جام جم آنلاين: بسياري از مادران نمي‌دانند كه هنگام سرماخوردگي، سرفه، اسهال و استفراغ فرزندشان بايد چه خوراكي‌هايي را در برنامه غذايي او بگنجانند يا از دادن كدام دسته از نوشيدني‌ها يا مواد غذايي كه ممكن است​ به كاهش تاثيرات داروهاي مصرفي بر كودك منجر شود، خودداري كنند.
از سوي ديگر الگوي تغذيه‌اي كودكان هنگام بروز بيماري‌هاي معمول و شايع يا عوارضي كه هر كودكي ممكن است به آن دچار شود با باورهاي غلط بسياري آميخته است كه اصلاح آنها مي‌تواند به تامين سلامت كودكان بسيار كمك كند.

دكتر فريبا شيرواني، متخصص اطفال و فوق‌تخصص بيماري‌هاي عفوني كودكان در گفت‌وگو با جام‌جم افزود: در طول سرماخوردگي مي‌توان از ويتامين‌ها، بخصوص ويتامين C و روي يا زينك سولفات به عنوان مكمل استفاده كرد. مصرف روي در زمان سرماخوردگي باعث افزايش قواي سيستم ايمني در مقابله با عوامل بيماري‌زا مي‌شود و در صورتي‌كه كودك مبتلا به عفونت ريه شده باشد در رژيم درماني او استفاده مي‌شود.

سرماخوردگي و كودك بي‌اشتها

متخصصان اطفال تاكيد مي‌كنند​ از آنجا كه سرماخوردگي يك بيماري ويروسي دستگاه تنفسي است كه مي‌تواند به عوارض مختلفي مثل عفونت ثانويه باكتريال در دستگاه تنفسي كودك منجر شود، مراقبت‌هاي تغديه‌اي طي دوره سرماخوردگي و پرهيز از مصرف برخي مواد غذايي در تسريع دوره درمان كودك بسيار اهميت دارد.

دكتر شيرواني در اين ارتباط مي‌گويد: چون هنگام ابتلا به سرماخوردگي اشتهاي كودكان كاهش پيدا مي‌كند، مي‌توان ميزان ​ غذايي كه به كودك خورانده مي‌شود را كاهش داده و دفعات تغذيه را افزايش داد. بي‌شك مصرف مايعات گرم كه از نوع سوپ، فرني يا شيرگرم باشد، در اين دوره توصيه مي‌شود، ولي خوردن مايعات فراوان همراه با غذا توصيه نمي‌شود و بهتر است مايعات بلافاصله قبل از خواب نوشيده نشود.

غذا و نوشيدني خيلي شيرين ممنوع

يكي از نكاتي كه نبايد والدين از خاطر ببرند، اين است كه مصرف موادغذايي تحريك‌كننده مانند ادويه‌جات طي دوره سرماخوردگي به تحريك دستگاه تنفسي و گوارشي كودك و حتي بروز مشكلات آلرژيك همزمان با سرماخوردگي در كودكان مستعد منجر مي‌شود.

دكتر شيرواني با تاكيد بر اين‌كه بايد از مصرف فلفل تند در غذا و همچنين مصرف غذاهاي چرب و حجيم هنگام سرماخوردگي جلوگيري كرد، مي‌افزايد: بايد از مصرف آب سرد و مواد غذايي يخ طي دوره سرماخوردگي اجتناب كرد و مصرف مواد خيلي شيرين كه با شيرين‌كننده‌هاي مصنوعي شيرين‌شده باشد (مانند آبميوه‌هاي صنعتي) نيز توصيه نمي‌شود، چون فعاليت گلبول‌هاي سفيد را كاهش‌مي‌دهد.

اين متخصص اطفال تاكيد مي‌كند: مصرف سركه و ترشي‌هايي كه حاوي مواد افزودني است باعث تحريك سرفه و راه‌هاي تنفسي مي‌شود و از طرف ديگر مي‌تواند به ايجاد ورم در راه‌هاي هوايي منجر شود. مصرف مواد حاوي كافئين مانند قهوه و چاي پررنگ توصيه نمي‌شود. مصرف نوشابه‌هاي گازدار نيز در اين بيماران باعث پرشدن معده و تحريك دستگاه تنفسي مي‌شود و مصرف غذاهاي كنسروي كه داراي ادويه‌جات است نيز موجب تحريك راه‌هاي تنفسي مي‌شود.

از هويج، كلم بروكلي و شلغم غافل نشويد

به گفته دكتر شيرواني، هنگام عفونت‌هاي تنفسي مي‌توان از مصرف سبزيجات و ميوه‌جات مناسب سود برد و از بين آنها مواردي را كه حاوي ميزان كافي ويتامين C باشد، بيشتر مد نظر قرار داد.

اين متخصص اطفال اضافه مي‌كند: ميوه‌هايي چون پرتقال، نارنگي، گريپ‌فروت، سبزيجات شامل فلفل سبز و گوجه‌فرنگي و جوانه‌هاي تازه بايد در برنامه غذايي كودك گنجانده شود. همچنين توصيه مي‌شود كه در تغذيه مدرسه بيمار به جاي آبميوه مصنوعي از آبميوه طبيعي استفاده شود. كودكاني كه در معرض دود سيگار قرار داشته‌اند در معرض كمبود ويتامين C قرار دارند و مصرف مركبات در اين كودكان الزامي بوده و از طرف ديگر كاهش مواجهه با دود سيگار نيز در اين رابطه ضروري است. همچنين مصرف سبزيجاتي كه حاوي ميزان زياد ويتامين A است مانند هويج، كدو حلوايي، گشنيز، كلم بروكلي و نيز شلغم پخته هنگام سرماخوردگي بسيار تسكين‌دهنده است.

از سوي ديگر، متخصصان اطفال توصيه مي‌كنند كه مصرف شيرگرم، لبنيات كم چرب و كشكي كه داخل آش شده، حاوي ويتامين‌هاي گروه B و كلسيم است و به روند بهبود كودك بسيار كمك مي‌كند.

غذاهاي خانگي، اولين و آخرين انتخاب

مصرف مواد غذايي كه حاوي چربي زياد نباشد و كاملا پخته باشد، بهترين انتخاب براي هر فرد بيمار در خانواده است.

در اين ميان سوپ حاوي گوشت و سبزيجات تازه بسيار گزينه مناسبي تلقي مي‌شود؛ البته بهتر است از سبزيجات فريزي استفاده نشود و سبزيجات نيز در قسمت انتهايي طبخ غذا به آن اضافه شود تا ويتامين‌هاي آنها از بين نرود؛ البته نبايد فراموش كنيد كه به دليل بي‌اشتهايي كودك بيمار، حجم غذايي كه به او داده مي‌شود در هر وعده​ كمتر خواهد بود.

كاهش اثرات مصرف آنتي‌بيوتيك

دكتر شيرواني با اشاره به اين‌كه مصرف آنتي‌بيوتيك به صورت طولاني‌مدت باعث تغيير نوع و تعداد باكتري‌هاي موجود در دستگاه گوارش مي‌شود، مي‌گويد: در صورت نياز به ادامه درمان آنتي‌بيوتيكي ممكن است​ كاهش ويتامين‌هايي كه از سوي ميكروب‌هاي موجود در روده توليد مي‌شود​ رخ دهد.

از اين ويتامين‌ها مي‌توان ويتامين k را نام برد كه در صورت مصرف طولاني مدت آنتي‌بيوتيك مي‌توان از اين ويتامين‌ها به عنوان ويتامين‌هاي تكميلي استفاده كرد.

وي تاكيد مي‌كند: در صورت مصرف طولاني‌مدت آنتي‌بيوتيك ممكن است اسهال وابسته به آنتي‌بيوتيك ايجاد شود، در اين زمان ممكن است قطع آنتي‌بيوتيك مصرفي و شروع درمان با يك آنتي‌بيوتيك ديگر لازم باشد. طي اين روند و در صورت رشد باكتري‌هاي مضر در دستگاه گوارش، احتمال ايجاد سوءجذب وجود خواهد داشت؛ بنابراين لازم است دريافت مواد غذايي با پروتئين و املاح بيشتر، مانند گوشت و مواد لبني مورد نياز باشد.

وقتي بدن كودك، كم‌آب مي‌شود

دكتر شيرواني با تاكيد بر اين‌كه طي اسهال، مصرف مواد غذايي براي كودك نبايد قطع يا رقيق شود، مي‌گويد: كاهش اشتها باعث كم‌شدن دريافت مواد غذايي مي‌شود، ولي بايد با تلاش به كودك غذا داد. كودكي كه از شير مادر استفاده مي‌كند، نبايد آن‌را قطع كند و شيرخشك نبايد رقيق شود. مواد غذايي كه مي‌توان براي جبران آب از دست رفته بدن از آن استفاده كرد شامل دوغ خوش نمك كه با ماست تازه تهيه شده، سوپ همراه با هويج، سيب‌زميني و گوشت تازه و لعاب برنج است كه بر حسب اشتهاي كودك قابل استفاده است. مصرف آبميوه تازه به دليل داشتن پتاسيم بسيار خوب است، حتي مي‌توان از آب سيب تازه و آب هويج كه به صورت بهداشتي شسته و پوست‌كنده و آبگيري شده است، استفاده كرد. مصرف موز تازه كه بهتر است كمي كال باشد و ازگيل خام نيز براي جبران پتاسيم از دست رفته بدن مناسب است.

بهترين نوشيدني همراه با دارو

به گفته دكتر شيرواني، از مصرف شير با آهن و آنتي‌بيوتيك‌ها و داروهاي پوشش‌دار بايد جلوگيري شود. همچنين مصرف همزمان دارو و مايعات داغ، موجب كاهش اثرات آنها خواهد شد. مصرف همزمان چاي يا قهوه به همراه برخي املاح نظير آهن و كلسيم، به كاهش جذب اين املاح منجر مي‌شود. اما در مورد هر دارويي در صورتي كه با يك ليوان آب مصرف شود، مشكلي پيش نخواهد آمد.

متخصصان اطفال براي دادن دارو به كودكاني كه به دليل طعم بد دارو آن را مصرف نمي‌كنند، توصيه مي‌كنند در صورتي كه نوع طعم‌دار تجارتي آن موجود باشد از آن استفاده كنيد و در غير اين صورت پيش از مصرف دارو به كودك يك تكه يخ دهيد تا دهان كودك بي‌حس شود.

به بيان ديگر قبل از مصرف دارو آن را در يخچال قرار دهيد تا كاملا سرد شود. اگر كودك به هيچ‌وجه نمي‌خورد آن را با مقدار كمي از غذاي او مخلوط كرده يا همراه با كمي ميوه به او بدهيد، ولي قبل از آن در مورد اين امر با پزشك خود مشورت كنيد.

پونه شيرازي - گروه سلامت