خبرگزاری مهر-  روز قیامت در پیشگاه خداوند دادگاه عدل الهی بر پا می‌شود، در یک طرف دادگاه گواهانی بر اعمال انسان حاضر هستند که با وجود شهادت آنها هیچ عذری برای انسان باقی نمی‌ماند.

به طور کلی از آیات و روایات استفاده می‏شود که گواهان بر اعمال انسان‏ها در روز قیامت شش گروه هستند:

در رأس همه گواهان، خداوند است: "در هر حال که باشی و هر آیه از قرآن که بخوانی و هر کاری را که انجام بدهید، ما گواه بر شما هستیم".

همچنین در این آیه شریفه آمده: «وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ کَذِبًا أُوْلَئِکَ یُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَیَقُولُ الأَشْهَادُ هَۆُلاء الَّذِینَ کَذَبُواْ عَلَى رَبِّهِمْ أَلاَ لَعْنَةُ اللّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ» "و چه کسى ستمکارتر از آن کس است که بر خدا دروغ بندد آنان بر پروردگارشان دروغ عرضه مى‏شوند و گواهان خواهند گفت اینان بودند که بر پروردگارشان دروغ بستند هان لعنت‏خدا بر ستمگران باد." (هود،۱۸)

پیامبر اکرم(ص) دیگر شاهد روز قیامت است: «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّة بِشَهِید وَجِئْنا بِکَ عَلی هۆُلاءِ شَهِیداً»، چگونه است حال آنها در آن روز که برای هر امتی گواهی بیاوریم و تو را گواه بر آنها قرار دهیم.

امامان معصوم(ع) و اوصیا نیز از شاهدان روز قیامت به شمار می روند:"چگونه خواهد بود آن روز که از هر امتی گواهی می‏آوریم و تو را گواه بر آنان قرار می‏دهیم".

امام صادق(ع) در تفسیر آیه فرمود:"این درباره امت محمد(ص) نازل شده و در هر قرنی برای آنان امامی از ما خواهد بود که شاهد بر آنان است و محمد(ص) گواه برهمه ما است".

«کَذَلِکَ جَعَلْنَـاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَکُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَی النَّاسِ» ما شما را امت میانه قرار دادیم تا گواه بر مردم باشید، طبق روایات مراد از امت امامان معصومند، زیرا سایر افراد امت، از علم و عصمت لازم برای گواهی در آن روز برخوردار نیستند.

اعضای بدن انسان نیز شاهدی دیگر در روز قیامت برای اعمال او خواهد بود: «یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ»، "درآن روز زبان‏ها و دست‏ها و پاهایشان بر ضد آنان نسبت به اعمالی که مرتکب شده‏اند، گواهی می‏دهند". در آیه دیگری می‏فرماید:"زمانی که به آن (دوزخ) می‏رسند، گوش‏ها و چشم‏ها و پوست‏های تنشان به اعمال آنان گواهی می‏دهد".

فرشتگان نیز از جمله شاهدان روز قیامت هستند:"در آن روز هر انسانی وارد محشر می‏شود، در حالی که فرشته‏ای با او همراه است که او را به سوی حساب سوق می‏دهد و گواهی از فرشتگان است که بر اعمال او شهادت می‏دهد".

زمین نیز شاهد و گواه روز قیامت است:"یومئذ تحدّت اخبارها؛ در آن روز زمین اخبار خود را بازگو می‏کند".

زمان نیز در روز قیامت شاهد و گواه خواهد بود. از برخی روایات استفاده می‏شود که زمان در روز قیامت از شاهدان به شمار می‏رود. امام باقر(ع) فرمود:"هیچ روزی برانسان نمی‏گذرد مگر این که به او می‏گوید:ای فرزند آدم! من روز تازه‏ای هستم و برتو شهادت می‏دهم. در من کار خوب انجام بده تا در قیامت به نفع تو گواهی دهم".

در این خصوص و تأیید این گواه، امام سجاد در دعای ششم صحیفه سجادیه می‌فرماید: «هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ، وَ هُوَ عَلَیْنَا شَاهِدٌ عَتِیدٌ»، امروز روز جدیدی است که در قیامت گواه اعمالی است که در آن انجام می‌دهیم.

شاهد دیگر روز قیامت وجدان است:«اقرء کتابک کفى بنفسک الیوم علیک حسیباً» نامه‏ى عملت را بخوان و خود قضاوت کن که با تو چه برخورد شود.

خود اعمال انسان نیز در روز قیامت شهادت خواهند داد: «وجدوا ما عملوا حاضراً» در قیامت اعمال انسان تجسّم یافته و در برابر او نمودار مى‏شوند.

چگونگی شهادت

حال این پرسش مطرح است که نحوه شهادت این شاهدان و گواهان چگونه خواهد بود.‏

چگونگی شهادت خدا و پیامبران و اوصیا چندان روشن نیست، اما مطابق ظاهر آیات و صریح روایات، خدا و پیامبر و امامان(ع) از اعمال انسان‏ها آگاهی کامل دارند و آن‏ها را می‏بینند.

کیفیت شهادت اعضا و جوارح بدن را قرآن کریم بیان کرده است:"وقتی انسان‏ها به پوست‏های خود می‏گویند برای چه علیه ما شهادت دادید؟ در پاسخ می‏گویند: ما را به زبان آورد و قدرت نطق داد، کسی که همه چیز را به نطق در آورده است".

در این که اعضای بدن به چه صورتی به نطق می‏آیند، مفسران احتمالاتی داده‏اند:

1 - خداوند در آن روز درک و شعور و قدرت سخن گفتن در یک یک اعضا می‏آفریند و آن‏ها به راستی سخن می‏گویند، و چه جای تعجب؟ همان کسی که این قدرت را در قطعه گوشتی به نام زبان آفریده، می‏تواند در سایر اعضا نیز بیافریند.

2 - آن‏ها از درک و شعوری بهره‏مند نمی‏شوند، ولی خداوند آن‏ها را به سخن گفتن وا می‏دارد. در حقیقت اعضا محل ظهور سخن خواهند بود و حقایق را به فرمان خدا آشکار می‏کنند.

3 - اعضای بدن هر انسانی آثار اعمالی را که در تمام طول عمر انجام داده، مسلّماً با خود خواهد داشت، چرا که هیچ عملی در جهان نابود نمی‏شود و آثار آن روی یکایک اعضای بدن و در فضای محیط باقی می‏ماند. آن روز که روز بروز و آشکار شدن است، این آثار نیز بر دست و پا و سایر اعضا ظاهر می‏شود و ظهور این آثار به منزله شهادت است.

چگونگی شهادت زمین و زمان و فرشتگان هم به صورت یقینی معلوم نیست، اما چون که آنها در دنیا با انسان همراه بوده‏اند و خداوند می‏تواند همه چیز را به سخن گفتن آورد، آنها نیز به سهم خود به نفع یا به ضرر انسانها با قدرت خدا شهادت می‏دهند.