جستاره:
فيلمي که اخيراً توسط نماينده پارلمان هلند بر روي اينترنت منتشر شده، در کنار اهانت به پيامبر تلاش كرده با روش عقلي و استنباط از آيات قرآن، مخاطب را مجاب کند که:
1. قرآن حمله هاي تروريستي به غير مسلمان ها را ترويج مي‌کند؛
2. قرآن يهودي ستيزي را تبليغ مي‌کند؛
3. قرآن مسلمانان را به کشتن و سربريدن غير مسلمانها ترغيب مي‌کند؛
4. دين اسلام مي خواهد با کشتن طرفداران ساير اديان بر دنيا غلبه يابد.
آيه هايي که در اين فيلم مورد استفاده قرار مي گيرد عبارت است از:
1. سوره انفال (سوره8) آيه 60 براي توجيه حمله هاي تروريستي به ويژه حمله هاي 11 سپتامبر 2001 و بمب گزاري 11 مارس 2004 مادريد اسپانيا و بمب گزاري هفتم جولاي 2005 لندن.
2. سوره نساء (سوره 4) آيه 56 به عنواني توجيهي براي يهودي ستيزي.
3. سوره محمد(سوره 47) آيه 4 براي توجيه سر بريدن گروگانها به دست القاعده.
4. سوره نساء (سوره 4) آيه 89 براي مجازات مرگ براي ارتداد در اسلام که با کشتن پيروان ساير اديان به دنبال غلبه جهاني است.
از آنجايي که اين فيلم تلاش كرده روش تطابق استنتاج ها بر اساس آيات قرآن را جا بياندازد، لازم است خطاهاي استنباطي آن بيان شود تا مسلمانان و غير مسلمانها نسبت به استنتاج هاي نادرست از قرآن آگاه شوند.
در اين نوشته تلاش شده تا وضعيت موجود در فيلم و چگونگي استنباط نتايج از آيه هاي ياد شده بيان شود تا زمينه پاسخ‌گويي عالمان ديني به شبه هاي ايجاد شده فراهم گردد. همچنين در برخي موارد خطاهاي استنباطي، که با روش تصويري بوجود آمده، توضيح داده شده است.
بررسي فيلم از ساير ابعاد (تصويري، تحريف تاريخي و ...) نيز شايان توجه است که در نوشته ها ي بعدي بايد به آن پرداخت.
اين فيلم خيلي سريع در اينترنت گسترش يافته و ترجمه آن با زير نويس فارسي و ساير زبانها در سايتهاي مختلف ديده مي شود.
انتشار فيلم:
فيلم "فتنه" (FITNA) عنوان فيلمي است که از سوي يکي از نمايندگان مجلس هلند به نام "گريت ويلدرز" (Geert Wilders)، تهيه شده است.
اين فيلم ديدگاه هاي او درباره اسلام و قرآن را مطرح مي کند.
عنوان فيلم "FITNA" است که از کلمه عربي "فتنه" گرفته شده که به دو معنا استعمال مي شود يکي "اختلاف و تفرقه در ميان مردم" و ديگري "آزمايش دين در زمانهاي آزمايش" و تهيه كننده با توجه به معاني مذكور اسم فيلم را "FITNA" گذاشته است.
اين فيلم هشتم فروردين 1387 (27 مارس 2008) به دو زبان انگليسي و هلندي بر روي اينترنت منتشر شد.
ويلدرز فيلم "فتنه" را در ساعت 7 بعد از ظهر 8 فروردين به افق هلند و از طريق سايت Liveleak بر روي اينترنت منتشر کرد.
سايت Liveleak در پي دريافت اعتراضات، تصميم گرفت که فيلم را از روي سايت حذف كند. از دهم فروردين، Liveleak پيامي بر روي سايت منتشر كرد که "روز غم انگيز براي آزادي سخن بر روي اينترنت" و به دنبال آن فيلم را حذف كرد.
با اين وجود نسخه هلندي در 2 ساعت يک ميليون و ششصد هزار بار بازديد شده است. همچنين نسخه انگليسي در مدت 5 ساعت يک ميليون و دويست هزار بار مشاهده شده است.
قبل از پخش فيلم، در سوم فروردين (22 مارس) انجمن مسلمان هلند پيشنهاد کرد که "پيش‌نمايش فيلم را ببينند و فيلم را براي هر مورد غير قانوني بررسي کنند و ويلدرز نيز در يک گفت‌وگو با حضور طرفداران و مخالفان فيلم شرکت کند" اما او نپذيرفت.
اهداف فيلم:
فيلم گزينشي است از سوره هاي قرآن که با بريده هايي از روزنامه ها و کليپها ترکيب شده و با محورهاي زير ساخته شده است:
1. قرآن و ترور، که به پنج آيه به عنوان مؤيدهاي موضوع هاي زير استناد شده است:
a. قرآن و حمله 11 سپتامبر
b. قرآن و يهودي ستيزي
c. قرآن و قتل کارگردان هلندي و سر بريدن گروگان ها به دست القاعده
d. قرآن و ارتداد
e. قرآن و جهاني شدن اسلام
2. اسلام و هلند
3. لزوم مقابله با گسترش اسلام در هلند و اروپا
ساختار فيلم:
ساختار فيلم به اين‌گونه است که:
1. يک آيه در سمت راست نمايش داده مي شود.
2. ترجمه آيه در سمت چپ، به زبان انگليسي، نمايش داده مي شود.
3. آيه به صورت ترتيل شنيده مي شود.
4. متناسب با برداشت تهيه کننده (از آيه مذکور) کليپ، صحبت رهبران مذهبي و بريده هايي از روزنامه ها، به عنوان تأييد برداشت ياد شده نمايش داده مي شود.
5. با چينش مناسب تصاوير، مخاطب را مجاب مي کند که قرآن فرهنگ ترور را ترويج مي کند.
نخستين آيه:
اولين سوره از فيلم سوره انفال (سوره 8) آيه 60 است که به صورت زير ترجمه شده است:
"هر آنچه مي توانيد از نيروها و اسباب جنگي جمع کنيد، تا در دل دشمنان الله و خودتان وحشت (ترور) بيافکنيد."
سوره 8 آيه 60 : «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخيل ترهبون به عدو الله و عدوكم وآخرين من دونهم لا تعلمونهم الله يعلمهم وما تنفقوا من شيء في سبيل الله يوف اليكم وانتم لا تظلمون» (60)
ترجمه : و هرچه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد تا با اين [تداركات] دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] ديگرى را جز ايشان كه شما نمىشناسيدشان و خدا آنان را مىشناسد بترسانيد و هر چيزى در راه خدا خرج كنيد پاداشش به خود شما بازگردانيده مىشود و بر شما ستم نخواهد رفت.
تحليل:
1. ترجمه انگليسي که نمايش داده مي شود ترجمه "يوسف علي" است که به صورت زير نمايش داده شده است.
Against them make ready your strength to the utmost of your power, including steeds of war, to strike terror into (the hearts of) the enemies, of Allah and your enemies, and others besides, whom ye may not know, but whom Allah doth know.
در اين ترجمه کلمه ترهبون (بترسانيد) به to strike terror ترجمه شده است.
1. کلمه "terror" در لغت به معناي "ترس، وحشت" است اما در معناي اصطلاحي به معناي "آدم کشي" است.
2. در فيلم متن آيه در سمت راست و ترجمه در سمت چپ آورده شده و در نمايش ترجمه، عبارت "to strike terror" براي تأکيد در وسط صفحه نمايش داده شده است.
3. "وسط چين کردن اين عبارت" به بيننده القاء مي کند که قرآن "ترور" به معناي مصطلح (آدم کشي) را تأييد مي کند.
4. آيه 60 سوره انفال بر آمادگي نظامي تأکيد مي کند، در حالي که به بيننده القا مي شود که کشتار نظامي مورد نظر است.
محتواي فيلم:
به دنبال اين آيه حملات يازده سپتامبر نمايش داده مي شود و به دنبال آن بمب گزاري 11 مارس 2004 در قطار مادريد. سپس يک رهبر مذهبي نمايش داده مي شود که مي گويد "خدا خوشحال مي شود وقتي که يک کافر (که در متن انگليسي به غير مسلمان non-muslims ترجمه شده) کشته مي شود."
تحليل: درستي يا نادرستي جمله رهبر مذهبي مذکور مد نظر ما نيست اما رو در رو قرار دادن اسلام با همه غير مسلمانها، يکي ديگر از اهداف اين فيلم است.
دومين آيه:
آيه بعدي سوره نساء آيه 56 است که به عنواني توجيهي براي يهودي ستيزي نمايش داده مي شود.
سوره 4 آيه 56: «انّ الذين كفروا بآياتنا سوف نصليهم نارا كلما نضجت جلودهم بدلناهم جلوداً غيرها ليذوقوا العذاب انّ الله كان عزيزا حكيماً»(56)
ترجمه: به زودى كسانى را كه به آيات ما كفر ورزيدهاند، در آتشى [سوزان] درآوريم كه هرچه پوستشان بريان شود، پوستهاى ديگرى بر جايش نهيم تا عذاب را بچشند. آرى خداوند تواناى حكيم است.
تحليل: آيه ياد شده درباره روز قيامت است، اما پيش از نمايش آيه و شنيدن آن، اجساد سوخته بمب گزاري نمايش داده مي شود تا مخاطب را مجاب کند که قرآن اين بمب گزاري را مجاز مي داند.
محتواي فيلم:
يک رهبر مذهبي شمشيرش را بالا مي آورد و مي گويد" يک يهودي پشت سر من مخفي شده است. بيا و سر او را قطع کن. ما بايد سر او را به دست خدا قطع کنيم. ما آن را قطع خواهيم کرد. اي يهوديان! الله اکبر. جهاد براي خدا"
چند صد نفر با صداي هماهنگ پاسخ مي دهند و مشتهاي گره کرده خود را تکان مي دهند.
به دنبال آن، يک دختر مسلمان سه سال و نيم به نام بسمله، در طي يک مصاحبه با شبکه تلويزيوني عربي سعودي "اقراء" (Iqra TV) يهوديان را ميمون و خوک مي نامد.
در اين مصاحبه، مصاحبه گر مي پرسد يهوديان را مي شناسي؟ و دختر مي گويد آنها خوک و ميمون هستند. مصاحبه گر با تعجب مي پرسد اين را چه کسي گفته و دختر مي گويد: خدا! مصاحبه گر مي پرسد در کجا چنين چيزي گفته؟ دختر مي گويد در قرآن.
تحليل: فيلم تلاش مي کند تا القا کند نفرت از يهوديان در کودکان مسلمان نيز وجود دارد، در حالي که همزيستي يهوديان در ايران و در کنار مسلمانان خلاف آن را اثبات مي کند.
اگر چه در مورد "اصحاب سبت" تبديل شدن به خوک و ميمون در قرآن آمده اما در فيلم تلاش مي شود تا يک قضيه موجبه جزئيه، که درباره "اصحاب سبت" است، به عنوان موجبه کليه درباره همه يهوديان القا شود.
محتواي فيلم:
يهودي ستيزي بيشتري به وسيله يک رهبر مذهبي ديگري مطرح مي شود که مي گويد "يهوديان، يهوديان هستند. آنها افرادي هستند که بايد قصابي شوند و بايد کشته شوند". سپس بچه هايي با لباس متحد الشکل نمايش داده مي شوند، در حالي که اسلحه در دست دارند.
آيه سوم:
سوره محمد (سوره 47) آيه 4 درباره قتل کارگردان هلندي "تئو ون گوگ" (Theo Van Gogh) که به وسيله "محمد بويري" (Mohammed Bouyeri)انجام شده و گروگان آمريکايي که از سوي القاعده سربريده شده، نمايش داده مي شود.
سوره 47 آيه4: «فاذا لقيتم الذين كفروا فضرب الرقاب حتي اذا اثخنتموهم فشدّوا الوثاق فاما منا بعد واما فداء حتي تضع الحرب اوزارها ذلك ولو يشاءالله لانتصر منهم ولكن ليبلوا بعضكم ببعض والذين قتلوا في سبيل الله فلن يضل اعمالهم» (4)
ترجمه: پس چون با كسانى كه كفر ورزيدهاند برخورد كنيد، گردنها[يشان] را بزنيد تا آنان را [در كشتار] از پاى درآورديد. پس [اسيران را] استوار در بند كشيد. سپس يا [بر آنان] منت نهيد [و آزادشان كنيد] و يا فديه [و عوض از ايشان بگيريد] تا در جنگ اسلحه بر زمين گذاشته شود. اين است [دستور خدا] و اگر خدا مىخواست از ايشان انتقام مىكشيد، ولى [فرمان پيكار داد] تا برخى از شما را به وسيله برخى [ديگر] بيازمايد و كسانى كه در راه خدا كشته شده‌اند، هرگز كارهايشان را ضايع نمىكند.
محتواي فيلم:
در ادامه فيلم "محمد بويري" در مصاحبه اي مي گويد که "اگر من فرصت داشتم آن را دوباره انجام مي دادم. آنچه را که انجام دادم در دوم نوامبر. خدايا! من دقيقاً همان را انجام مي دادم."
به دنبال آن معترضان نشان داده مي شوند که از قاتل ونگوگ پشتيباني مي کنند، در حالي كه هشدار مي دهند "ديگران اين درس را ملاحظه کنند يا اين‌که با خونشان تلافي مي شوند."
در ادامه فيلم آرم استرانگ (Eugene Armstrong) نمايش داده مي شود. آرم استرانگ يک پيمان کار آمريکايي بود که در 20 سپتامبر 2004 (30 شهريور 1383) به دست نيروهاي القاعده سربريده شد و فيلم آن نيز در اينترنت منتشر شد.
تحليل: در اين بخش سعي شده تا موضوع بي احترامي به اديان و پيامبر اسلام در كنار اعمال القاعده قرار داده شود و هر دو از يك منظر نگريسته شود.
آيه چهارم:
سوره نساء (سوره 4) آيه 89 شنيده مي شود و ترجمه مي شود:
دوست دارند همچنان که خود به راه کفر مي روند شما نيز کافر شويد تا برابر گرديد، پس با هيچ يک از آنها دوستي مکنيد تا آنگاه که در راه خدا مهاجرت کنند و اگر مرتد شدند، در هر جا که آنها را بيابيد بگيريد و بکشيد. هيچ يک از آنها را به دوستي و ياري نگيريد.
سوره 4 آيه 89: «ودوا لو تكفرون كما كفروا فتكونون سواء فلا تتخذوا منهم اولياء حتي يهاجروا في سبيل الله فان تولوا فخذوهم واقتلوهم حيث وجدتموهم ولا تتخذوا منهم وليا ولا نصيرا» (89)
ترجمه: همان گونه كه خودشان كافر شده‌اند، آرزو دارند [كه شما نيز] كافر شويد تا با هم برابر باشيد. پس زنهار از ميان ايشان براى خود دوستانى اختيار مكنيد تا آنكه در راه خدا هجرت كنند. پس اگر روى برتافتند، هر كجا آنان را يافتيد به اسارت بگيريد و بكشيدشان و از ايشان يار و ياورى براى خود مگيريد.
محتواي فيلم:
در ادامه فيلم گفته مي شود که اين آيه يک رأي فقهي را نشان مي دهد که "اگر يک نفر به دين مسيحي گرويد، او سرانجام سزاوارِ مرگ است"، که به مجازات مرگ براي ارتداد در اسلام اشاره مي کند.
يک رهبر مذهبي اعلام مي کند که "اسلام بالاتر از يهوديت است، بالاتر از مسيحيت است، بالاتر از بوديسم است، بالاتر از هندويسم است. تنها (ديني) که خدا مي پذيرد اسلام است"
سپس تيترهاي روزنامه ها درباره حمله و تهديد به مرگ احسان جامي (Ehsan Jami)، سلمان رشدي (Salman Rushdie) و هيسري علي (Hirsi Ali)است نمايش داده مي شود.
تحليل: موضوع ارتداد و خاتميت در اين بخش خلط شده و تهيه کننده تلاش مي کند تا به مخاطب القا کند "چون مسلمانان دين خودشان را برتر از ساير اديان مي دانند، از اين رو خود را مجاز به قتل ديگران مي‌دانند"
آيه پنجم:
آخرين آيه اي که در فيلم نمايش داده مي شود، سوره انفال (سوره 8) آيه 39 است که به صورت زير ترجمه شده است:
"با آنها بجنگيد تا آنکه فتنه اي نباشد و دين کاملاً دين خدا شود."
سوره 8 آيه 39: «و قاتلوهم حتي لا تكون فتنه و يكون الدين كله لله فان انتهوا فانّ الله بما يعملون بصير»(39)
ترجمه : با آنان بجنگيد تا فتنهاى بر جاى نماند و دين يكسره از آن خدا شود. پس اگر [از كفر] بازايستند، قطعاً خدا به آنچه انجام مى دهند، بيناست.
محتواي فيلم:
در ادامه فيلم مرحوم "آيت الله علي مشکيني" در نماز جمعه نشان داده مي شود که مي گويند: "اسلام ديني است که مي خواهد دنيا را اداره کند. اين دين قبلاً دنيا را اداره کرده و سرانجام دوباره اداره خواهد کرد."
سپس رييس جمهور محمود احمدي نژاد در پيامي مي گويد: "پيام انقلاب يک پيام جهاني است. به جغرافيا و زمان محدود نمي شود. ترديد نکنيد که ان شاء الله اسلام همه قلل جهان را فتح خواهد كرد."
تحليل: تهيه کننده فيلم تلاش مي كند با طرح موضوع جهاني شدن اسلام، آن را همراه با خشونت جلوه دهد.