سازمانهاي متولي همچنان از پذيرش افراد بيخانمان شانه خالي ميكنند
كارتنخوابها؛ سوژه داغ فصل سرد
جام جم آنلاين: هوا كه رو به سردي ميرود، سر و كله كارتنخوابهاي شهرمان هم پيدا ميشود؛ آنها گم نشده بودند كه حالا پيدا شوند؛ فقط سرماي هوا مردم را بيشتر به يادشان انداخته است.
نيمه دوم سال كه از راه ميرسد، داستان تكراري و نخنماي بيخانمانها و كارتنخوابهاي شهرمان با چاشني آماري از بيخانمانهاي جمعآوري شده از سوي دستگاههاي متولي اعلام ميشود بدون اين كه طرح اين موضوع به ارائه راهكاري بينجامد كه در نهايت به بهبود وضع زندگي كارتنخوابهاي شهرمان منجر شود.
جمعآوري روزانه حدود 300 نفر بيخانمان از سوي واحدهاي گشت شهرداري تهران از سطح شهر و انتقال آنها به گرمخانهها كه بيشترشان سابقه جمعآوري چندين باره دارند، مصداق روشن اين ادعاست.
چرخه ناقص ساماندهي بيخانمانها
موضوع تكراري بودن افراد بيخانماني كه شبها در گرمخانههاي شهرداري تهران نگهداري ميشوند، نكته مهمي است كه نميتوان بسادگي از كنار آن گذشت.
گرمخانههاي شهرداري تهران فقط شب تا صبح موظف به نگهداري از افراد بيخانمان هستند و با فرارسيدن روز افراد بيخانمان چارهاي جز ترك گرمخانهها ندارند، در واقع اين طور كه مسئولان اداره رفاه و خدمات اجتماعي شهرداري تهران ميگويند براساس آنچه در شرح وظايف شهرداري آمده است گرمخانهها موظف هستند افراد بيخانمان را به طور موقت نگهداري كنند و پس از آن نوبت ديگر سازمانهاي متولي است كه به فراخور شرح وظايفشان مسئوليت نگهداري افراد بيخانمان را به عهده بگيرند.
در چنين شرايطي مطرح كردن موضوع تكراري بودن بيخانمانهاي جمعآوري شده مهر تائيدي است بر اين كه در چرخه ساماندهي افراد بيخانمان، سازمانهاي متولي حمايتي شامل بهزيستي و كميته امداد در انجام وظايف و مسئوليتهايشان كوتاهي ميكنند.
مصوبه بيحاصل
ساماندهي كارتنخوابها از سال 78 تاكنون مصوبه شوراي عالي اداري بوده و در اين فاصله زماني اتفاقات زيادي افتاده است؛ از ابتداي راهاندازي گرمخانهها در سال 84 قرار بود وزارت رفاه و تامين اجتماعي، شهرداري و بهزيستي، نيروي انتظامي، كميته امداد، سازمان فني و حرفهاي، وزارت كار، صدا و سيما و قوه قضائيه در جمعآوري، نگهداري و تحت پوشش قرار دادن اين افراد با هم همكاري كنند، اما ظاهرا پس از گذشت مدتي مسئوليت اين كار به عهده شهرداري و نيروي انتظامي افتاد و ديگر سازمانها و نهادها از انجام اين مسئوليت شانه خالي كردند.
مصداق اين ادعا اظهارنظر چندي پيش معاون خدمات اجتماعي سازمان رفاه شهرداري تهران بود كه در آن از حضور 130 بيخانمان و متكدي مبتلا به ايدز و هپاتيت در مراكز نگهداري شهرداري تهران گلايه كرده و گفته بود: متاسفانه سازمان بهزيستي سالهاست اين افراد را تحويل نميگيرد و شهرداري هم چارهاي جز نگهداري از آنها در گرمخانهها ندارد.
كوتاهي در پذيرش معتادان پرخطر
پذيرش معتادان پرخطر بيخانمان موجب شده تا برخي گرمخانهها به دليل كمبود ظرفيت نتوانند افراد بيخانمان عادي را پذيرش كنند.
معاون خدمات اجتماعي سازمان رفاه، خدمات و مشاركتهاي اجتماعي شهرداري تهران دليل اين شرايط را همكاري نكردن ستاد مبارزه با مواد مخدر براي پذيرش معتادان پرخطر بيخانمان دانسته و ميگويد: شهرداري تهران ناچار است معتادان پرخطر بيخانمان جمعآوري شده را هم در گرمخانهها پذيرش كند در حالي كه اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر اين افراد را در مراكز بازپروري نگهداري كند، ظرفيت گرمخانههاي تهران براي بيخانمانها كافي خواهد بود.
به گفته رضا جاگيري، خدمات اوليه مراقبتي شامل تغذيه، اسكان، مراقبت بهداشتي و درمان اورژانسي از خدماتي است كه به بيخانمانهاي نگهداري شده در گرمخانهها به طور رايگان ارائه ميشود.
زنان كارتنخواب؛ نگراني جديد
اگر تا چندي پيش تنها تصور ما از يك بيخانمان، مردي با مو و ريش بلند و نامرتب، ظاهري چرك و كثيف و لباسهاي كهنه و پاره بود، حالابايد به آنها پيرزنهاي رنجور و تنها يا زنان معتاد بيخانمان را هم اضافه كرد اما اين پايان اين ماجراي غمانگيز نيست.
نكته: شهرداري ناچار است معتادان پرخطر بيخانمان را هم در گرمخانهها بپذيرد، در حالي كه اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر اين افراد را در مراكز بازپروري نگهداري كند، ظرفيت گرمخانه براي بيخانمانها كافي خواهد بود
بيخانمانهاي شهرمان جوانتر شدهاند، آنقدر جوان كه بعضيهايشان به زحمت 20 سالشان ميشود. حالا ديگر كارتنخوابي در پايتخت مرد و زن نميشناسد؛ از مردان و زنان سالمند گرفته تا دختران جوان كمسن و سال.
حالا شايد در تاريكي شب نگاهمان به دختران كمسن و سالي هم بيفتد كه از روي ناچاري جز پاركها، زير پلها، ساختمانهاي نيمهكاره و داخل جويها، سرپناه ديگري ندارند تا در آن شب را به صبح برسانند.
اين همان موضوعي است كه مديرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعي شهرداري تهران از آن به عنوان زنگ خطري براي كاهش سن آسيبهاي اجتماعي زنان در پايتخت تعبير ميكند و ميگويد: تعداد زنان معتاد كارتنخواب در پايتخت رو به افزايش است.
جاگيري با بيان اين كه ۱۵ تا ۲۰ درصد كارتنخوابها زن هستند، ميگويد: روزانه به طور متوسط صد كارتنخواب از سطح پايتخت جمعآوري ميشوند كه 80 درصد آنها شهرستاني هستند.
معاون اجتماعي سازمان رفاه و مشاركتهاي اجتماعي شهر تهران با اشاره به اين كه بخش قابل توجهي از بيخانمانهاي زن معتادان خياباني هستند، از فعاليت اولين كمپ ويژه زنان معتاد در تهرانسر خبر ميدهد.
مراجعه داوطلبانه 90 درصد بيخانمانها
هماكنون گرمخانههاي پايتخت از اولين ساعات شب تا صبح، افراد بيخانمان را پذيرش ميكنند، اما در نيمه دوم سال به دليل افزايش سرماي هوا و بارش باران و برف، در گرمخانهها به صورت شبانهروزي روي افراد بيخانمان باز خواهد بود.
اين طور كه معاون خدمات اجتماعي سازمان رفاه شهرداري تهران ميگويد، هيچ محدوديتي براي دفعات پذيرش افراد بيخانمان در گرمخانهها وجود ندارد بخصوص در فصل پاييز و زمستان كه ورود افراد به گرمخانهها ۲۰ تا ۳۰ درصد افزايش مييابد ضمن اين كه بيش از ۹۰ درصد بيخانمانهاي شهرمان آنهايي هستند كه به طور داوطلبانه به گرمخانهها مراجعه ميكنند.
افزايش 80 درصدي ظرفيت گرمخانهها
مراجعه داوطلبانه 90 درصد كارتنخوابهاي شهرمان به گرمخانهها در پي سرد شدن تدريجي هوا از يك سو و كمبود ظرفيت مراكز نگهداري از اين افراد، حالا مسئولان شهرداري را به فكر احداث گرمخانههاي جديد انداخته است.
قرار است با راهاندازي سه گرمخانه جديد در پايتخت ظرفيت اين مراكز تا 80 درصد افزايش يابد تا با سرد شدن هوا مشكلي براي پذيرش افراد بيخانمان و كارتنخواب وجود نداشته باشد.
معاون خدمات اجتماعي سازمان رفاه، خدمات و مشاركتهاي اجتماعي شهرداري تهران با اشاره به افزايش 80 درصدي ظرفيت گرمخانههاي پايتخت، از افتتاح سه گرمخانه جديد ديگر در سطح شهر تهران خبر داده و ميگويد: ظرفيت فعلي دو گرمخانه فعال شهر تهران 600 نفر است و اين در حالي است كه با سرد شدن هوا تمام ظرفيت اين دو گرمخانه هم تكميل ميشود و براي اين كه در پذيرش بيخانمانهاي مراجعهكننده مشكلي وجود نداشته باشد بايد به فكر احداث گرمخانههاي جديد بود.
جاگيري در گفتوگو با ايسنا توضيح ميدهد: سه گرمخانه جديد آخرين مراحل ساخت خود را طي ميكند و با توجه به آسيبخيز بودن مناطق 15 و 16 دو مورد از گرمخانههاي جديد در اين مناطق و ديگري در منطقه 13 راهاندازي ميشود.
گرمخانههاي جديد تهران را خيريهها و انجمنهاي مردمي اداره خواهند كرد؛ البته شهرداري تهران علاوه بر تامين فضا و تجهيزات مورد نياز در گرمخانهها از خيريهها و سازمانهاي غيردولتي فعال در اين زمينه نيز حمايت مالي خواهد كرد.
افزايش ظرفيت تيمهاي گشت
با سرد شدن هوا، فعاليت تيمهاي گشت ويژه جمعآوري افراد بيخانمان و كارتنخواب از سطح شهر نيز جديتر شده است.
به گفته جاگيري، براي پوشش بهتري از سطح شهر و شناسايي و جمعآوري به موقع افراد بيخانمان تعداد تيمهاي گشتي از 30 واحد به 42 واحد افزايش يافته تا با كاهش تدريجي دماي هوا شاهد عملكرد بهتري در حوزه ساماندهي بيخانمانها باشيم.
افزايش ظرفيت گرمخانههاي پايتخت از طريق ايجاد مراكز جديد اقدامي است كه شهرداري تهران براي حمايت از كارتنخوابها و افراد بيخانمان شهر بخصوص در فصل سرما انجام ميدهد، اما به نظر ميرسد امسال نيز همچون سالهاي گذشته شهرداري همچنان در موضوع جمعآوري و نگهداري از بيخانمانهاي شهر تنهاست و در اين ميان به نظر ميرسد تا زماني كه ديگر سازمانهاي حمايتي متولي همچنان از انجام وظايف خود شانه خالي كنند، اميد به ساماندهي بيخانمانهاي شهرمان غيرممكن خواهد بود.
پوران محمدي / گروه جامعه