سید ابوالحسن اصفهانی از مراجع تقلید شیعه در سال ۱۲۸۴ در روستای «مدیسه» لنجان اصفهان به دنیا آمد.[۱] نسبش با ۳۲ واسطه به موسی بن جعفر، امام هفتم شیعیان، می‌رسد.

محتویات

تحصیل

دروس ابتدایی را در زادگاهش آغاز نمود و سپس برای فراگیری علوم دینی به حوزه علمیه اصفهان مهاجرت کرد و از حلقه درس کلباسی، چهارسوقی، درچه‌ای، جهانگیرخان قشقایی استفاده کرد.[۲] در سال ۱۳۰۷ به حوزه‌های علمیه نجف و سامرا رفت و از اساتیدی چون: میرزا محمدحسن شیرازی، میرزا حبیب‏ الله رشتی، فاضل شربیانی، محمدحسن مامقانی، سید محمد کاظم یزدی، آخوند خراسانی، میرزا محمدتقی شیرازی و شیخ الشریعه بهره برد.[۳]

پس از درگذشت آخوند خراسانی، به تدریس پرداخت و به عنوان یک مجتهد و نامزدی برای مرجعیت دینی مطرح گردید.

در زمان حیات میرزا حسین نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، بسیاری از فقها، محفل علمی و فقهی او را برتر دانستند؛ تا جایی که پس از مرگ میرزا محمدتقی شیرازی میرزای دوم، مرجعیت دینی در او متمرکز شد و این انحصار تا ۱۰ سال به طول انجامید.

آثار

• وسیلة النجاة

• انیس ‏المقلدین‏

• حاشیه بر تبصره علامه‏

• حاشیه بر العروة الوثقی

• حاشیه بر نجاة العباد

• ذخیرة العباد

• شرح کفایة الاصول

• منتخب ‏الرسائل‏

• مناسک حج‏

• وسیلة ‏النجاة الصغری‏

• ذخیرة الصالحین[۴]

شاگردان

• میرزا حسن موسوی بجنوردی

• احمد کروبی

• هاشم آملی

• سید علی یثربی کاشانی

• میرزا آقا اصطهباناتی

• محمدتقی آملی

• میرزا احمد دشتی نجفی

• محمدرضا طبسی

• سید ابوالحسن شمس‌آبادی

• سید عبدالله شیرازی

• سید محمدحسین طباطبایی

• میرزا مهدی آشتیانی‏

• محمد حجت کوه‌کمری

• سید جمال الدین گلپایگانی

• سید صدرالدین صدر

• سید هادی میلانی

• سید عبدالاعلی سبزواری

• سید اسدالله‏ مدنی

• سید عبدالحسین دستغیب

• سید جعفر شاهرودی

• میرزا رحیم سامت

• مهدی مهدوی لاهیجی

• محمدتقی بهجت فومنی

• علی اکبر برهان

• سید یحیی مدرسی یزدی

• سید حبیب الله برهانی

در جریان انقلاب ۱۹۲۰ عراق

وی در حمایت از مردم عراق فتوایی به شرح زیز صادر نمود:

بسم اللّه الرحمن الرحیم سلام بر همه، بالخصوص برادران عراقی وظیفه دینی بر همه مسلمانان لازم می گرداند که در حفظ حوزه اسلام و بلاد اسلامی تا آنجاکه قدرت دارند بکوشند و بر همه ما واجب و لازم است که سرزمین عراق را که مشاهد ائمه هدی علیهم السلام و مراکز دینی ما در آنجا است، از تسلط کفار حفظ نموده و از نوامیس دینی آن دفاع کنیم من شما را بر این موضوع دعوت کرده وترغیب می نمایم خداوند ما و شما را برای خدمت به اسلام و مسلمین موفق فرماید. (ابوالحسن الموسوی الاصفهانی)[۵]

پس از انقلاب ۱۹۲۰ این دو مرجع بزرگ نقش مقابله گرانه با قیمومیت را ادامه دادند و بیعت با ملک فیصل اوّل را رد کردند. کسی که انگلیسی ها او را به عنوان پادشاه عراق تعیین کرده بودند.ملک فیصل، به منظور قانونی جلوه ‏دادن حاکمیت خویش،اعلام برگزاری انتخابات کرد. علما چون می‏ دانستند وی دست‏ نشانده انگلیس است و به منظور تحکیم حکومت خود می‏ خواهد انتخابات برگزار کند، با انتخابات فرمایشی به مخالفت برخاستند. سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نایینی فتوا به حرمت مشارکت در انتخابات مجلس نمایندگان را دادند.[۶]دولت عراق عکس‏ العمل نشان داد و آیت‌الله مهدی خالصی را که انتخابات را تحریم کرده بود، تبعید نمود. در اعتراض به تبعید وی، میرزای نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی راهی ایران شدند و حکومت عراق نیز با شیوه ناپسندی که حکایت از اخراج و تبعید آنان داشت، با ایشان برخورد کرد؛ ولی از آن جا که تبعید علما به زیان انگلیس و عراق تمام شد، ایادی انگلیس به تلاش برخاستند و برای پایان دادن مسأله تبعید علما به گفتگوهای دیبلماسی پرداختند و مسأله را به پایان بردند و علمای تبعیدی را به نجف بازگرداندند.[۷]

جهاد و مبارزه

سید ابوالحسن اصفهانی در ایستادگی برای جهاد در راه خدا، خط ساز صالح خود را ادامه داد. لذا در انقلاب ۱۹۲۰ سلاح بدست گرفت و همراه مجاهدین به جبهه های نبرد شتافت. اما به اصرار رهبران انقلاب، به نجف اشرف بازگشت.

وفات

اصفهانی در اثر سانحه ‏ای به زمین خورد و پس از بازگشت به کاظمین در شب نهم ذیحجه ۱۳۶۵ در ۸۱ سالگی درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب(ع) دفن شد.

منابع

• جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم. گلشن ابرار. ج ۲، چ ۳، نشر معروف، قم: ۱۳۸۵.