع
فضلا و دانشمندان و محل ملاقات انـديـشـمـندان اهل درد در آمد، و ايشان از اين
فرصت عالی ترين بهره ها را برده، و در تمام ايام به تـدريـس و تربيت پرداخته آن
روزهائی هم كه حوزه تعطيل می شد، بيت شريف
ايشان يك مدرس بزرگ، و يك جايگاه رفع اشكالات و بحث و گفتگوی فقهی در می آمد روزهای جشن و سرور، يا ايام سوگواری و عزا
نيز، بحث و گفتگوی پر بركت فقهی و اصولی منقطع نمی گرديد، و روح جويای كـمـال وی هـرگز از زلال آب
شيرين علم سيراب نمی گشت از اينرو، با
اينكه ايشان مرجعيت و رفـت و آمد و بيا و برو مردمی ديگر مراجع عظام را نداشتند، و اصولا علاقه ای
نيز به اين قبيل امور، نـشان نمی دادند،
رشته ها و ريشه های مرجعيت رااز دل كنده و به (غارب ) آن افكنده، و متمحض در علم و
تعليم و تربيت گرديده بودند، و اين امر شوخی نيست، رياضت و مبارزه طولانی می طلبد از اينرو درس ايشان، مجتهد پرور و مركز
تلاقی افكار و تضارب انديشه ها بود در اثر همين تمحض در علم بود كه جمعی از زبدگان
حوزه به محفل گرم و با صفای وی می شتافتند.
شاگردان :
جمع كثيری كه نام بردن اسامی برخی از آنان می تواند نمونه بس اندك از بيشترين ها باشد افرادی
مانند :
1 ـ شيخ مرتضی حائری يزدی.
2 ـ شهيد مرتضی مطهری .
3 ـ سيد محمد حسينی بهشتی.
4 ـ سيد موسی صدر .
5 ـ سيد مصطفی خمينی.
6 ـ شيخ محمد مفتح .
7 ـ شيخ علی قدوسی .
8 ـ شيخ حسينعلی منتظری .
9 ـ شيخ علی مشكينی .
10 ـ عبدالكريم موسوی اردبيلی .
11 ـ سيد موسی شبيری زنجانی.
12 ـ شيخ احمد آذری قمی
.
13 ـ شيخ حسين نوری همدانی .
14 ـ سيد جلال طاهری اصفهانی.
15 ـ شيخ عبداللّه جوادی آملی.
16 ـ شيخ حسين مظاهری اصفهانی .
17 ـ شيخ محمد مؤمن قمی
.
و جمعی ديگر از بزرگان و معاريف حوزه.
تأليفات :
از آثـار عـمـده ايشان، حواشی بر العروة الوثقی مرحوم يزدی
می باشد ولی تقريرات دروس فـقـه و اصول
ايشان توسط جمعی از فضلای جلسه درس ايشان تحرير و تأليف، و به مرحله چاپ رسيده است
1 ـ مـباحث حج، صلوة، صوم، اعتكاف، خمس و قسمت عمده زكات
توسط شيخ عبدالله جوادی آملی.
2 ـ شيخ ناصر مكارم شيرازی دوره درس اصول.
3 ـ سيد جلال طاهری اصفهانی، مبحث طهارت و دوره اصول.
4 ـ شيخ محمد مؤمن، بحث صلوة .
خصوصيات اخلاقی :
مـرحوم محقق داماد، فرد زاهد و پارسا و بسيار صريح اللهجه
،خوش مجلس و شيرين سخن بـودنـد هـرگـز بـه مـقامات صوری و مناصب ظاهری اهميت نمی دادند از تواضع و ادب خاصی بـر خـوردار بودند
او در ايام ماه رمضان در مسجد بازار قم به وعظ و ارشاد می پرداختند، و سخنان وی تأثير عميقی در دل
شنوندگان باقی می گذاشت.
مقام علمی :
مرحوم سيد محمد محقق داماد، مرد دانش و تحقيق، يكی از انجم
فروزان فقاهت و يـكـی از فـقـيـهان نامدار شيعه در قرن چهاردهم هجری می باشد كه شاگردان بر جسته و رجال عـلـمی تربيت كرده او، امروز نور افكنان اجتماع می باشند و همگی به وجود چنين استاد فرزانه ای
افتخار و شكر گزاری دارند.
وفات :
مـرحـوم محقق داماد، پس از عمری تلاش و كوشش در راه انجام
وظيفه الهی، و پس از تربيت جمعی از شاگردان مجتهد و شايسته، روز چهارشنبه 2 ذی
الحجة الحرام سال 1388 هجری قمریبر اثر سكته قلبی، پس از 75 روز بيماری دار فانی
را وداع گفت، و در مقبره ای از مقابر سمت شـرقـی صـحـن مطهر حضرت معصومه (سلام
الله عليها) با تجليل و تشييع كم سابقه مدفون گرديد.
ولادت شيخ فضل الله نوری در سال 1258 هجری قمری
خلاصه ای از زندگی این بزرگ مرد عرصه دین و دانش:
ولادت :
شيخ فضل الله كجـوری معروف به نوری فرزند ملا عباس نـوری
طبرسـی به تـاريخ 2 ذيحجه 1258 هجری قمریدر كجـور مـازنـدران چشـم به جهان گشود.
تحصيلات :
وی پس از طی تحصيلات مقدماتی در دوران كودكی و نوجوانی در
آغاز جـوانی به همراه ميرزا حسيـن نوری دايی و پدر عيال خـود به نجف اشرف مهاجرت
كرد. و در حـوزه درس اساتيد بزرگی به كسب علم پرداخت و مـورد تـوجه استادان خـود
قـرار گرفت و به مرتبه بلنـد فقاهت و اجتهاد نايل آمد. شيخ فضل الله بر علـوم
حـوزه های دينـی احاطه كامل پيـدا كـرد و چنان در مايه فضل و دانـش شهرت يافت كه
علاوه بر دوستـان، مخالفين وی نيز مرتبه علمی
او را تأييد می نمودند.
اساتيد :
شيخ فضل الله از محضر علمای بزرگی چون : ميرزای شيرازی كسب
علم نموده است.
شاگردان :
شخصيت هايی همچـون مرحوم حاج شيخ عبد الكريم حايری مؤسس
حوزه علميه قـم از محضر پر فيض او كسب علم نموده اند و به مراتب عالی علمی رسيده اند.
تأليفات :
شيخ نوری علاوه بر تدريـس و ارشاد و رسيدگی به امور مردم در
كار تأليف رسايل فقهی و اصـولی و فلسفی و سياسی و همچنيـن تصحيح كتـابهای معروف و
معتبـر علمای گذشته اهتمامی تمام داشت
آنچه از او بـاقـی مـانـده است به شـرح زيـر می
باشد:
1 ـ صحيفه قـائميه.
2 ـ رساله اصـولـی·
3 ـ رساله سوال و جواب.
4 ـ رسـاله عمليه حـاوی 60 پـرسـش از ميـرزای شيرازی.
5 ـ رسـاله تحـريـم سفـر حـاجيـان به مكه از طـريق جبل.
6 ـ تذكـره الغافل و ارشـاد الجـاهل در رد سياست مشـروطه.
7 ـ شـرح مقاصـد.
8 ـ تحريـم مشروطيت حاوی مـوافقت اوليه و مخالفت ثانويه با
دلايل شرعی.
گفتار بزرگان :
ديـدگـاه امـام خمينـی (ره) در مورد مشروطيت : مـرحـوم شيخ
فضل الله ايستاد كه مشـروطه بـايـد مشـروعه باشد، بايد قـوانيـن مـوافق اسلام
باشـد. در همان وقت كه ايشان ايـن امر را فرمود و متمـم قانون اساسی هم از كوشش
ايشان بود، مخالفيـن، خارجـی ها، كه يك همچـو قـدرتـی را در روحانيت ديـدند، يك
دادگاه درست كردنـد در ايران و يك نفر منحرف روحانی نما را آوردند كه شيخ فضل الله
مجاهـد و مجتهد دارای مقامات عاليه را محاكمه كرده و در ميدان تـوپخانه در حضـور
جمعيت به دار كشيدند. و پای آن هـم كف زدند و ايـن نقشه ای بود برای اينكه اسلام
را منعزل كنند و كردنـد و از آن به بعد ديگر نتـوانست مشروطه يك مشـروطه ای بـاشـد
كه علمـای نجف می خـواستند. حتـی قضيه
مرحـوم آقا شيخ فضل الله را در نجف هـم يك جـور بـدی منعكـس كردند كه آنجا هـم
صدايی از آن در نيامد. ايـن جـوی كه ساختنـد در ايران و در ساير جاها، اين جـو،
اسباب ايـن شـد كه آقا شيخ فضل الله را با دست بعضی از روحانيون خـود ايران محكوم
كردند و بعد به دار كشيدنـد و شكست دادند اسلام را ...
علامه امينـی درباره شيخ فضل الله چنين می گويد : شخصيت مورد بحث ما از پيشوايان مسلمين و
پرچمداران دانش و دين و بزرگ تريـن عالم تهران بود فضل و ادب از گفتار و بيانـش می ريخت. خـواهـر زاده و داماد علامه نوری بـود.
يپرم خان ارمنی كه طـومار زندگی شيخ را درهـم پيچيده و او
را به دار كشيـد، در ياد داشت های خـود آورده است: شيخ نـوری روحانـی عاليقدری
بـود و گفته او برای تـوده خلق به منزله وحـی محسـوب می شـد شيخ فضل الله تـا آن
زمان كه در عراق بـود در كنار بهره گيری از دانشمنـدان بزرگ حـوزه دينـی نجف و
سامـرا، دارای مجلـس درس قابل تـوجهی بود.
مقام علمی :
شيخ پس از فـرا گرفتـن علـوم حـوزوی و پـس از نيل به مـرتبه
اجتهاد و تأليف چنـد رساله فقهی و اصـولـی از تقـريرات درسهای استـادان بـر جسته
خـود و اخذ اجـازه نقل روايت به اشاره ميرزای شيرازی بـرای ارشاد مردم و هـدايت
ايشان به سال 1300 هجری قمری به تهران آمـد و پـس از در گذشت ميـرزا حسـن آشتيانـی
مجتهد طراز اول تهران شد.
فعاليت :
فعاليت هـای شيخ فضل الله نـوری عليه سلطه سياسـی، اقتصـادی،
فـرهنگـی بيگانگان پـس از ورود به ايران آغاز گرديـد و در نهضت تنباكـو شكل مخصـوص
به خـود گرفت وی در ايـن جنبـش ضد انگليسـی فعالانه شركت كرد و همراه ميرزا حسـن
آشتيانی در محور ايـن حركت قرار گرفت كه در نهايت به پيروزی مذهبيـون انجاميد. همچنيـن
وی يكی از افرادی بـود كه با جنبـش مشروطيت به مخالفت بر خاست زيرا وی می دانست كه
بانـی چنيـن حركتـی روشنفكران غرب گرا هستند كه اهـداف خـود را پنهان كرده انـد. او
پيـوسته طـرفـدار مشـروطه مشروعه و حكـومت بر اساس آيات الهی و قـوانيـن قرآنـی
بـود. از جمله فعاليت های علنـی او تحصـن سه ماهه در حضرت عبـد العظيـم و مدرسه
مروی بـود.
دوران :
سرانجام مشـروطه خـواهـان پـس از فتح تهران تـوسط سـردار
اسعد و سپهبـد تنكابنی با هم ياری دو دولت روس و انگليس شيخ را بزرگ تريـن مانع
مقاصد شوم خود می دانستند.
شيخ در زمانـی كه محمـد علـی شاه و امام جمعه و اميـر بهادر
به سفارت روسيه پناهنده شده بـودند تا تحت پرچـم بيگانه مدتی ديگر به حيات ننگيـن
خـود ادامه دهند. همچنان استوار و نستـوه منتظر تقدير الهی بـود و در خـواست
ديپلمات های روسـی و عثمانی را جهت پناهنـده شـدن به سفارت خانه های بيگانگان
بـدون جـواب گذاشت.
سفارت روسيه با مايـوس شدن از پناهندگی شيخ برای سـوء
استفاده از مـوقعيت آن شهيد راضـی شد حداقل پرچـم روسيه را بر بام خانه اش بر
افرازد و او در برابر ايـن پيشنهاد فرمـود كه : اسلام هرگز زير بيرق كفر نخواهد
رفت.
زمان انتقام از مشروعه خـواهان فرا رسيده بـود و به قول يكی
از نـويسندگان فتح تهران بی قربانی برای مهاجمان صفايی نداشت ! به ايـن تـرتيب عده
ای از افـراد مسلح طبق دستـور يپـرم خـان به فرماندهی يـوسف خان ارمنی در شامگاه 11
رجب سال 1327 هجری قمری به اقامتگاه آن مجتهد بزرگ يـورش بـرده و شيخ را با وقاهت
تمام از خانه خارج و پـس از يك محاكمه ساختگـی به دادستـانـی شيخ ابراهيـم زنجانی
فراماسون ضد اسلام محكوم به حكـم از قبل تعييـن شده اعدام نمودند.
وفات (شهادت) :
حكـم اعدام آن پاسـدار شريعت نبـوی در عصر روز 13 رجب سال 1327
هجری قمری مطابق با ولادت با سعادت و مبارك امير مومنان حضرت علی (عليه السلام) در
ميـدان تـوپخـانه تهران به مـرحله اجـرا در آمد.
گـويند قبل از اينكه ريسمان به گردن وی اندازنـد يكـی از
رجال وقت با عجله برای او پيغامی آورد كه
شما ايـن مشروطيت را امضا كنيد و خود را از كشته شدن رها سازيد، گفت :« مـن در
خواب رسول خدا را ديدم كه فرمود : فردا ميهمان منی، و مـن چنيـن امضايی را نخواهـم
كرد » و بعد رو به قبله كرد و شهادتيـن خود را گفته و با لبخندی غم آلـود بـی آنكه
كـوچك تريـن ترس و هراسـی از او مشهود باشد رو به دژخيمان كرد و گفت : كار خود را
بكنيد يوسف خان ارمنی طناب دار را بر گردن شيخ انداخت. انـدكـی بعد چهار پايه را
از زير پايـش كشيدند ديگر هيچ كس از آقا كمتريـن حركتی نديد. گويی كه اصلا هيچ وقت
زنـده نبوده است.
جنازه شيخ را پـس از بـی احترامی فراوان به اصرار منسـوبيـن او تحـويل خانواده
شهيد دادند. جسد آن فقيد سعيد به طـور موقت در يكی از اتاق های منزلـش دفـن گرديد
تا اينكه 18 ماه بعد به علت پيش آمدن شرايط نويـن سياسی جنازه ايشان از تهران به
قـم منتقل و در صحـن مطهر حضرت معصومه (عليها
السلام) به خاك سپرده شد
تولد محمّد بن عَبدُ السُّكوربن حكيم شيرعلي در
سال1244هجري قمري
محمّد بن عَبدُ السُّكوربن حكيم شيرعلي معرو ف به رحمان علي
ازفضلا و اَطِباي نامدار هند در سال1244هجري قمري متولد شد. او پزشكي حاذق بود و
كتابي با عنوان نُخبَةُ البَحرين نوشت كه مشتمل برقواعد حفظ صحت و برگرفته شده
ازاصول طب پزشكان يوناني است. ازاين حكيم پرآوازه آثارمتعددي باقي است كه هريك
منبع باارزشي براي طالبان علم است. ازميان تأليفات رحمان علي به «اَبنيّةُ
الاِسلام، فوايد جلاليه و تُحفه مقبول» ميتوان اشاره كرد. همچنين «رياضُ الأمراء
درشرح احوال علماي هند» ازآثاررحمان علي بشمارميرود.
درگذشت طنطاوي جوهري در سال1358هجري قمري
طنطاوي جوهري ازعلما و حكماي قرن14 در سال1358هجري قمري
بدرود حيات گفت. او درعلوم متداول عصرخود دانش و مهارت بسيارداشت و ازپيشوايان علم
لغت بشمارميرفت. طنطاوي
جوهري كلام خدا قرآن مجيد را ازحفظ داشت و هرزمان كه فرصتي مناسب مييافت به تفسيرو
تجزيه و تحليل آن ميپرداخت.
شايان توجه است كه اين حكيم فرزانه به زبان انگليسي نيزآشنايي كامل داشت و همواره
به تعليم و تدريس مشغول بود. كتب الاَرواح، ميزان الجَواهر، تفسيرقرآن و اَصلُ
العالم ازجمله آثاراين دانشمند گرانقدربشمارميروند.
اولين قانون جامع ماليات بردرآمد ايران در سال1312هجري
شمسي
اولين قانون جامع ماليات بردرآمد ايران در سال1312هجري شمسي
به تصويب رسيد. دراين قانون بطوركلي اصول مالياتهاي شخصي امروزي رعايت شده و
مشمولين ماليات برطبق دوقانون مذكور به پنج طبقه تقسيم مي شدند و ماليات هر طبقه
بر طبق نرخ جداگانه و متفاوتي وصول مي شد. درحقيقت قانون سال1312مجموعه اي
ازمالياتهاي جداگانه براي هر يك از چندين نوع درآمد بود.
درگذشت «حسن مشيرالدوله پيرنيا» در سال 1314هجري
شمسي
«حسن مشيرالدوله پيرنيا» » در سال 1314هجري شمسي دراثر سكته
قلبي درگذشت. او فرزند ميرزا نصرالله خان مشيرالدوله و ازرجال سياسي ايران بود كه
بارها به مقام وزارت و نخست وزيري رسيد. مشيرالدوله مؤلف كتاب تاريخ ايران باستان
است كه درسه جلد منتشرشده و ازقديم ترين زبان تا انقراض اشكانيان را دربرمي گيرد.
کشف آثارحجاري شده اقوام گذشته با قدمت 5000ساله
درسال1368هجري شمسي
آثار حجاري شده اقوام گذشته با قدمت 5000ساله درسال1368هجري
شمسي در حومه همدان كشف شد. بدنبال كشف اين آثار گروه تحقيق درپي كاووش و جمع آوري
انواع كانيها به نمونه هائي از حجاري برروي سنگ برخورد كردند كه درنوع خود بي
نظيرو براي اولين بار درايران كشف شده بود.
آغاز عمليات نصر8 در سال1366هجري شمسي
«عمليات نصر8 » در سال1366هجري شمسي با رمز عملياتي يا محمد
بن عبدالله(ص) درمنطقه عملياتي ماووت دراستان سليمانيه عراق آغازشد. هدف ازانجام
اين عمليات تصرف و تأمين ارتفاعات گرده رش بود كه با موفقيت و رشادتهاي قواي
ظفرمند اسلام به پايان رسید.