هر كسي كو دور ماند از اصل خويش
جام جم آنلاين: شايد بتوان سخنان و پرسش‌هايي كه رهبر معظم انقلاب درباره سبك زندگي ايراني اسلامي بيان كردند،در تفسير اين بيت شعر از مولانا كه مي‌گويد «هر كسي كو دور ماند از اصل خويش» «باز جويد روزگار وصل خويش» يافت.رهبر انقلاب در جريان سفر به خراسان شمالي اين پرسش‌ها را مطرح كردند كه چرا فرهنگ کار جمعی در ایران ضعیف است؟ چرا در روابط اجتماعی، حقوق متقابل رعایت نمی‌شود؟ و...جزيي از بيست سوالي است كه مقام معظم رهبري در تغييرات بوجود آمده در سبك زندگي مردم ايران به آن اشاره فرمودند و بر آسيب شناسي دقيق در زمينه تاكيد فرمودند.
سوالات ديگري چون،چرا در برخی مناطق، طلاق زیاد شده است؟ چرا در فرهنگ رانندگی انضباط لازم رعایت نمی‌شود؟ الزامات آپارتمان نشینی چیست آیا رعایت مي‌شود؟و الگوی تفریح سالم کدام است؟ آیا در معاشرتهای روزانه، همیشه به هم راست می گوییم؟ دروغ چقدر در جامعه رواج دارد؟ علت برخی پرخاش گری ها و نابردباری‌ها در روابط اجتماعی چیست؟ طراحی لباس‌ها و معماری شهرها چقدر منطقی و عقلانی است؟ آیا حقوق افراد در رسانه ها و در اینترنت رعایت می‌شود؟ علت بروز بیماری خطرناک قانون گریزی در برخی افراد و بعضی بخش‌؟ها چیست؟ چقدر وجدان کاری و انضباط اجتماعی داریم؟ توجه به کیفیت در تولیدات داخلی چقدر است؟ چرا برخی حرفها و ایده های خوب در حد حرف و رؤیا باقی می‌ماند؟ ساعات کار مفید در دستگاه‌ها چرا کم است؟ چه کنیم ریشه ربا قطع شود؟ آیا حقوق متقابل زن و شوهر و فرزندان در خانواده‌ها بطور کامل رعایت می شود؟ چرا مصرف گرایی، برای برخی افتخار شده است؟ و چه کنیم تا زن هم کرامت و عزت خانوادگی‌اش حفظ شود و هم بتواند وظایف اجتماعی خود را انجام دهد؟ از ديگر سوالات اساسي است كه با مطرح شدنش،كارشناسان و مسوولين برآن شده‌اند تا براي مقابله با چنين ضد ارزش هايي كه در زندگي مردم ايران بصورت نادرست رواج يافته سر فصلي جديد باز كنند.

تقويت سبك زندگي ايراني اسلامي در دنياي امروز اين ضرورت را ايجاب مي‌كند كه راه و روش اين زندگي در دستور كار نخبگان حوزه و دانشگاه قرار گيرد و با توصيفي از وضع موجود، ضعف ها و اشكالات براي پيدا شدن يك راهكارها، تبيين و در اولويت كاري قرار گيرد.

از آنجايي كه فرهنگ غرب به خاطر ابزارهاي ارتباطي و رفت و آمدهاي فراوان به كشورها،در جزييات زندگي ما نفوذ كرده و سبك زندگي ايراني را در معرض آسيب قرار داده لذا چنانچه آسيب شناسي به موقع و دقيقي در اين زمينه صورت نگيرد نخواهيم توانست به سبك زندگي اصيل اسلامي و ايراني دست پيدا كنيم.

مشخص كردن نقاط آسيب پذير توسط افراد خبره و نخبه در جامعه و بررسي اشكالات در قسمت‌هايي كه مروج سبك زندگي غربي به صورت ناخواسته يا خواسته شده و آداب و سنت‌های رفتاري و تعاملات انساني را هدف قرار داده اين تأكيد را به وجود مي‌آورد كه بايد بر اساس فرمايش‌هاي مقام معظم رهبري چاره جويي در مورد رفتارهاي كنوني متناسب با نشاط و استعداد جوانان شكل گيرد.

حذف برخي از منازعات در سطح كلان و وانعكاس نيافتن آن در جامعه كه مي‌تواند باز خورد نامناسبي در افكار عمومي داشته باشد اولين گامي است كه مي‌تواند از سوي مسوولين به عنوان يكي از الگوهاي مناسب در جامعه بروز نمايد.بر اين مبنا دستگاه‌هاي مرتبط با فرهنگ و توسعه تعليم نيز با توجه به نقش خود، وظيفه دارند با هنجارسازي ارزش هاي ايراني، فرهنگي را مطابق با سبك ايراني اسلامي جامعه فراگير نمايند و اين بيانات را در حد شعار و حرف باقي نگذارند.

در پي سخنان رهبر معظم انقلاب مبني بر ارائه شيوه‌اي باعنوان سبك زندگي ايراني برخي از دست اندركاران امر فرهنگ و فرهنگ سازي همچون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از ورود به اين ميدان خبر دادند و اطلاع رساني در اين بخش را يكي از ضروريات اصلاح ناهنجاري‌هاي اخير در جامعه عنوان كردند.

دكتر عماد افروغ در همين زمينه گفت: اگر بدون آنکه به لایه‌های زیرین سبک زندگی توجه کنیم و مستقیم به سراغ اصل آن برویم، دچار تفسیرهای افراط و تفریطی می‌شویم.تحولات باید در جهان‌بینی باشد و پس از آن، خود راهش را در سبک زندگی باز می‌کند.

حجت الاسلام سيد محمد واعظ موسوي يكي از اعضاي مجلس خبرگان براساس بيانات رهبري از مسوولان به عنوان الگوهاي جامعه ياد كرد و از آنان خواست در رفتار و مسلك خود مروج سبك زندگي اسلامي ايراني باشند.

حجت الاسلام شهاب مرادي يكي از روحانيون كشور كه سخنان وي در ميان جوانان توانسته جايي براي خود باز كندنيز تأكيد كرده برای اصلاح سبك زندگي نباید به دنبال کل بنای فرهنگ برويم بلكه باید آجرهایش را دانه دانه اصلاح کنیم و چنانچه هر گوشه‌اش اصلاح شود کم کم همه چیزش اصلاح می شود.

وي خواستارترويج فرهنگ سادگي و همین طور تقويت احساس ارزشمند بودن در افراد شد و با هشدار نسبت به اين كه باید حواسمان باشد که اصلاح سبک زندگی به سمت شعاری شدن نرود يادآورشد كه رهبري در نامگذاري هرسال در كشور به دنبال ایجاد سبک زندگی ایرانی اسلامی بوده لذا نخبگان كشور بايد بر لزوم توجه به اين بيانات دور هم جمع شوند و يك سبک را براي جامعه بسازند.

طيبه ميرزا اسكندري مدرس رشته جامعه شناسي نيز در گفت وگو با جام جم آنلاين سبك زندگي را متأثر از مجموعه‌اي از پارامترهاي فرهنگي و اجتماعي مي‌داند كه در يك جامعه جاري است.

وي سبك زندگي را مرتبط با مجموعه‌اي از عوامل تعيين كننده و نمايان كه خود را در زندگي نشان مي‌دهد عنوان مي‌كند و عقيده دارد كه سبك زندگي در اثر تحولات اقتصادي اجتماعي و فرهنگي در حد گريز ناپذيري تغيير مي‌كند.

اسكندري مي‌گويد؛ما نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم در قرن 21 و با تكنوژي كه به سمت جامعه آمده و فراگير شده سبك زندگي انسان ايراني مثل يك قرن گذشته باشد.اما مهم است كه بدانيم در اين تغيير و تحولات ناگزير، آيا خط سير و روند تعريف شده‌اي براي ما وجود دارد؟، يا اين كه جامعه و فرهنگ ايراني كه با مجموعه مسايلي كه زندگي روزمره را رقم مي‌زند به دست جريان پر شتاب و قدرتمندي سپرده شده كه به شكل فرهنگ،خود را به ما القا كرده و ما را با خودش مي‌برد؟

مدرس دانشگاه با بيان اين كه در دنياي امروز مجبور به استفاده از اتومبيل،هواپيما؛وفن آوري ارتباطاتي هستيم خاطرنشان كرد: سوال اساسي اينجاست كه بهره مندي از اين فن آوري ها به اين معنا است كه فرهنگي را كه مربوط به مجموعه اي از بخش معنوي و ارزشي فرهنگ ما است از دست داده شود و همان فرهنگي كه تكنولوژي را براي ما به همراه داشته است؟

وي در ادامه مي گويد:قطعاً اگر با برنامه و تعريف مشخص از ميزان استفاده از داده ها و پديده هاي مدرن عمل نكنيم و پيش بيني دقيقي، براي سازگار كردن خود با پديده‌هاي مدرن دنياي امروز نداشته باشيم هويت خود را از دست خواهيم داد.

مدرس دانشگاه در باره چاره حل تحولات ناخواسته در مورد تغيير سبك زندگي يادآورشد:چاره اين است كه به جاي اين كه بصورت منفعل در مورد مسايلي كه ناگزير از پذيرش آنها هستيم وارد شويم به آن به عنوان اقتضاهاي زندگي نگاه كنيم و با در نظر گرفتن جوانب اين الزامات را بپذيريم.

وي با اشاره به اينكه استفاده از اينترنت يكي از ضرورت‌هاي زندگي است اما نبايد برخورد از نوع منفي و سلبي با آن داشته باشيم،گفت: يكي از راهكارهاي مناسب براي رسيدن به سبك زندگي مناسب برخورد اثباتي با پديده‌ها است.

طيبه ميرزا اسكندري در ادامه در مورد بروز رفتارهايي چون دروغ گويي، پرخاشگري و تغيير در پوشش در جامعه كه مناسب با سبك ايراني نيست مي‌گويد: تغيير در نوع پوشيدن لباس كه ما را از فرهنگ اصيل ايراني جدا كرده به اين دليل است كه نتوانستيم مسايل دنياي جديد را به صورت تدبير شده و در چارچوب ارزش ها به جوانان به عنوان كساني كه نوع گرا و به دنبال اطلاعات تازه است منتقل كنيم و با بدون پاسخ گذاشتن آنها هم اكنون شاهد تأثير پذيري اين قشر از دنياي بيرون هستيم.

وي در مورد بروز پديده ناهنجاري چون دروغگويي در جامعه نيز مي افزايد:در مسايل رفتاري و ضعف هايي چون دروغ گويي نتوانستيم در عمل با تكيه بر ارزش‌هاي ديني كه بزرگانمان فرمودند به صورت عملياتي وارد عمل شويم.

مدرس دانشگاه در ادامه تأكيد كرد: البته خيلي از رفتارهاي اجتماعي از بالا به پايين است و اگر مسوولين ما در تعاملات خود ارزش هاي خوب ودرست ،مثل راستگويي را منعكس كنند طبيعتاً مردمي كه در بدنه جامعه هستند با الگو برداري از آنها به اين نتيجه خواهند رسيد كه بدون هيچ مشكلي مي‌توانند راستگو باشند اما اگر در چشم مردم ،رفتارها و تعاملات نادرستي صورت بگيرد بدنه جامعه هم نمي تواند در عمل معتقد به اين ارزشها باشد.

در اين عرصه اگر قرار است ورود پيدا كنيم، بايد همه مراكز فرهنگي با هماهنگي به برنامه ريزي و برنامه سازي بپردازند.عرصه سينما و تلويزيون بيشترين نقش را مي‌تواند داشته باشد.در اين عرصه گرچه فيلم‌هايي ساخته شده اما مافي نيست.يك حبه قند را مي‌توان يكي از آنها دانست و يا اگر به سال‌هاي گذشته بازگرديم سريال پدر سالار نيز در همين سبك مي‌گنجد.ر سانه‌هاي مكتوب و غير مكتوب نيز وظايف خاص خود را دارند و در كنار آن نقش كتاب و آموزش در مدارس هم از ديگر مواردي است كه مي‌تواند به طور مستقيم بر روي فرزندان كشوذ تاثير گذار باشد.

در هر صورت اين اقدام نيازمند كار كارشناسي است و اگر قرار است مقطعي در اين زمينه كاري صورت گيرد كاربردي نخواهد بود چون بر بازگشت به سبك زندگي خودمان بايد زمان طولاني را صرف كنيم.


فاطمه اميري-خبرنگار جام جم آنلاين