امام حسن عسكری(ع) به سبب نداشتن آزادی عمل مجبور بودند كه شيعه را با مسئله غيبت آشنا كنند تا نديدن امام و حجت خدا برای آنها قابل درك باشد و هنگامی كه اين واقعه اتفاق می‌افتد، جامعه شيعه دچار ضايعات انحرافی نشود.

محمدحسين رجبی‌دوانی، مورخ و پژوهشگر تاريخ اسلام و معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه خراسان رضوی، با اشاره به دوران سياسی ـ اجتماعی دوران امام حسن عسكری(ع)، اظهار كرد: دوران امامت امام حسن عسكری(ع) از نظر سياسی ـ اجتماعی دوره خاص، پرماجرا و پرتنشی بوده است.

وی تصريح كرد: از يك طرف دستگاه خلافت عباسی ضعيف شده و برخی از غلامان ترك آن‌ها كه توانسته بودند نفوذ زائد النفسی پيدا كنند، بر قدرت چيره شده بودند به گونه‌ای كه در برخی موارد قادر بودند خليفه را عزل و نصب بكنند از همين رو خلافت عباسی از آن اقتدار قديم كه به دوره طلايی خود معروف بود، فاصله گرفت.

رجبی‌دوانی افزود: از سويی قيام و شورش‌های ديگری بر ضد دستگاه خلافت پديد آمده بود كه باعث شد خلافت بيش از پيش دچار دردسر و مشكل شود، به خصوص قيام زنگيان در بصره و مناطق اطراف كه دولت عباسی را با چالش جدی مواجه كرد و موجب درگيری‌های فراوان جنگی به مدت 14 سال و تلفات فراوان برای قوای عباسی شد.

معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) ادامه داد: با اين حال، دستگاه خلافت از وجود امام حسن عسكری(ع) غافل نبود، چرا كه می‌‎دانستند اين وجود مقدس يازدهمين پيشوای بر حق مسلمانان است و طبق گفته پيامبر اكرم(ص) بعد از او آخرين حجت خدا امامت خواهد كرد و علت اينكه امام حسن عسكری(ع) و پدر بزرگوارشان امام هادی(ع) را در منطقه نظامی تحت كنترل و حبس قرار داده بودند همين بود كه مانع ازدواج امام حسن عسكری(ع) و تولد امام زمان(عج) شوند.

اقدامات امام حسن عسكری(ع) برای نشر اسلام

وی ادامه داد: با اينكه دستگاه خلافت عباسی با مشكلات زيادی مواجه بودند ولی امام را نيز تحت نظر كامل داشته و اجازه بازگشت آن بزرگوار را به مدينه نمی‌دادند.



مورخ و پژوهشگر تاريخ اسلام:



امام حسن عسكری(ع)از يك سو وظيفه داشتند كاری كه پدر بزرگوارشان در نشر معارف اهل بيت(ع)آغاز كرده و به اوج رسانده بودند را تداوم بخشند ولی از طرفی نيز در حصر و تحت كنترل شديد ماموران حكومتی نيز بودند


رجبی دوانی با اشاره به اقدامات امام حسن عسكری(ع) برای نشر اسلام در جامعه، بيان كرد: امام عسكری(ع) از يك سو وظيفه داشتند كاری كه پداران بزرگوارشان در نشر معارف اهل بيت(ع) آغاز كرده و به اوج رسانده بودند را تداوم بخشند ولی از طرفی نيز در حصر و تحت كنترل شديد ماموران حكومتی نيز بودند. از همين رو امام حسن عسكری(ع) برای ارتباط با نمايندگان و برخی از وكلای خود در نقاط مختلف جهان اسلام با محدوديت‌های بسياری مواجه بودند، به طور مثال امام عسكری(ع) با برخی از آن‌ها قرارهای محرمانه‌ای می‌گذاشتند.

معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) تصريح كرد: گاهی اوقات نيز امام حسن عسكری(ع) فرد مورد اعتمادی را دور از چشم ماموران حكومتی برای فرستادن پيام‌ها و دستورات خود به وكيلان و نمايندگان به سوی آن‌ها اعزام كرده و گاهی هم آن‌ها را دعوت می‌‌كردند كه به سامرا بيايند منتهی در پوشش افراد دست فروش و دوره‌گرد كه در حال معامله و خريد و فروش كالا هستند، نزديك منزل امام(ع) می‌آمدند و با امام ارتباط برقرار می‌كردند، امام(ع) هم در ظاهر معامله كرده و دستورات لازم را به آن‌ها داده و همچنين سؤالات آن‌ها را پاسخ می‌دادند.

تدابير امام حسن عسكری(ع) برای تداوم ولايت

وی با اشاره به تدابير امام حسن عسكری(ع) برای تداوم ولايت، ابراز كرد: از سوی ديگر يك وظيفه هم امام حسن عسكری(ع) داشتند كه ساير امامان و اهل بيت(ع) با چنين مسئله‌ای مواجه نبودند و آن هم آماده كردن جامعه شيعه برای غيبت امام زمان(عج) بود.

رجبی‌دوانی در ادامه با بيان اينكه امام حسن عسكری(ع) از سويی وظيفه داشتند كه وجود آخرين حجت خدا را پنهان كرده تا دشمن متوجه نشود و نتواند به جان امام زمان(عج) آسيبی وارد كند،‌ اظهار كرد: امام از طرفی بايد مردم و برخی از خواص و ياران خود را از به دنيا آمدن آخرين حجت خدا مطمئن و آن حضرت را به چنين يارانی معرفی كنند و آن‌ها را به امر غيبت عادت دهند.

معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) ابراز كرد: امام حسن عسكری(ع) برخی از افراد خاص را به طور مخفيانه و دور از چشم مأموران حكومتی دعوت می‌كردند و امام زمان(عج) را به آن‌ها نشان داده و به صراحت می‌فرمودند «ايشان بعد از من به عنوان حجت خدا و امام بر شما است» اما مدت‌ها به دليل مسائل امنيتی و هم عادت كردن شيعيان به نديدن امامشان آن بزرگوار را پنهان می‌كردند.

وی با بيان اينكه افرادی بارها می‌آمدند و درخواست ملاقات با امام زمان(عج) را می‌كردند، ولی امام حسن عسكری(ع) فرزند بزرگوار خود را به آن‌ها نشان نمی‌دادند، يادآور شد: امام عسكری(ع) در معرفی امام زمان به مسلمانان عصر خود و آماده كردن شيعيان برای عصر غيبت اقداماتی را انجام می‌دادند كه از آن جمله می‌توان به ارسال نامه به وكيل خود در قم اشاره كرد، امام در اين نامه مژده و بشارت به دنيا آمدن آخرين امام مسلمانان رو به او می‌دهند.

رجبی‌دوانی ابراز كرد: امام حسن عسكری(ع) به دليل نداشتن آزادی عمل مجبور بودند كه اين امر مهم را به انجام رسانده و شيعه را به مسئله غيبت آشنا كنند تا نديدن امام و حجت خدا برای آن‌ها قابل درك باشد تا هنگامی كه اين واقعه اتفاق می‌افتد جامعه شيعه دچار شوك و ضايعات انحرافی نشود.

معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) با اشاره به علت لقب گرفتن امام يازدهم شيعيان به عسكری، عنوان كرد: سامرا پايتخت دولت عباسی بيشتر بعد نظامی داشت، به سبب اينكه از زمان معتصم عباسی نيروهای نظامی خليفه كه قبلا در بغداد، پايتخت عباسيان موجب سلب آسايش مردم شده بودند در منطقه‌ای راحت و تحت اختيار خليفه باشند؛ حكومت وقت نيروهای نظامی خودش را به سامرا آورد و خود خليفه هم در اين شهر حضور داشت.

وی ادامه داد: كلمه عسكر به معنای لشكر و جايگاه نظامی است و برخی در همين رابطه می‌گويند حضرت را در اين محل اسكان داده بودند تا از اين طريق تحت كنترل نظاميان باشند.



محمدحسين رجبی‌دوانی:



امام(ع) برخی از افراد خاص را به طور مخفيانه دعوت می‌كردند و امام زمان(عج) را به آن‌ها نشان داده و به صراحت می‌فرمودند «ايشان بعد از من به عنوان حجت خدا و امام بر شما است»


معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) با اشاره به نحوه شهادت امام حسن عسگری(ع)، گفت: امام عسكری(ع) توسط خليفه عباسی معتمد عباسی كه وجود آن حضرت را به عنوان امام بر حق بر نمی‌تابيد، مسموم شدند.

رجبی‎دوانی تصريح كرد: آن‌ها به تصور اينكه ما حضرت را تحت كنترل كامل داريم و مانع ازدواج او شده‌يم تلاش داشتند كه زودتر آن امام بزرگوار را از ميان بردارند تا ازدواجی صورت نگيرد و امامی به دنيا نيايد، منتهی به‎رغم مراقبت‎های دستگاه خلافت عباسی اين ازدواج صورت گرفته بود و امام زمان(عج) به دنيا آمده بودند اما آن‎ها آگاه نبودند.

امامت امام زمان(عج)

معاون پژوهشی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه امام حسين(ع) با بيان اينكه دستگاه خلافت سعی داشت درون زندگی امام حسن عسكری(ع) هم جاسوسانی را بگمارند اما از ولادت امام زمان(عج) آگاه نشده بودند، افزود: دستگاه خلافت عباسی به تصور اينكه زمان برای از بين بردن امام برای آن‎‌ها فرارسيده است و از خوف اينكه نكند قادر به كنترل امام(ع) نباشند آن بزرگوار را مسموم كردند تا بدين ترتيب از پيدايش امام دوازدهم جلوگيری كنند غافل از اينكه اين كار به‌رغم تمهيدات ويژه‎ای كه آن‎ها انجام داده بودند امام زمان(عج) به دنيا آمده بود.

وی با اشاره به چگونگی آگاه شدن دولت عباسی از وجود نازنين امام زمان(عج)، اظهار كرد: دولت هنگامی كه از وجود امام زمان(عج) آگاه شد سعی داشتند برای فريب شيعيان برادر امام كه فردی فاسد و وابسته به دستگاه عباسی بود را به عنوان جانشين امام حسن عسكری(ع) قلمداد كنند.

رجبی‎دوانی ادامه داد: در هنگام نماز خواندن بر پيكر امام عسكری(ع)، آن زمان مشخص شد كه امام(ع) ازدواج كرده و فرزندی نيز دارد چرا كه امام زمان(ع) از خانه بيرون آمده و عموی خود را كنار زدند و فرمودند من بر هر كس اولی هستم كه بر پدرم نماز بخوانم؛ لذا نماز را بر پيكر مطهر امام يازدهم شيعيان خواندند و بدين ترتيب قضيه آشكار شد.

وی در پايان خاطرنشان كرد: اگر چه دستگاه فاسق عباسی اقدام به قتل امام كردند ولی آن‌ها نتوانستند به هدف خود يعنی جلوگيری از تولد امام دوازدهم برسند.