جام جم آنلاين: «وقتي سالمند ميشويد هيچ چيز مثل گذشته نيست. اگر بخواهي هنوز راه بروي و فكر كني و زندگي عادي خود را ادامه دهي مدام بايد به خودت برسي. بايد ورزش كني و خودت را به دكترها بسپاري كه هرچند وقت يك بار آزمايش كنند ببينند همه چيز مرتب است يا نه؟
بايد درست و سر وقت بخوري و مراقب زمان خوردن داروهايت هم باشي. اما كجا بايد ورزش كني؟ چه ورزشي برايت مناسب است؟ چطور ورزش به بهبود حالت كمك ميكند؟ بايد كسي باشد كه در اين زمينه كمكت كند.»
اينها را محمد صادقي ميگويد كه اهل ورزش است، اما فكر ميكند هرچيزي فضاي خاص خود را دارد.
صادقي 70 سال دارد و ميگويد: درسالن بدنسازي شهرداري ورزش ميكنم. از كارت منزلت هم استفاده نميكنم و مثل يك شهروند عادي ميروم به ورزشگاه. اما آيا همه مربيها حوصله ميكنند جواب سوالات دامنهدار سالمندان را بدهند و آيا همه آنها ميدانند چه چيزي براي ما خوب است و چه چيزي بد؟ من كه فكر نميكنم.
او از برخي سازمانها تشكر ميكند كه فضاهاي مناسبي را براي ورزش سالمندان اختصاص داده است، اما در عين حال ميگويد: «بايد با نهادهاي متولي سلامت هماهنگ شود كه دستكم يك روز مشخص درماه متخصصي اينجا حضور پيدا كند و در خصوص اينكه چه ورزشهايي براي چه مشكلات جسمي بهتر است و چه كساني نبايد چه ورزشهايي را انجام دهند، توضيح دهد.»
او ادامه ميدهد: «مثل اينكه مربيها خوب نميدانند چه بايد كرد. مثلا به من ميگويد، اگر قلبت ضعيف نيست از ورزشهاي سبك شروع كن.از هرچيز كه بدنت را درد نميآورد ميتواني استفاده كني. بايد بتواني طي ورزش نفس بكشي. آنوقت ديگر حوصله ندارد به حرفم گوش كند كه چه ميخواهم بگويم.»
در مقايسه با بدنسازي، شنا ورزش بيدردسرتري است و سالمندان داراي كارت منزلت به صورت متشكل از طريق كانونهاي سالمندي، گروه گروه براي استفاده از استخر در زمان و روزهاي خاص به سالنهاي ورزشي مناطق شهرداري مراجعه ميكنند.
در بعضي از ورزشگاهها زمان استفاده سالمندان صف طويلي مقابل در تشكيل ميشود تا نوبت استفاده از استخر برسد.
سري به يكي از اين صفهاي طويل ميزنم تا حرفهاي آنان را بشنوم. يكي از سالمندان كه بازنشسته صدا و سيماست براي پاسخگويي نسبت به بقيه تمايل بيشتري نشان ميدهد.
او از كيفيت فضاي ورزشي راضي است اما ميگويد: استفاده از اين فضا نظم و انضباط ميطلبد كه متاسفانه وجود ندارد و سطح فرهنگ استفاده از فضاي ورزشي پايين است.
مـ الف موحد ميگويد: استخر و جكوزي و امكانات وجود دارد، ولي مديريت خوبي اعمال نميشود.
داريم گفتوگو ميكنيم كه سالمندان ديگري دورمان را ميگيرند. يكي از آنان سرپرست كانون سالمندي منطقه است. رضا ـ ر از همه چيز راضي است و ميگويد هفتهاي دو روز ميآييم و از فضاي ورزشي استفاده ميكنيم.
او ميگويد: در كل منطقه فقط يك استخر براي ورزش سالمندان تدارك ديده شده است كه 120 نفر از اعضاي كانونها طي اين دو روز براي استفاده به اينجا ميآيند.
وي از مديران مجموعه ورزشي ياد شده تشكر ميكند و هنگام مصاحبه دائم به ديگران تذكر ميدهد كه گلايه نكنيد كه كارتتان را باطل ميكنند.
فراموش نكنيد چقدر دوندگي كردهايم تا براي استفاده از اين فضا هماهنگي صورت بگيرد. همين را هم از دست ميدهيم. مراقب باشيد چه ميگوييد!
در فضايي كه زير تيغ نگاه او نباشد كمي ديگر با سالمندان صحبت ميكنم. آنها نميخواهند بگويند كسي بد كار ميكند، آنها نميخواهند همين فرصت اندك شناكردن را هم از دست بدهند، آنها ميخواهند مجموعههايي كه به سالمندان خدمات ميدهد آبدرماني هم داشته باشد، كسي باشد كه به ورزش سالمندان آشنا باشد و راهنمايي شان كند.
آنان كه ميخواهند اسمشان را نبرم فقط ميخواهند براي سالمندان كه هنوز زنده و فعال هستند فضاي بيشتري براي ورزش كه ضرورت زندگي آنها به حساب ميآيد در نظر گرفته شود تا جلوي شلوغي و پايين آمدن كيفيت گرفته شود.
هم اکنون 374 كانون جهانديدگان در محلات شهر تهران با عضويت 75 هزار نفر تشكيل شده تا محيطي پويا و فعال براي سالمندان ايجاد شود.
اعضاي جهانديده در كانونهاي جهانديدگان كه شامل كميتههاي مذهبي، گردشگري، تفريحي، فرهنگي، آموزشي، علمي، هنري و... هستند، به صورت مشاركتي به انجام فعاليتهاي مختلف اجتماعي ميپردازند.
وجود چنين كانونهايي هماهنگي براي استفاده سالمندان از فضاهاي مورد نيازشان را به مراتب آسانتر كرده است، اما همچنان نياز سالمندان به فضاي ورزشي خاص خودشان و مربياني كه به ورزش اصلاحي آشنا باشند و آنها را راهنمايي كنند، افزايش مييابد.
ورزش ضامن سلامت سالمندان
دكتر اميد صالحيان، متخصص فيزيولوژي ورزش اعتقاد دارد: ورزش سالمندان به عنوان عامل اساسي در افزايش نشاط و سلامتي اين قشر بايد مورد توجه قرار گيرد.
وي با اشاره به وضع خاص سالمندان ميافزايد: سالمند براي حفظ تندرستي و كاهش تاثير عوامل منفي روي سلامتي خود ورزش ميكند. ورزش چنان كه سطح كلسترول و تريگليسيريد خون را كاهش ميدهد، اگر به صورت منظم انجام شود انعطافپذيري عضلات را بهبود بخشيده و از سرعت روند نزولي قدرت و استقامت عضلاني و استقامت قلبي و تنفسي جلوگيري ميكند.
اين متخصص معتقد است: ورزش در هر شرايطي موجب افزايش قدرت فكر ميشود حتي اگر در سالمندي به فكر آن افتاده باشيد. انجام ورزش و تمرينات بدني براي افراد سالمند هيچگاه دير نيست، مطالعات اخير نشان داده است كه فعاليتهاي فيزيكي كه حتي براي اولين بار در دوران كهنسالي آغاز ميشود، ميتواند از كاهش ميزان هوش جلوگيري كند.
چنانكه تحقيقات نشان داده است در ورزشكاران پير حدود 26 درصد از سلولهاي مغزي جديد به صورت نورون در حال توسعه بودند و به اين نتيجه رسيده اند كه احتمالا مغزهاي كهنسال به سادگي توانايي خود را در زمينه توليد بافت عصبي از دست ميدهند و ورزش و تمرين ميتواند از تاثير مخرب افزايش سن روي اندامها، افكار و بنيه عمومي و نيز كاهش هوش جلوگيري كند.
به گفته اين متخصص فيزيولوژي ورزشي، انجام فعاليت و ورزش در افراد سالمند حتي از ورزش در دوران جواني مهمتر است و سالمند درحد توان خود بايد تحرك داشته باشد.
ورزش باعث افزايش طول عمر، كاهش خطر زمينخوردن و شكستگي استخوانها، كاهش فشارخون، افزايش اثر داروهاي ضدفشارخون، كنترل بهتر ديابت، بيماريهاي ريوي و... ميگردد و در اكثر بيماريها باعث كاهش درد ميشود. البته ميزان و نوع ورزش براي هر سالمند با سالمند ديگر متفاوت است و بايد برنامهريزي دقيقي در اين زمينه انجام گيرد. (جام جم - ضميمه چارديواري)
ماندانا ملاعلي