با ارتباطات هوشمند خودرويي،صنعت حمل ونقل كشور متحول ميشود
فناوري، جادهها را بيمه ميكند
جام جم آنلاين: براساس آمار منتشره در كشور تنها طي دوره چهارده ساله 1373 تا 1386، بيش از 267 هزار نفر در تصادفات جادهاي برون و درون شهري جان خود را از دست دادهاند و در اين مدت حدود سه ميليون نفر نيز دچار مصدوميت شدهاند.به اين ترتيب تلفات جادهاي در ايران طي يك دوره ده ساله با ميزان تلفات انساني جنگ هشت ساله ايران و عراق برابري ميكند.
ضمن آنكه طبق گزارش پژوهشكده حمل و نقل وزارت راه و شهرسازي، ايران طي همين دوره از نظر تلفات جادهاي در صدر كشورهاي جهان قرار گرفته است.
در چنين شرايطي افزايش مشكلات بسيار در مديريت ترافيك شهري، هدايت و راهنمايي خودروها در جادههاي برونشهري و هزينههاي سنگين مالي و جاني ناشي از اين مشكلات به عنوان يك چالش بزرگ و در عين حال، توسعه فناوري ارتباطات و اطلاعات (فاوا) به عنوان يك مزيت، نياز به استفاده از فناوري ارتباطات هوشمند خودرويي را در حوزه حمل ونقل بوضوح نشان ميدهد. بررسيهاي انجام گرفته درخصوص كاربرد فاوا در حمل و نقل به ايجاد حوزه جديدي با عنوان ITS در دو دهه قبل در دنيا منجر شده است. نتايج حاصله در طول بيش از يك دهه در اين حوزه، كارشناسان را به اين نتيجه سوق داده است كه رسيدن به مزيتهاي بزرگ استفاده از فاوا در حمل ونقل تنها در صورتي ممكن است كه توسط يك بستر ارتباطي متشكل از تجهيزات الكترونيكي و ارتباطي درون خودرو و تجهيزات ارتباطي كنار مسير و در صورت نياز با استفاده از امكانات شبكه عمومي مخابرات به اجرا گذاشته شوند. از اين رو با توافقات اوليه ميان خودروسازان بزرگ جهان و نهادهاي حمل و نقل در آمريكا، اتحاديه اروپا، ژاپن و كره جنوبي، ضرورت هماهنگي درخصوص استفاده از اين بستر مورد تصويب قرار گرفته و برخي از استانداردهاي لازم در اين خصوص تدوين شدهاند.
امنيت و آسايش در سايه فناوري
اجراي طرح سامانه ارتباطات هوشمند خودرويي، زيرساخت لازم را براي ارتقاي ايمني حمل ونقل شهري و جادهاي از طريق دريافت و انتقال علائم هشداردهنده بين خودروها، بهبود مديريت ترافيك شهري و جادهاي از طريق برقراري ارتباط خودروها با تجهيزات كنار مسيروايجاد امكانات لازم براي ارائه خدمات ارزش افزوده كاربرد (در حوزههايي مانند پلاك الكترونيكي، دريافت الكترونيكي عوارض تردد خودروها در گذرگاههاي خاص، كنترل آلايندگي خودروها، مديريت سوخت و ارائه خدمات اينترتتي در حال حركت) فراهم ميكند. در كشور ما هم اجراي پروژه طراحي و پياده سازي سامانه ارتباطات هوشمند خودرويي (Connected Vehicle Technology) پس از امضاي توافقنامه آن در مهر 90 ميان رياست سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران و رياست جهاد دانشگاهي، به جهاد دانشگاهي صنعتي شريف واگذار شد. به گفته مهندس حبيب رستمي، مدير گروه پژوهشي فناوري اطلاعات جهاددانشگاهي صنعتيشريف و مدير پروژه سامانه ارتباطات هوشمند خودرويي، اين پروژه كه به اختصار CVT نامگذاري شده است، به منظور ايجاد زيرساخت ارتباطي لازم براي انتقال اطلاعات و پيامهاي هشداردهنده به خودروهاي در حال حركت در معابر شهري و جادههاي برونشهري و تبادل اطلاعات بين خودروها از طريق بهكارگيري فناوري DSRC و برقراري ارتباطات برد كوتاه اختصاصي در محيطهاي خودرويي، با اهداف ارتقاي سطح ايمني سفرهاي زميني با خودرو، كاهش مصرف سوخت خودروها، كمك به حفظ محيط زيست و ارائه خدمات ارزش افزوده تعريف شده است.
رستمي ميافزايد:قرار است در پايان اين طرح با تحليل نتايج آزمون بهكارگيري نرم افزارهاي كاربردي تعريف شده در دو بخش ارتباطات خودرو با تجهيزات كنار مسير (V2I) و ارتباطات خودرو با خودرو (V2V) و با توجه به نظرات كارشناسان و استفاده از گزارشهاي منتشر شده پيرامون طرحهاي مشابه در ساير كشورها، نسبت به تدوين نقشه راه توسعه كاربردها و استفاده عملياتي از نتايج طرح اقدام شود.
نكته: دانشگاه شريف طراحي و ساخت آزمايشگاهي تجهيزات مخابراتي براي طرح جادههاي هوشمند را به اتمام رسانده و به زودي آنها را براي آزمايش در جاده رشت - قزوين نصب خواهد كرد
بوميسازي دانش فني ساخت، توليد و بهكارگيري فناوري ارتباط هوشمند از طريق توسعه و انتقال دانش فني، طراحي معماري و ساخت نمونهاي از تجهيزات و اجراي طرح در مقياس پايلوت با هدف ارزيابي قابليتهاي فناوري، فراهمسازي شرايط خلق ارزش افزوده، پيادهسازي چند كاربرد مهم و عمومي و تدوين راهبردها و استانداردهاي لازم بومي، براي توسعه و بهكارگيري فناوري ارتباط هوشمند خودرو از جمله اهداف اصلي اين طرح محسوب ميشود.
وقتي خودروها با يكديگر حرف ميزنند
رئيس جهاد دانشگاهي واحد صنعتيشريف در حالي از اتمام مراحل طراحي اوليه و ساخت نمونه تجهيزات سختافزاري سامانه ارتباطات هوشمند خودرويي در فاز آزمايشگاهي و آغاز اجراي اين طرح به صورت پايلوت در آزاده راه تهران ـ قزوين تا گردنه كوهين در پايان سال جاري خبر داده كه فناوري CVT مجموعهاي از قابليتها و فناوريهاي الكترونيكي و اطلاعاتي با محوريت فناوري DSRC است كه بستري براي به اشتراكگذاري اطلاعات بين خودروها و تجهيزات كنترل ترافيك را بهوجود ميآورد. به گفته مهندس كوروس حمزه، سامانه ارتباطات هوشمند خودرويي كه بر مبناي بهكارگيري اين فناوري طراحي و اجرا ميشود، خدمات متنوعي را در زمينه ايمني، مديريت ترافيك و خدمات تجاري ارائه ميدهد. خدمات اين سامانه در دو بخش ارتباطات خودرو با زير ساخت جادهاي وارتباطات خودرو با خودرو دستهبندي ميشوند. پرداخت الكترونيكي عوارض تردد خودروها، اولويتدهي عبور براي خودروهاي عمومي و اورژانسي در تقاطعهاي مفروض، رديابي خودروهاي عبوري و جمعآوري دادههاي ترافيكي، هشداردهي ورود خودرو از مسير فرعي به بزرگراه، اعلام وضع ترافيكي جاده در نقاط خارج از ديد راننده و اعلام وضع جاده به لحاظ محدوديتهاي ترافيكي و پديدههاي هواشناسي از خدمات ارتباطات خودرو با زير ساختهاي جادهاي است. در بخش ارتباطات خودرو با خودرو نيز اعلام توقف ناگهاني خودروي جلويي، هشداردهي عبور خودروي اورژانسي به خودروهاي واقع در مسير و اعلام رخداد تصادف از طريق حسگرهاي موجود در خودروهاي جلويي و تجهيزات كنار مسير را هم ميتوان از جمله خدمات اين سيستم به حساب آورد.
توسعه فناوري كليد كاهش خطرات رانندگي
بازار هدف اين طرح خودروهاي توليد شده در داخل كشور براي نصب تجهيزات داخل خودرو ( OBE ) و نقاط حادثهساز در جادههاي كشور براي نصب تجهيزات كنار مسير (RSE) به منظور پيادهسازي نرمافزارهاي كاربردي طرح است. به اعتقاد مهندس رستمي مشتريان طرح، بهطور كلي شركتهاي خودروسازي و مالكان خودروها براي خريد و نصب دستگاههاي OBE و سازمانهاي متولي ارائهدهنده خدمات جادهاي و حمل و نقلي براي دريافت و ارائه كاربردهاي فوق الذكر هستند.
اثربخشي طرح بهواسطه افزايش ايمني تردد خودروها در معابر شهري و جاده اي، با اين پيشبيني كه حداقل به ميزان 30 درصد از تصادفات ناشي از خطاي راننده و 40 درصد از تصادفات ناشي از ايرادات موجود در مهندسي جادههاي كشور كاهش مييابد قابل تامل است. وي ميافزايد: برمبناي آخرين مطالعات پژوهشكده حمل و نقل (وابسته به وزارت راه وشهرسازي) خسارت تصادفات جادهاي در سال 1386 معادل 18 ميليارد دلار برآورد شده است كه ميتواند بهعنوان متوسط خسارات ساليانه كشور در اين بخش در نظر گرفته شود. با توجه به آمار پليس راهور ناجا از سهم عوامل مختلف در بروز تصادفات جادهاي (52 درصد براي عامل راننده و 30 درصد براي عامل جاده)، در صورت بهكارگيري نتايج طرح، ميتوان انتظار داشت كه سالانه حداقل به ميزان 5/4 ميليارد دلار از خسارات ناشي از تصادفات جادهاي در كشور كاسته شود.
ارزش افزوده و كاهش وابستگي و رقابتپذيري در صنايع خودروسازي كشور با بهكارگيري فناوري CVT و يكپارچهسازي آن با الكترونيك خودروهاي توليد شده در داخل كشور، فراهم بودن زمينههاي حركت علمي همزمان با كشورهاي توسعه يافته و بومي سازي دانش فني در داخل كشور و انتقال آن به بازار خارج از كشور از جمله دستاوردهايي هستند كه با اجراي اين طرح امكانپذير خواهند بود.
در حال حاضر سامانه ارتباطات هوشمند خودرويي در مرحله تأمين و توليد اجزاي سختافزاري، آمادهسازي زيرساخت ارتباطي و توسعه نرمافزارهاي پايه و كاربردي مورد نياز قرار دارد كه با اتمام اين مرحله تا پايان امسال، با دريافت پشتيبانيهاي لازم از طريق سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران بهعنوان كارفرماي طرح و همچنين با جلب مشاركت ساير ذينفعان طرح مانند وزارت راه و شهرسازي و سازمان راهداري و حمل و نقل جادهاي، كاربردهاي عملياتي سامانه در مسير و محدوده منتخب براي اجراي پايلوت مورد آزمون قرار خواهد گرفت.
بهاره صفوي / گروه دانش