دندان مانند هر عضو ديگري در بدن، داراي قسمت‌هاي مختلفي است:
1- پوشش دندان كه همه ما مي بينيم، سفيدرنگ و به نام "مينا" است.
2- زير مينا كه نرم‌تر است، "عاج" نام دارد.
3- مغز دندان به نام "پالپ" كه داخل اين مغز، رگ هاي خوني و اعصاب هستند و ارتباطات زيادي با اعصاب بيرون دارند. بنابراين وجود هر مشكلي در هر كدام از اين اعصاب مي‌تواند خود را به صورت دندان درد نشان دهد.
وقتي خود دندان درد مي‌كند، بايد بدانيم مغز دندان به نحوي دچار آسيب شده است و وقتي رگ ها و اعصاب دورن مغز دندان، دچار آزردگي شوند، درد شروع مي‌شود.
دلايل اين آزردگي متعددند: پوسيدگي كه همه با آن آشنا هستيم؛ التهاب ريشه دندان كه دلايل خاص خودش را دارد و يكي از آنها التهابات سينوس است. سينوس‌هاي فك بالا مي‌تواند ارتباط نزديكي با ريشه دندان‌هاي فك بالا داشته باشد، به طوري كه التهاب آنها يا سينوزيت، ريشه دندان‌هاي فك بالا را تحت تاثير قرار دهد. حتي به دليل نزديكي اين دو درد، سينوزيت با درد دندان اشتباه گرفته شود.
و اما راه‌هايي براي جدا كردن و تشخيص اين دو درد از يكديگر داريم:
1- در موقع درد با منشا سينوسي، اگر انگشت خود را روي صورت، زير چشم‌ها و دو طرف بيني فشار دهيم، درد خواهيم داشت.
2- موقع خم شدن مثلا در ركوع، در ناحيه صورت درد خواهيم داشت.
3- تب و سردرد گاهي با سينوزيت همراه اند.
4- ترشح پشت حلق
5- راديوگرافي
وقتي خود دندان درد مي‌كند، بايد بدانيم مغز دندان به نحوي دچار آسيب شده است و وقتي رگ ها و اعصاب دورن مغز دندان، دچار آزردگي شوند، درد شروع مي‌شود.
از ديگر دلايل مهم درد دندان، سكته قلبي است. گاهي درد ناشي از سكته قلبي، خودش را به صورت درد دندان فك پايين سمت چپ نشان مي‌دهد. پس به اين نكته هم دقت كنيد كه درد دندان در اين ناحيه بدون هيچ علت دنداني (مثل پوسيدگي) مي‌تواند نشانه اوليه سكته قلبي باشد.
اگر ديديم فرد مسني كه دندان ندارد، به صورت ناگهاني دچار درد فك پايين سمت چپ شد، بايد فورا او به اورژانس برسانيم.
درد گوش نيز مي‌تواند به علت مشكلات دنداني باشد، به‌خصوص دندان عقل كه گاهي درست در محل خودش قرار نمي‌گيرد و براي همين مستعد تجمع مواد غذايي و ايجاد التهاب شده و درد آغاز مي‌گردد، كه مي‌تواند به علت نزديكي و يا افتادن ريشه‌هاي عصبي روي هم، درد خود را در گوش نشان دهد.
پس براي بررسي درد دندان‌ها همه اين موارد را بايد در نظر داشت و با مراجعه به متخصص بيماري‌هاي دهان آنها را به راحتي تفكيك كرد.
حتي درد‌هاي روان تني مي‌توانند خود را به صورت درد دنداني نشان دهند، استرس و اضطراب هاي روزمره زندگي يكي از دلايل اين مشكلات رواني است.
وقتي بيمار هيچ مشكل پوسيدگي خاصي در دندانش نمي‌يابد، ولي درد وجود دارد، بايد گوشه چشمي به مشكلات زندگي خود هم بيندازد. شايد اين مشكلات دليل ايجاد اين درد باشند.
دكتر آرش منصوريان - متخصص بيماري‌هاي دهان
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران