27 آذر در گذر تاریخ

* رحلت مجتهد اصولي و عالم و عارف بزرگوار آيت ‏اللَّه "شيخ محمدتقي آملي" (1350 ش)
اشاره: حكيم بزرگوار آيت‏اللَّه شيخ محمد تقي آملي در حدود سال 1265 ش برابر با 1304 ق در تهران متولد شد. وي قسمتي از دروس معقول و منقول را نزد پدرش آقا شيخ محمد آملي و ميرزا حسن كرمانشاهي خواند و اين دروس را نزد حاج شيخ عبدالنبي مجتهد نوري تكميل نمود. آيت‏اللَّه آملي از آن پس به نجف رفت و در محضر درس ميرزاي ناييني، ميرزا ابوتراب خوانساري، شيخ محمدحسين غروي اصفهاني، ميرزا محمود قمي، سيدابوالحسن اصفهاني و آقاضياءالدين عراقي به تكميل فقه و اصول پرداخت تا به مقامات عالي علم و اجتهاد رسيد. اين عالم رباني، در اخلاق نيز از محضر عارف كامل حاج ميرزا علي آقا قاضي طباطبايي فيض گرفت و به مدارج بالاي اخلاق و عرفان دست يافت. آيت‏اللَّه آملي از آن پس در تهران اقامت گزيد و به تدريس منقول و معقول اشتغال ورزيد. اين حكيم فرزانه، فقيهي گوشه‏نشين بود و از شهرت و مسؤوليتِ رياست ابا داشت به طوري كه تا پايان زندگي، علي‏رغم داشتن صلاحيت علمي، حتي از نوشتن و چاپ رساله عَمَليه خود نيز خودداري نمود. حضرات آيات: عبداللَّه جوادي آملي، حسن حسن‏زاده آملي و علامه محمدحسين تهراني از جمله شاگردان ايشان هستند. حاشيه بر مكاسب شيخ انصاري در 2 جلد، كتاب الصلاة در 3 جلد، حاشيه بر شرح منظومه سبزواري در 2 جلد و شرح استدلالي بر عروةالوثقي از مهم‏ترين آثار آيت‏اللَّه آملي هستند. سرانجام اين حكيم وارسته و عارف الهي در 27 آذر 1350 ش برابر با 30 شوال 1391 ق در 85 سالگي دار فاني را وداع گفت و در تهران به خاك سپرده شد.
* شهادت مجاهد آگاه و انقلابي آيت‏اللَّه دكتر "محمد مفتّح" توسط گروه منحرف فرقان (1358 ش)
اشاره: آيت‏اللَّه دكتر محمد مفتّح در سال 1307 ش در همدان ديده به جهان گشود. دكتر مفتح در قم از محضر بزرگاني همچون حضرات آيات: سيد محمد حجت كوه كمره‏اي، سيدحسين بروجردي، سيدمحمد محقق داماد، علامه طباطبايي و امام خميني(ره) استفاده نمود و خود مدرسي بزرگ در حوزه گرديد. شهيد مفتح در اين حال كه در حوزه علميه قم به درجه اجتهاد رسيده بود، در دانشگاه نيز موفق به اخذ درجه دكتري گرديد. ايشان در ايام مبارزات روحانيت و مردم انقلابي ايران به رهبري امام خميني از آموزش و پرورش قم اخراج و به منطقه دورافتاده‏اي تبعيد شد، نقش شهيد مفتّح در صحنه‏هاي مهم مبارزات انقلابي از جمله اقامه نماز دشمن‏شكن عيد فطر 1357 بسيار حساس بود. ايشان همچنين پس از پيروزي انقلاب اسلامي، فعاليت‏هاي ارزشمندي به‏ويژه در زمينه تدريس در دانشگاه‏ها و نيز نزديك ساختن دو قشر روحاني و دانشجو به عمل آورد. او كه توطئه استعمار را در جدا نگاه داشتن اين دو قشر، با تمام وجودش حس كرده بود، ايجاد وحدت و انسجام ميان اين دو قشر را وجهه همت خود ساخت. آيت‏اللَّه مفتّح سرانجام در 27 آذر 1358 ش به همراه دو تن از پاسداران جان بر كف خود در مقابل دانشكده الهيات دانشگاه تهران از سوي گروهك منافق فرقان به شهادت رسيد

* ارتحال فقيه بزرگوار آيت‏اللَّه "ميرزا حسن انصاري" (1375 ش)
اشاره: اين عالم وارسته و حافظ قرآن كريم در طول ساليان عمر، خود را از تمام قيود و تعلقّات دنيوي به دور نگاه داشته بود و راه زهد و تقوا در پيش داشت. ميرزا حسن انصاري همواره از انقلاب اسلامي و رهبري عظيم‏الشأن آن حمايت نموده و از آن به عنوان "نعمت الهي" ياد مي‏كرد. اين فقيه فرزانه و حكيم وارسته سرانجام در 27 آذر 1375ش برابر با ششم شعبان 1417ق در 86 سالگي وفات يافت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.
* درگذشت خطيب شهير و واعظ كبير حجت الاسلام و المسلمين "محمدتقي فلسفي" (1377 ش)
اشاره: حجت‏الاسلام و المسلمين محمدتقي فلسفي در پانزده سالگي اولين جلسه منبرش را در محضر پدر و گروه بسياري از مردم برپا كرد كه تشويق همگان را برانگيخت. از آن پس، نام فلسفي بر سرزبان‏ها افتاد و در نوزده سالگي براي منبر به مجلس شوراي ملي دعوت شد. وي پس از اعتراض به كشتار مسجد گوهرشاد، ممنوع المنبر و خلع لباس شد تا اينكه پس از سه سال و با كوشش آيت‏اللَّه كاشاني، منبرش رسماً آزاد گرديد. اين روحاني مبارز، در طول ده‏ها سال، بارها در منبرهاي پرشور خود، رژيم پهلوي را مورد انتقاد قرار داده و در زمان‏هاي گوناگون به تبعيت از علما به ويژه حضرت امام خميني(ره)، به مخالفت با رژيم برخاست. وي در اين دوران، چندين بار بازداشت شد و بارها ممنوع المنبر گرديد. با پيروزي انقلاب اسلامي، حجت الاسلام فلسفي به رغم كهولت سن، تا پايان عمر خود به فعاليت‏هاي مختلف و منبرهاي روشنگر خويش ادامه داد و لحظه‏اي نياسود تا اين كه در 27 آذر 1377 ش برابر با 28 شعبان 1419 ق در 91 سالگي دار فاني را وداع گفت و در حرم حضرت عبدالعظيم در ري به خاك سپرده شد.
* روز وحدت حوزه و دانشگاه
اشاره: بيست و هفتم آذرماه، يادآور عروج سرخ مجاهدي خستگي‏ناپذير و عالمي رباني، آيت‏اللَّه دكتر محمدمفتح است كه از پيشروان انديشه وحدت حوزه و دانشگاه بود. اين شهيد والامقام در راه تحقق اين انديشه و آرمان بلند كه از انديشه نوراني امام راحل برخاسته بود، تلاش‏هاي بي‏وقفه‏اي انجام داد و سختي‏هاي فراواني را به جان خريد. به پاس خدمات چشمگير شهيد مفتح در راه ايجاد وحدت حوزه و دانشگاه و لزوم ارتباط، همكاري و هم‏فكري اين دو قشر انديشمند و فرهيخته، روز 27 آذر، همزمان با سالروز شهادت اين عالم سترگ، با نام روز وحدت حوزه و دانشگاه نام‏گذاري شده است. وحدت حوزه و دانشگاه به عنوان دو پايگاه مهم فكري - فرهنگي جامعه، براي حفظ فرهنگي اصيل در مقابل هجوم ارزش‏هاي غربي و وارداتي، امري ضروري و اجتناب‏ناپذير است. وحدت و همكاري ميان اين دو نهاد، نه يك وحدت فيزيكي و شكلي، بلكه تقارب و يكي شدن در مباني معرفت شناختي، ارزش‏هاي فرهنگي و دغدغه‏ها و حساسيت‏هاي سياسي - اجتماعي است و همين حالت است كه هر يك از اين دو قشر را در جايگاه واقعي خود قرار داده است.
3 صفر در گذر تاریخ
* ولادت حضرت امام "محمد باقر(ع)" (57 ق)
در شماره آينده پيرامون زندگي و سيره اين امام والا مقام(ع) مطالبي را تقديم مي‌كنيم
اشاره: حضرت امام محمد باقر(ع) امام پنجم شيعيان در مدينه به دنيا آمد. مادرش، فاطمه معروف به ام عبداللَّه، دختر امام حسن(ع) مي‏باشد و اين امام از پدر و مادر علوي و هاشمي است. ابوجعفر كنيه‏ي ايشان و باقر و باقرالعلوم نيز از القاب آن حضرت مي‏باشند. وليد بن عبدالملك، سليمان بن عبدالملك، عمر بن عبدالعزيز و هشام ابن عبدالملك در زمان حيات آن امام همام حكومت مي‏كردند. اولاد آن حضرت را پنج پسر و دو دختر نقل كرده‏اند. در زمان امام باقر(ع) علي‏رغم هرج و مرج موجود به جهت تغيير حاكميت اموي به عباسي، زمينه‏اي براي قيام عليه دستگاه جور فراهم نبود. با اين حال در اين ميان، قيام عِلمي، ممكن بود. اين حركت علمي امام در حالي صورت گرفت كه مُلاّهاي درباري كه متكي به زر و زور سلاطين بودند، هر يك مذهبي از خود تراشيده، سبب انحراف شده بودند. امام باقر(ع) در آن دوران، مطالب علمي و اسلامي را بازگو مي‏كرد و چنان در بسط علوم متبحّر بود كه به باقرالعلوم يعني شكافنده‏ي دانش‏ها، معروف گرديد. اين تلاش مقدس به حدي بود كه شيخ مفيد آن را منحصر به فرد مي‏داند و ميزان ظهور علوم دين، آثار و سنت و علوم قرآن، تاريخ و فنون آداب را در اين زمان، بي‏نظير توصيف مي‏كند. اگر به روايات شيعه رجوع كنيم، خواهيم ديد كه بيشترِ آنها از امام باقر و امام صادق عليهماالسلام است، زيرا امامانِ ديگر، مانند آن دو بزرگوار، براي نشر حقايق مجال نيافته‏اند.
* وفات "سيده نفيسه" عالمه‏ ي اسلامي (208 ق)
اشاره:
سيده نفيسه، دختر حسن بن زيد بن حسن بن علي بن ابي‏طالب همسر اسحاق مُؤْتَمَن و از زنان محدّثه مي‏باشد. او در سال 145 ق درمكه متولد شد و در مصر اقامت گزيد. پس از وفات شافعي، عالم بزرگ مسلمان، جنازه‏اش را به خانه‏ي آن بانوي مجلّله برده و در آن‏جا نماز خواندند. سيده نفيسه در مصر دار فاني را وداع گفت و مقبره‏اش زيارتگاه گرديد.
* تولد "شيخ الرئيس ابوعلي سينا" فيلسوف و دانشمند شهير ايراني در بخارا (370 ق)
اشاره: فيلسوف و پزشك نابغه‏ي مسلمان ايراني ابوعلي سينا ملقب به شيخ الرئيس، حجة الحق و استاد استادان در بلخ به دنيا آمد. وي با كمك هوش سرشار خود، به سرعت، تعليمات مقدماتي را آموخت و در ده سالگي كل قرآن را حفظ نمود. ابن سينا پس از فراگيري منطق، هندسه و نجوم، به فلسفه روي آورد و در علوم زمان خود، سرآمد عصر خود گرديد. ابوعلي سينابه خاطر درمان نوح بن منصور،پادشاه سلسله‏ي ساماني، توانست به كتابخانه‏ي دربار او راه يابد واز آن بهره ببرد. ابن سينا مدتي را نيز به مشاغل ديواني از جمله وزارت گذراند. با اين حال، مطالعه و تاليف كتاب از هر كاري براي ابن سينا مطلوب‏تر بود. او نگارش كتاب را از 21 سالگي شروع كرد و در مدت 58 سال زندگي خود، آثار پر ارزشي بر جاي گذارد كه هنوز مورد استفاده‏ي مجامع علمي واقع مي‏شود. از جمله كتاب‏هاي ابن سينا، قانون و شفا و اشارات است. اين دانشمند در سال 428 ق وفات يافت و در همدان مدفون گشت.
* درگذشت "محمد بن عبداللَّه" معروف به حاكم نيشابوري محدث و فقيه مسلمان (405 ق)
اشاره: محمد بن عبداللَّه مشهور به حاكم نيشابوري از بزرگان محدثين و فقها و مورخين اسلام است. معروف است كه وي با دو هزارتن از مشايخ در بلاد مختلف ديدار و مباحثه كرده و از آنان حديث شنيده است. ابوعبداللَّه در سال 359 ق قاضي نيشابور شد و در نزد شاهان آل‏بويه و ساماني حرمت و تقرب داشت. كتاب معروف او در حديث "المُسْتَدْرَكُ بَيْنَ الصحيحين" است. كتاب تاريخ نيشابور يا تاريخ علماي نيشابور از تأليفات ديگر اوست.