در دوران قرون وسطا هيچ اثری با ديد منطقی يا معتدل نسبت به اسلام وجود ندارد؛ در اثر جنگ‌های صليبی، انواع افسانه‌ها در طعن و انكار اسلام و مسلمانان در بين اروپائيان شايع شده بود كه از قرن 17 ميلادی به بعد و با ظهور خردگرايی، اين نگرش تا حدی جنبه اعتدالی پيدا كرد.

عليرضا روحی، مدير گروه تاريخ و تمدن اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، به ارائه سخنانی درباره چگونگی مواجهه دنيای غرب با اسلام، قرآن و شخصيت پيامبر مكرم اسلام(ص)، ديدگاه مشتشرقان درباره اسلام و پيامبر(ص) و نيز منابع مطالعات اسلامی غربيان درباره اسلام و پيامبر(ص) پرداخت.

وی اظهار كرد: در قرن 12 ميلادی اولين ترجمه قرآن به زبان لاتين توسط پتروس واجب التكريم انجام شد. اين ترجمه تا مدت‌ها تنها منبع اروپائيان برای شناخت قرآن بود و از پيامبر اكرم(ص) نيز تصوير بسيار مبهمی و در عين حال بدبينانه‌ای داشتند و حتی واژه‌هايی مانند ماهومد، ممتری و مشابه آن را برای پيامبر(ص) و مسلمانان به كار می‌گرفتند و اين مطلب به‌ويژه در دوره جنگ‌های صليبی برجسته‌تر بود.

تصوير اسلام و پيامبر(ص) در ميان صليبيون

روحی ادامه داد: در دوره جنگ‌های صليبی، صليبيون عنوان ماهومد (ماهومت) را بارها برای پيامبر(ص) به كار می‌گرفتند. آنان متأثر از افرادی مانند ويليام دنبار، پيتر معزز و ديگران، تصوير بسيار وحشتناكی از اسلام ارائه می‌كردند و از پيامبر عزيز اسلام(ص)، نعوذ بالله، به عنوان شيطان تعبير كرده و ايشان را رئيس تشريفات جهنم معرفی می‌كردند و همين مسائل باعث شده بود تا به تدريج نگرشی بسيار منفی در ذهن اروپاييان نسبت به اسلام شكل بگيرد.

مذهب پروتستان و اسلام

اين محقق و پژوهشگر با اشاره به اين‌كه اروپاييان حتی در طی دوره جنگ‌های صليبی به راحتی عنوان دجال را برای پيامبر(ص) به كار می‌گرفتند، خاطرنشان كرد: در همين دوره‌هاست كه اندك‌اندك مذهب پروتستان در اروپا ظهور می‌كند؛ مارتين لوتر از بزرگان متفكرين اروپايی كه از رهبران اين نهضت است، اثری از مونت كروچه با عنوان «در رد قرآن» را به آلمانی ترجمه می‌كند كه سراسر تهمت است.

وی تصريح كرد: اين نگرش منفی و سياه اروپاييان به اسلام و پيامبر(ص) در دوره جنگ‌های صليبی و پس از آن همچنان ادامه می‌يابد و عامل اصلی آن نيز نزاع و جنگ آنان با مسلمانان بوده است؛ زيرا آنان به طور مستقيم در نبرد با مسلمانان بودند و آنان را به مثابه بدترين دشمن خود تلقی می‌كردند و از همين روی، انواع و اقسام افسانه‌ها نسبت به اسلام و مسلمانان در بين آنان شايع شده بود و در اين دوره هيچ نمونه‌ای را نمی‌توان يافت كه ديد منطقی يا معتدلی نسبت به اسلام يا مسلمانان داشته باشد.

ظهور خردگرايی و نگاه اعتدالی به اسلام

استاديار گروه تاريخ دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد افزود: پس از اين دوره از قرن 17 ميلادی به بعد و با ظهور خردگرايی و كسانی چون دكارت و ...، اندك‌اندك شخصيت‌هايی ظهور می‌كنند كه آثار و تأليفات آنان درباره اسلام و مسلمانان تا حدی از جنبه اعتدالی برخوردار است. به عنوان نمونه فردی به نام «بولن ويليه» در سال 1782 اثری با نام «زندگی ماهومت» می‌نويسد و در آن از اسلام و پيامبر(ص) دفاع می‌كند.

اين محقق و پژوهشگر تصريح كرد: با اين حال در اين دوره همچنان آن ديدگاه منفی مبتنی بر طعن و انكار غلبه دارد، چنان‌كه «ژان آنتوان گوئر» كتابی در دو جلد تأليف كرده و متأسفانه با همان نگاه قرون وسطايی، تهمت‌های خاصی را به مسلمانان می‌زند. همچنين فردی با نام «ديدرو» نيز تهمت‌های زشتی به اسلام و پيامبر(ص) می‌زده است.

ولتر و اسلام؛ از عناد تا دفاع

وی ادامه داد: در همين دوره‌ها بود كه «ولتر» نمايشنامه‌ای با عنوان «ماهومد و فاناتيسم» (محمد(ص) و تحجر يا تعصب) می‌نويسد كه در سال 1742 ميلادی به روی صحنه می‌رود؛ نمايشنامه‌ای كه در آن، در نهايت تهمت‌زنی كوشيده است تا حداكثر دشمنی خود با مسلمانان را نشان دهد.

مدير گروه تاريخ و تمدن اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی ادامه داد: البته ديدگاه ولتر نسبت به اسلام و مسلمين پس از آشنايی و همراهی با بولن ويليه كه مطالبی در دفاع از اسلام نوشته بود، به تدريج تغيير می‌كند؛ به گونه‌ای كه در زمان مرگ، او را به سبب دفاع از اسلام و مسلمانان، كافر به مسيحيت برمی‌شمردند.

وی در بخش ديگری از سخنان خود عنوان كرد: در قرن هجدهم ترجمه «جرج سيل» از قرآن صورت گرفت؛ اين ترجمه جايگاه خاصی يافت و به يكی از مهم‌ترين منابع اروپاييان در باب شناخت اسلام تبديل شد. او مقدمه مفصلی بر ترجمه خود نگاشت و جدای از اشكالات ترجمه او بر قرآن، در آن مقدمه نيز بسيار كوشيد تا بر عقايد متعدد اسلامی اشكال وارد كند.

«سرود ماهومد» از زبان گوته

روحی اضافه كرد: در همين دوره‌ها با شخصی مانند گوته مواجه می‌شويم؛ كسی كه كتاب ولتر را ترجمه می‌كند و در پايان ترجمه خود به شدت مسيحيت را مورد انتقاد قرار می‌دهد. گوته در نمايشی با عنوان «ماهومد» نسبت به پيامبر اكرم(ص) اظهار ارادت و در شعری با عنوان «سرود ماهومد» از ايشان دفاع می‌كند و می‌كوشد تا سرچشمه‌های رهايی بشريت را در اسلام معرفی كند.