جام جم آنلاين: كوتاهي قد يكي از نگراني‌هاي نوجوانان و والدين آنهاست كه در سال‌هاي اخير به واسطه تبليغات وسيع شركت‌هاي دارويي در مورد هورمون رشد و تاثير آن در كانون توجه قرار گرفته است.
تاخير رشد سرشتي از دلايل بسيار شايع كوتاهي قد در نوجوانان است كه با تاخير در بلوغ همراهي دارد. يك دختر نوجوان دوازده ساله يا پسر چهارده ساله را در نظر بگيريد كه هنوز بالغ نشده و نسبت به همسن و سالان خود كوتاه‌تر است.
وقتي سابقه خانوادگي او را بررسي مي‌كنيم، حداقل يكي از والدينش دچار تاخير بلوغ و كوتاهي قد در نوجواني بوده‌اند.
در بررسي‌هاي تخصصي مشخص ميشود كه سن استخواني اين كودكان نسبت به سن تقويمي تاخير دارد و آزمايش هورمون رشد آنها در حد سن استخواني است و نسبت به سن تقويمي كاهش نشان مي‌دهد.
تاخير رشد سرشتي يك حالت بسيار خوش‌خيم و گذراست كه به دليل اختلال ژنتيكي در ترشح بموقع هورمون‌هاي محرك غدد جنسي ايجاد ميشود و بايد از بيماري‌هاي ديگر عامل كوتاهي قد افتراق داده شود.
خوشبختانه اين كودكان با يكي دو سال تاخير دچار جهش رشد شده و قد مناسب را پيدا مي‌كنند.
همان‌گونه كه گفته شد براي تشخيص صحيح ابتدا بايد سابقه خانوادگي تاخير رشد و بلوغ در والدين، و برادران و خواهران كودك بررسي شود و در ادامه از نظر بلوغ جنسي معاينه كامل صورت گيرد. در ادامه سن رشد استخواني با عكسبرداري از مچ دست تخمين‌زده ميشود.
اندازه‌گيري هورمون رشد با دادن داروهاي محرك ترشح هورمون رشد صورت مي‌گيردو مهم‌ترين قسمت در ارزيابي آزمايشگاهي كودكان و نوجوانان كوتاه قد است.
اگر سن استخواني با سن تقويمي مطابقت داشت و هورمون رشد كم بود ابتدا بايد بررسي‌هاي ديگر بخصوص بررسي كم كاري تيروئيد صورت گيرد و سپس اقدام به درمان شود.
نارسايي كليه، بيماري‌هاي كبدي و انواع بيماري‌هاي غددي بخصوص بيماري‌هاي غده فوق‌كليه مي‌تواند منجر به كوتاهي قد شود. در واقع مهم‌ترين وظيفه پزشك در برخورد با كودكان و نوجوانان كوتاه قد، بررسي چنين بيماري‌هايي است.
كم‌كاري تيروئيد كه با بي‌حالي، خواب‌آلودگي و پف‌آلودگي صبحگاهي مشخص ميشود، از دلايل مهم و قابل درمان كوتاهي قد است كه حتما بايد بررسي شود زيرا در صورت تشخيص با داروي «لووتيروكسين» بخوبي درمان خواهد شد. يكي از علت‌هاي مهم افت رشد مشكلات عاطفي بخصوص ارتباط آشفته مادر و كودك است.
متاسفانه به دليل انكار والدين و ناتواني كودك در بيان اين حالت، اين مشكل مخفي باقي مي‌ماند. اين كودكان اغلب داراي اشتهاي زياد و پرخور هستند.
گريه‌هاي ناگهاني و بد خلقي‌هاي ناگهاني از علائم ديگر اين مشكل است. چنين كودكاني اگر در محيط كم اضطراب قرار گيرند، رشد طبيعي خواهند داشت.
دكتر رضا كريمي - فوق تخصص بيماري‌هاي غدد