هم اكنون حدود يك ميليارد نفر در جهان از گرسنگي مزمن رنج ميبرند
آغازينترين نياز ساكنان زمين
جام جم آنلاين: سازمان خواربار و كشاورزي جهان (فائو) وابسته به سازمانملل سال 1979، شانزدهم اكتبر برابر با بيست و پنجم مهر را همزمان با سالروز تاسيساش بهعنوان روز جهاني غذا نامگذاري كرده است.
شايد يكي از دلايل قراردادن روزي به نام روز جهاني غذا تاكيد بر اهداف انساني درخصوص جلوگيري از فقر و گرسنگي و توجه به ضروريترين نياز بشر يعني غذا باشد. براساس نتايج مطالعات فائو، هرساله يكسوم غذاي توليدشده جهان براي مصرف انسانها از بين رفته يا به هدر ميرود. براساس گزارش بانك جهاني هم سالانه يكسوم از توليدات غذا در جهان معادل حدود 3/1 ميليارد تن دور ريخته ميشود.
گرسنگي مرگآفرين
براساس گزارشهاي جهاني، شمار قربانياني كه بر اثر گرسنگي در جهان جان خود را از دست ميدهند، بيش از تعدادي است كه بر اثر ابتلا به بيماريهايي از قبيل مالاريا يا ساير بيماريها كشته ميشوند. بهطور كلي سه مساله بيثباتي سياسي، افزايش بهاي مواد غذايي و حوادث آب و هوايي بشدت بر افزايش آمار سوءتغذيه ناشي از فقر در جهان تاثيرگذار است. براساس گزارش سازمان ملل متحد، هم اكنون حدود يك ميليارد نفر در جهان از گرسنگي مزمن رنج ميبرند. پيشبيني ميشود اين رقم براي سال 2050 به بيش از 5 ميليارد نفر برسد. به گفته كارولين هورفورد، مدير فائو، مبارزه با گرسنگي مستلزم اجراي برنامههايي مانند برنامه توسعه هزاره اول ميلادي است كه براساس آن قرار است تا سال 2015، شمار گرسنگان در جهان به نصف كاهش يابد.
سيري مرگآفرين
اگرچه امروزه بسياري از مردم از گرسنگي شديد رنج ميبرند و حتي در آستانه مرگ قرار دارند اما عدهاي هم از پرخوري و بدغذايي با مرگ تدريجي دست و پنجه نرم ميكنند. بنابر اعلام فدراسيون بينالمللي صليب سرخ و هلال احمر در منطقه آسيا و اقيانوسيه جمعيتي بالغ بر 5/ 1ميليارد نفر در جهان اضافه وزن دارند. بنابر اين اعلام، پرخوري سالانه جان 2/4 ميليون نفر را در سراسر جهان ميگيرد كه اين مقدار بيش از آمار تلفات ناشي از گرسنگي است. در همين خصوص، بنا براعلام رئيس اداره بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت، حدود 40 درصد مردان و 52 درصد زنان 15 تا 64 ساله در ايران دچار اضافه وزن و چاقي هستند. اين روندِ رو به افزايش يك هشدار محسوب ميشود.
چگونه بخوريم؟
شايد بهتر باشد سعي كنيم از هيچ طرف بام نيفتيم. اگرچه اصلاح عادات غذايي با توجه به مشغلههاي امروزي و دنياي صنعتي كاري دشوار به نظر ميرسد، اما بيش از آنكه تصور كنيم ضروري است. عوامل مختلفي در بدغذايي موثر است از جمله: نخوردن صبحانه، غذاخوردن قبل از خواب، سريع غذاخوردن، گرسنهماندن بيش از حد، انجامدادن كاري درحين غذا خوردن، پُرخوري، آب ننوشيدن به اندازه كافي، نخوردن ميوه و سبزيجات به مقدار كافي و مصرف تنقلات هنگام گرسنگي.
تغذيه مناسب علاوه بر تاثيري كه برعملكرد جسمي فرد دارد، تاثير فوقالعادهاي نيز بر روان و مغز انسان دارد. احساس افسردگي و بيهودگي، تندمزاجي و زودرنجي و... با تغيير در فرهنگ غذايي قابل كنترل است. كمبودهاي تغذيهاي ميتواند موجب بيماريهاي رواني و روحي شود يا آن را تشديد كند، ناراحتيهاي روحي نيز با تاثير بر مقدار دريافت مواد غذايي، اثرات جسمي را براي فرد به دنبال خواهد داشت. البته كمبودهاي تغذيهاي بلافاصله موجب عوارض جسمي نميشوند در واقع بهپايان رسيدن ذخاير مواد حياتي يا نداشتن تعادل غذايي به دليل دريافتنكردن غذاهاي مناسب، هميشه علائمي شبيه گرسنگيهاي ظاهري را در فرد ايجاد نميكند.
برچسبهاي غريب
شايد به همان اندازه كه پرخوري مذمتشده، بر كمخوري تاكيد شده باشد. به هر حال كم يا زياد مهم اين است كه چه بخوريم؟ آيا مواد غذايي و بهداشتي كه مصرف ميكنيم يا بهتر بگوييم مواد غذايي كه مجبوريم مصرف كنيم از استاندارد كافي برخوردارند؟ آيا از نظر بهداشت و سلامت داراي مولفههاي استاندارد هستند؟
نكته: كمبودهاي تغذيهاي ميتواند موجب بيماريهاي رواني و روحي شود يا آن را تشديد كند، ناراحتيهاي روحي نيز با تاثير بر مقدار دريافت مواد غذايي، اثرات جسمي را براي فرد به دنبال خواهد داشت
چه مقامي مسئول نظارت بر مواد خوراكي است؟ ما بهعنوان مصرفكننده آگاه بايد در مصرف كالاهاي آرايشي، بهداشتي، خوراكي، آشاميدني، دارو و تجهيزات پزشكي دقت ويژهاي داشته باشيم. اين فرآوردهها كه سلامتمحور است بايد به تائيد وزارت بهداشت رسيده و داراي برچسب فارسي سلامت باشند. اين برچسب حاوي اطلاعات تاريخ توليد، انقضا، نام سازنده و شركت واردكننده و ساير موارد لازم است كه روي فرآورده درج ميشود. بنا بر اظهار دكتر عبدالعظيم بهفر، مديركل نظارت بر فرآوردههاي آرايشي و بهداشتي سازمان غذا و دارو از بهمن سال گذشته نصب برچسب سلامت روي كالاها را شروع كرده است. بنابراين اظهارات، اجراي طرح كنترل اصالت كالا فاز بعدي كنترلهاي بهداشتي سلامت است.
موادغذايي بدون برچسب اصالت؛ ممنوع
اواخر تير امسال بالاخره سازمان غذا و داروي كشور اعلام كرد هر محصول غذايي و بهداشتي بدون برچسب اصالت از اواخر شهريور غيرمجاز است، اما طولي نكشيد كه اين تاريخ يك ماه ديگر تمديد شد؛ در حال حاضر براساس اعلام معاون غذاي سازمان غذا و دارو همه كالاهاي غذايي، آرايشي و بهداشتي وارداتي و داخلي فاقد برچسب اصالت و سلامت معتبر (كد رهگيري كالا)، از اول آبان قاچاق محسوب ميشوند و مسئوليت فروش اقلام بدون برچسب در بازار متوجه شركتها و نمايندگيهاي عرضهكننده آنها خواهد بود. اطلاعات درجشده روي برچسب اصالت براي افراد بيمار و داراي رژيمهاي خاص ضروري است.
حاميان خوراكي
در اين آشفته بازارِ انواع و اقسام خوراكيهاي مجاز و غيرمجاز، برخي افراد كه تعدادشان كم هم نيست نسبت به بعضي مواد موجود در خوراكيها حساسيت دارند. اين افراد نسبت به اين مواد خاص واكنش نشان داده و خلق و خويشان تغيير ميكند و گاهي بهقدري اين تغييرات شديد است كه دردسرهايي براي افراد درست ميكنند. مثلا استرس كه عامل آن را در بسياري از موارد به علت استفاده از شكر، كافئين و شكلات تشخيص دادهاند. راهكاري براي اين معضل نيز ارائه شده است براي مثال اگر افراد حساس به اين نوع مواد، غذاهايي كه براي خلق و خو استرسزا هستند، قطع كنند و همزمان مقدار غذاهايي را كه از ذهن و خلق فرد حمايت ميكنند مثل آب، سبزي، ميوه و ماهي را افزايش دهند، به ميزان قابل ملاحظهاي بهبود مييابند. نتايج يك تحقيق علمي در انگلستان نيز نشان داده است، 88 درصد افرادي كه از رژيمهاي غذايي حمايتكننده خلق و خو استفاده كردهاند، از نظر ذهني و رواني، شرايط بهتري پيدا كردهاند.
تغذيه بد، دشمن تحصيل
اگر چه يافتههاي اندكي در مورد اثرات بلندمدت تغذيه بر يادگيري و رفتار فرد وجود دارد، اما آمارها نشان ميدهد سوءتغذيه دوران خردسالي با كاهش بهره هوشي (IQ) در دورههاي بعدي زندگي همراه است. در عين حال از تاثيرات آني تغذيه يا سوءتغذيه نيز نبايد غافل شد. شايد براي شما هم پيش آمده باشد كه سعي ميكنيد چيزي را به خاطر بياوريد اما از يادآوردن آن عاجزيد، داشتن حافظهاي خوب آرزوي هر كسي است، بخصوص در بحث تحصيل و موفقيت درسي فرزندان، اين مساله هميشه فكر و ذهن والدين را به خود مشغول ساخته است. اگر براي فرزند شما پيش نيامده باشد، اما شايد از گوشه و كنار شنيده باشيد كه كودكي ناگهان از درس و مدرسه خسته ميشود و ديگر رغبت چنداني به ادامه تحصيل ندارد و از طرف مسئولان مدرسه گفته ميشود كودك دچار افت تحصيلي و نداشتن تمركز شده است. شايد براي خيليها غيرقابل باور باشد اما در بسياري از موارد، علت اين افت تحصيلي ميتواند اختلالات تغذيهاي و كمبود دريافت مواد مغذي لازم براي بدن كودك باشد، حتي گاهي اين مساله بهقدري جدي ميشود كه در نهايت به ترك تحصيل دانشآموز در مقاطع مختلف تحصيلي منجر ميشود.
آنچه مهم است، حفظ سلامتي و سالم زيستن است. جاي بسي خوشحالي است كه امروزه اغلب مردم به اندازهاي از درك رسيدهاند كه تشخيص دهند چه ميخورند و چگونه ميخورند و در مورد جمله عقل سالم در بدن سالم به يقين رسيدهاند.
بهشته نظريزاده / جامجم