معرفی جايگاه و حقيقت انسان و ارائه انسانشناسی مطرح در قرآن و روايات و در كلمات بزرگان و عرفا، با ايجاد توجه به سطح معارف اصيل عرفانی، مخاطبان را به سمت اين معارف جذب و آمادگی لازم برای تربيت عرفانی را ايجاد میكند.
حجتالاسلام والمسلمين رضا الهیمنش، مدير گروه عرفان و تصوف دانشگاه اديان و مذاهب اسلامی، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، درباره راه صحيح درك معارف عرفانی و روش ارائه درست آن، گفت: ما بايد اين معارف را از كسانی كه مستقيماً با اين حقايق عرفانی در تماس بودهاند، اخذ كنيم؛ از اين رو میشود گفت كه بيانات قرآنی و كلمات رسول خدا(ص) و ائمه معصومين(ع) و همچنين آن چه كه تحت عنوان سيره عملی اين بزرگواران برای ما نقل شده است، بهترين مسير برای درك و معرفی عرفان اسلامی است.
در عرفان اسلامی سخن غيرمعصوم با ترازوی سخن معصوم سنجيده میشود
الهیمنش افزود: البته اين به آن معنا نيست كه از بيانات و گفتههای افراد معمولی كه آنان نيز به عنوان داعيهداران علوم عرفانی به حساب میآيند و صاحب مكتب عرفانی هستند، غفلت بورزيم و استفاده نكنيم. بلكه بايد در عين حالی كه از بيانات آنان نيز استفاده میكنيم، هميشه اين نكته مد نظر ما باشد كه سخن غيرمعصوم، اگر با ترازوی بيانات معصوم محك نخورد، به خودی خود برای ما مقبوليت تام ندارد.
اگر كسی به نزاهت و پاكيزگی و پاكی روحی دست پيدا كند و روحش از تعلقات آزاد باشد و آزادی و آزادگی به حقيقت كلمه در او حاصل شود، اين حد از طهارت و نزاهت، زمينهای است كه همراه با آمادگی ذهنی، امكان بهرهمندی از عرفان و معارف اسلام را برای او فراهم میكند
مدير گروه عرفان و تصوف دانشگاه اديان و مذاهب اسلامی تأكيد كرد: ما اگر بخواهيم به عرفانی كه عرفان حقيقی است دست پيدا كنيم و آن را برای ديگران معرفی كنيم، چارهای نداريم جز اين كه دست به دامان عصمت بزنيم و بيانات و سيره و سلوك عملی آن 14 معصومی را كه خداوند قرار داده است، به عنوان معرف حقيقی عرفان به حساب بياوريم.
وی با اشاره به اين مطلب كه هم قرآن و هم بيانات رسول خدا(ص) و ائمه(ع) و سيره عملی آنان، علاوه بر ظاهر، دارای باطنی است، اظهار كرد: طبيعتاً اگر ما میخواهيم از عرفان اسلامی صحبت كنيم، آن سطحی از معارف قرآنی و معارف معصومين(ع) مطرح است كه تاحدی از دسترس عموم، به صورت طبيعی، بيرون است و نياز دارد كه فرد هم مقدمات علمی خاصی را فراهم كند و علاوه بر آمادگی ذهنی، از نظر روحی، سلوكی را در جهت پاكيزگی قلبی در پيش گيرد، چرا كه همچنان كه قرآن میفرمايد «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ فِی كِتَابٍ مَّكْنُونٍ لَّا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ؛ كه اين [پيام] قطعا قرآنى است ارجمند؛ در كتابى نهفته؛ كه جز پاكشدگان بر آن دست ندارند.» (9- 77/ واقعه)
الهیمنش ادامه داد: حقايق قرآن در كتابی است كه از دسترس عموم و به صورت عادی بيرون است و در جايگاهی است كه با جايگاه مادی و معمولی متفاوت است. قرآن كريم در جايگاه با كرامتی قرار دارد؛ بدين معنا كه از پستی و امور كمارزش منزه است. بنابراين اگر كسی بخواهد به حقايقی در اين سطح دست پيدا كند، بايد خود او هم به كرامت ذاتی خود دست پيدا كند. اگر قرآن رزق آدمی است و در عين حال كريم است، پس انسان هم بايد كريم باشد و اتفاقاً قرآن هم همين را گفته است و میفرمايد «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ؛ و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم»(70/ اسراء) يعنی ما به انسان كرامت عطا نموديم و او را در ساحتی ويژه قرار داديم. كه اگر در آن ساحت،.
وی با بيان اين كه اگر كسی در اين ساحت ويژه به جايگاه خود توجه كند، میتواند از حقيقت قرآن بهرهمند شود، خاطرنشان كرد: اگر كسی به نزاهت و پاكيزگی و پاكی روحی دست پيدا كند و روحش از تعلقات آزاد باشد و آزادی و آزادگی به حقيقت كلمه در او حاصل شود، اين حد از طهارت و نزاهت، زمينهای است كه همراه با آمادگی ذهنی، امكان بهرهمندی از عرفان و معارف اسلام را برای او فراهم میكند.
ما اگر بخواهيم به عرفانی كه عرفان حقيقی است دست پيدا كنيم و آن را برای ديگران معرفی كنيم، چارهای نداريم جز اين كه دست به دامان عصمت بزنيم و بيانات و سيره و سلوك عملی آن 14 معصومی را كه خداوند قرار داده است، به عنوان معرف حقيقی عرفان به حساب بياوريم
راه توجه دادن افراد به عرفان اصيل و معرفی درست آن/ ضرورت سرمايهگذاری برای معرفی حقيقت انسان
مدير گروه عرفان و تصوف دانشگاه اديان و مذاهب اسلامی در مورد راه توجه دادن افراد به چنين سطحی از معرفت و روش درست معرفی اين عرفان با تأكيد بر ضرورت سرمايهگذاری برای معرفی حقيقت انسان، عنوان كرد: اگر مسئولان فرهنگی اجتماع بخواهند جامعه و بلكه كل بشريت را برای معارف عرفانی و دريافت آن آماده كنند، میبايست به دو مطلب بسيار اهميت دهند؛ يكی شناساندن جايگاه خداوند در هستی و تصويری كه انسان از خداوند در هستی بايد داشته باشد و ديگری شناساندن جايگاه انسان در هستی.
الهیمنش با اشاره به حديث «من عرف نفسه فقد عرف ربه» گفت: همان گونه كه در اين حديث شريف كه از رسول خدا(ص) توسط شيعه و سنی نقل شده، معرفت به خداوند و معرفت به حقيقت انسان، در واقع به يك معرفت برمیگردند. بر اين اساس اگر انسان به خود معرفت پيدا كند، به صورت طبيعی، به خداوند معرفت پيدا میكند. البته اگر كسی بتواند، به اندازه طاقت آدمی، آن گونه كه شايسته است، به خدا معرفت پيدا كند، اين معرفت نيز او را به دريافتن جايگاه انسان در هستی رهنمون خواهد شد. بنابراين انسان از هر كدام از اين دو آغاز كند به معرفت به آن ديگری دست پيدا میكند، اما از اين جهت كه عموماً از اين دو معرفت، معرفت ما به خودمان دم دستتر است، گفته شده است كه هر كس خود را شناخت به معرفت خداوند دست میيابد و اين راه بايد مورد توجه قرار گيرد.
وی تأكيد كرد: از اين رو مسئولان فرهنگی جامعه میتوانند با معرفی جايگاه انسان و ارائه انسانشناسی مطرح در قرآن و روايات و در كلمات بزرگان و عرفا، مخاطبان را به سمت معارف عرفانی جذب و آمادگی لازم برای تربيت عرفانی را ايجاد كنند.