23 ارديبهشت درگذر تاريخ
*انحصار چاپ اسكناس در ايران توسط بانك ملّي ايران
(1309 ش)
اشاره:
كشور فرانسه براي اولين بار پس از انقلاب كبير خود، پول كاغذي را رواج داد. در ايران تا سال 1268 ش كه بانك شاهنشاهي تشكيل شد، پول رايج كشور، مسكوكِ طلا و نقره بود. در آن سال نشر اسكناس در سراسر ايران منحصراً به بانك شاهنشاهي وابسته به انگليس تعلق گرفت. دو سال بعد، اسكناس جديد بانك با سرلوحه فارسي و علامت شير و خورشيد و عكس ناصرالدين شاه قاجار و ذكر ارزش آن منتشر شد. مجموعاً بانك شاهنشاهي، چهل سال در ايران اسكناس منتشر كرد تا اين كه در 23 ارديبهشت 1309 ش، حق انتشار اسكناس از آن بانك سلب و در مقابل دويست هزار ليره انگليس، به بانك ملي ايران واگذار گرديد. اسكناس‏هاي بانك ملي در سال 1310 ش منتشر شد و تا سال‏ها، رايج بود.
* تهيه و تنظيم اولين آيين‏نامه راهنمايي و رانندگي در ايران (1330 ش)
اشاره:
آیین‌نامه رانندگی مجموعه قوانین و مقررات رانندگی است که هر راننده‌ای باید آن را مطالعه ودر زمان رانندگی رعایت کند. متقاضیان دریافت گواهینامه رانندگی، باید قبل از امتحان عملی در آزمونی که معمولاً کتبی برگزار می‌شود، به پرسش‌هایی که از این آئین‌نامه طرح شده‌اند پاسخ دهند. در اردیبهشت ماه سال 1390 مجلس شورای اسلامی قانون جدید راهنمایی و رانندگی را به تصویب رساند.در این طرح مقررات سختی برای کنترل تردد کلیه وسایل نقلیه در سطح کشور در نظر گرفته شده است.
* لغو نهايي كاپيتولاسيون در ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي (1358 ش)
اشاره:
كاپيتولاسيون عبارت است از وضع ناشي از قراردادهايي كه دولت‏هاي زورمند و استعمارگر، خاصه در قرن نوزدهم به دول ضعيف تحميل مي‏كردند. به موجب آن قراردادها، اتباع دولت‏هاي استعماري، پس از ورود به قلمرو دولت ناتوان، تحت حاكميت دادگاه‏هاي دولت متبوع خود باقي مي‏ماندند و محاكم دولت ضعيف، حق محاكمه آنها را نداشتند. اين قانون خفَّت بار، قبلاً نيز پس از امضاي عهدنامه تركمنچاي بين ايران و روسيه در زمان فتحعلي شاه قاجار اجرا شد و پس از مدتي كشورهاي استعماري اسپانيا، فرانسه، آمريكا، انگلستان، آلمان، ايتاليا و چند كشور ديگر از جمله دولت عثماني از ايران حقِّ كاپيتولاسيون را به دست آوردند. كاپيتولاسيون موجب برتري و تقدم اتباع خارجي بر كشور مي‏شد و باعث مي‏گرديد كه رجال مملكت را به بيگانگان و قدرت قضايي و سياسي آنان سوق دهد. در سايه اين قانون ننگين، بيگانگان هرچه مي‏خواستند به ايران وارد و يا از ايران خارج مي‏كردند. اين قانون، اصلِ حاكميت و استقلال كشور را متزلزل مي‏ساخت و به قوانين خارجي، اعتبارِ برون مرزي مي‏بخشيد. كاپيتولاسيون كه در واقع از الحاق ماده واحده‏اي به قرارداد وين - مصونيت اتباع سياسي - به وجود مي‏آمد، به صورتي نيمه مخفي، ابتدا در مجلس سنا و سپس در 21 مهرماه 1343 شمسي در مجلس شوراي ملي به تصويب رسيد.
امام خميني(ره) در برابر اين قانون ننگ‏آور و خفت‏بار، عكس‏العمل سختي نشان دادند و در تاريخ 4 آبان 1343 شمسي سخنراني مهمي ايراد نمودند.
سخنان حضرت امام، طوفاني عظيم در جامعه به پا كرد كه رژيم انتظار آن را نداشت. لذا آن حضرت را در سيزدهم آبان همان سال دستگير و به تركيه تبعيد كردند. سرانجام در ادامه مبارزات امام امت و امت امام، سه ماه پس از پيروزي انقلاب، به پيشنهاد هيئت وزيران و تصويب شوراي انقلاب اسلامي، در بيست و سوم ارديبهشت ماه سال 1358 ش حق كاپيتولاسيون و امتيازات و ملحقات آن براي هميشه و به طور نهايي لغو شد.

* 5 کشور عربی با اسرائیل وارد جنگ شدند و اسرائیل با تانک به لبنان حمله کرد(1349ش)

2 رجب در گذر تاريخ

*تولد «ابن رومي» شاعر مشهور عرب در بغداد(221 ق)
اشاره:
علي بن عباس بغدادي معروف به ابن رومي از كودكي تحصيل علم را نزد پدرش آغاز كرد و سپس نزد اساتيد برجسته‏ي آن زمان تحصيلات خود را ادامه داد. ابن رومي در جواني در علوم رايج زمان به ويژه در ادبيات و سرودن شعر مهارت خوبي پيدا كرد. وي را شاعر خاص امام حسن عسكري(ع) مي‏دانند، زيرا اشعار بسياري در مدح آن حضرت سروده است. از ابن‏رومي اشعار زيبايي برجاي مانده كه تسلط او بر شعر و وسعت اطلاعاتش را نشان مي‏دهد. ابن‏رومي در 28 جمادي الاولي 283 در 62 سالگي وفات يافت و به قولي كشته شد.
*درگذشت «ابوريحان بيروني» دانشمند بزرگ مسلمان(440 ق)
اشاره:
محمد بن احمد بن ريحان هروي خوارزمي بيروني معروف به ابوريحان بيروني، از مشاهير حكماي نامي و اكابر فلاسفه‏ي اسلامي ايران زمين مي‏باشد كه در فنون رياضي، طب، نجوم و ساير علوم زمان خود، متبحر بوده است. وي نزديك به چهل سال در هند اقامت گزيد و علاوه بر تسلط كامل به زبان آن‏ها، افكار حكماي هند و فلاسفه‏ي يونان را ضميمه‏ي معارف اسلامي نمود و علوم و معارف اسلامي را در بلاد هندوستان رواج كلي داد. هم‏چنين در رياضيات، هيئت و جغرافيا فعاليت‏هاي علمي زيادي داشته و كتب گوناگوني نگاشته است. وي معاصر حكيم ابوعلي مسكويه، ابوسهل مسيحي و ابوعلي سينا، بوده است. اين فيلسوف و حكيم بزرگ مسلمان، قرن‏ها قبل از دانشمندان غربي، كروي بودن زمين را كشف كرد و بر اساس محاسبات خود به اين نتيجه رسيد كه زمين هر روز يك بار به دور خود و هر سال يك بار به دور خورشيد مي‏چرخد. ابوريحان بيروني به زبان‏هاي عربي، يوناني و سانسكريت تسلط داشت و با تكيه بر دانش گسترده‏ي خويش، كتاب‏هاي متعددي را ترجمه كرد. علاوه بر آن حدود نيمي از آثار با ارزش اين دانشمند نامي مسلمان در علم رياضيات و نجوم مي‏باشد. الارشادُ في احكامِ النجوم، زيج مسعودي و مالَلهِند از جمله تاليفات اوست.
13 مي در گذر تاريخ
*تولد «مارتين لوتر» مؤسس فرقه پروتستان (1483م)
اشاره:
مارتين لوتر، در 13 مه 1483م در شهر ايزلبن آلمان به دنيا آمد. وي در ابتدا به تحصيل فلسفه، حقوق، ادبيات و موسيقي پرداخت و سپس استاد علوم مذهبي گرديد. وي در سال‏هاي جواني به دليل سوء اختلافات بين مقامات كليسا بر برخي از اعمال ارباب كليسا ايراد گرفت. آغاز قيام لوتر بر ضد كليساي كاتوليك و استبداد مذهبي، بر سر مسئله آمرزش گناهان از طرف كشيشان و پاپ بود. رؤساي كليسا به دلخواهْ اشخاص را از كليسا اخراج يا تكفير مي‏كردند و سپس براي آمرزش گناهان و ورود مجدد به كليسا، گناهان آنان را با پول مي‏خريدند. اما آن‏چه لوتر را بر ضد اين اوضاع برانگيخت، اقدام مسئولين كليسا در فروش رسمي آمرزش‏نامه بود. لوتر در اين زمان علي رغم مخالفت پاپ، انجيل را به زبان آلماني ترجمه كرد و در اندك مدتي طرفداران فراواني پيدا كرد. با قيام لوتر، طلسم تعصب مذهبي و استيلاطلبي و استبداد كاتوليكي قرون وسطي در هم شكست و مذهبي نو با نام پروتستان شكل گرفت. پروتست به معني اعتراض در ابتدا با انگيزه اصلاح كليساي كاتوليك آغاز شد و با مقاومت كليساي كاتوليك در برابر هرگونه اصلاح، اين جنبش به طور مستقل داراي اصول و مباني خاص خود شد. لوتر معتقد بود كه يگانه چيزي كه در مسيحيت معتبر است كتاب مقدس مي‏باشد از اين رو، هيچ‏گونه حجيّتي براي مقام پاپي، شوراهاي كليسايى يا آراي صاحبان كليسا و قدّيسان قائل نبود. از ديدگاه پروتستان، هر مسيحي مي‏تواند پيام كتاب مقدس را به وجدان شخصي خود دريابد و نجات و رستگاري شخص تنها از طريق فيض الهي و در ضمنِ ايمان، پديد مي‏آيد. از جمله ويژگي‏هاي اخلاق و تفكر پروتستاني، خردگرايى، تاكيد بر آزادي فردي، تساهل و مدارا، تكيه بر توليد و گسترش ثروت، عبادت دانستن كار، موهبت الهي دانستنِ ثروت و پسنديده دانستن آن را مي‏توان برشمرد. پروتستان در طي سال‏هاي حيات خود به چندين فرقه تقسيم شد و در كشورهاي آلمان، اسكانديناوي، بريتانياي كبير، فرانسه، سوئيس و مجارستان، طرفداران بيشتري يافت. رهبر پروتستان‏ها، در اواخر عمر دچار بيماري شد و سرانجام در 12 ژوئيه 1546م در 71 سالگي درگذشت.
*تولد «والْتْ ويتْمَن» شاعر و روزنامه‏نگار امريكايي (1819م) (ر.ك: 4 دسامبر)
اشاره:
والت ويتمن دومين پسر والتر ويتمن و لوئيزا ون ولر در 31 می 1819 به دنيا آمد در سن 12 سالگی يادگيری حرفه ی چاپ و نشر را شروع كرد و دلبسته ی واژه ها شد .بيش تر خودآموخته و با اشتياقی سيری ناپذير مطالعه می كرد .با آثار هومر، دانته ، شكسپير و كتاب مقدس آشنا شد .در نيويورك مدتی كارگر چاپ خانه بود ، تا اين كه آتشی خانمان سوز كارخانه را از بين برد .در سال 1836در سن 17 سالگی در يك مدرسه ی تك كلاسه در لانگ آيلند شروع بتدريس كرد که تا سال 1841 نيز ادامه يافت تا اين كه در همان سال به پيشه ی خبرنگاری به صورت تمام وقت روی آورد .در ابتدا با روزنامه ی هفتگی « لانگ آيلندر» شروع نمود و سپس ويراستار بعضی از مطبوعات بروكلين و لانگ آيلند شد در سال 1848 ويتمن از كار در ايگل ديلی» بروكلين كناره گرفت تا در روزنامه ی» كرسنت « نيو اورلئان ويراستار شود و در آن جا بود كه» برای اولين بار خشونت برده داری را در بازار برده داران به چشم ديد . در بازگشت به نيواورلئان در پاييز 1848 با روزنامه ی « بكر» آشنا شد . آزاد مرد بروكلين از همان اوان به بسط شيوه ای يگانه در شعر پرداخت كه بعدها موجب تحسين رالف والر و امرسون گرديد .در سال 1855 حق انتشار اولين چاپ كتاب « برگ های سبزه زار» را گرفت . اين كتاب دارای 12 شعر بدون مطلع و يك پيش گفتار بود . خود او نيز كتاب را منتشر كرد . نسخه ای از آن را در جولای 1855 برای امرسون فرستاد.ويتمن چاپ دوم كتاب را در سال 1856 انجام داد كه دارای 33 شعر و نامه ای از امرسون در تحسين نشر اول و شعری بلند از ويتمن در پاسخ به آن بود .در طی كارهای پی در پی ، اومجموعه اشعارش را سر و سامانی داد و چند بار ديگر منتشر كرد با بروز جنگ داخلی ، ويتمن كناره گرفت و مقالات اجتماعی نوشت و به ديدار زخمی های جنگ در بيمارستان های نيويورك رفت .او 11 سال در واشنگتن ماند و شغلی در وزارت كشور به دست آورد ، اما وقتی منشی وزير پی برد كه او همان شاعر برگ های سبزه زار است كار او نيز پايان پذيرفت در ابتداي دهه ی 1870 ، ويتمن در «كامدن» سكنی گزيد جايی كه در خانه ی برادرش به ديدار مادر محتضرش رفت . او پس از مرگ مادرش هرگز به واشنگتن برنگشت و تا سال 1882 نزد برادرش ماند. واپسين سال های عمرش را در خانه ی دو اشكوبه ی تخته كوب گذراند پس از مرگ ش در 26 مارس 1892 در آرامگاهی كه خودش طرح ش را ريخته بود و ساخته بود ، در قطعه زمينی در گورستان هارلی به خاك سپرده شد.