جام جم آنلاين: يكي از بيماريهاي انگلي كه شيوع بيشتري هم دارد و بشدت به مسائل بهداشت فردي و اجتماعي مربوط ميشود، بيماري كرمك يا اكسيور است كه در زبان فارسي با نام كرم سنجاقي از آن ياد ميشود.
عامل اين بيماري كرمي، انگلي به رنگ سفيد با طول دو تا سه ميلي‌متر است. محل زندگي اين انگل، دستگاه گوارش و راه ورودش از طريق دهان است.
كرمك معمولا به صورت تخم از راه غذاي آلوده وارد بدن ميشود، سپس در روده كوچك سر از تخم در آورده و به كرم بالغ تبديل ميشود. بعد از آن، كرم‌هاي ماده تخم‌هاي بيشتري در اطراف مقعد مي‌گذارند كه عوارض، مشكلات و علائم خاص خودش را ايجاد ميكند.
كرمك در هر سني (از نوزادي گرفته تا پيري) ممكن است ديده شود، اما به دليل رفتارهاي كودك و همچنين چرخه زندگي كرم، بيماري در سنين پيش‌دبستاني و دبستاني شايع‌تر است.
كرمك بسيار عفوني و مسري است و سبب ميشود همه اعضاي خانواده به شكلي درگير اين بيماري شوند، به همين دليل دانستن علائم و راه‌هاي پيشگيري از ابتلا به اين بيماري بسيار حائز اهميت است.
اين بيماري در بيشتر موارد علائمي ندارد، اما عارضه شايع آن خارش مزمن و شديد در ناحيه مقعد است كه به اختلال خواب و بي‌خوابي كودك منجر ميشود. اين مساله مي‌تواند موجب خستگي، بيقراري، دندان قروچه و عصبانيت كودك شود.
التهاب خفيف غشاء مخاطي، كاهش اشتها، تهوع و اسهال نيز در بعضي موارد ديده ميشود و گاهي اوقات به آپانديسيت مي‌انجامد.
علائم ديگري همچون جاري شدن غيرعادي آب دهان را نيز به آن نسبت داده‌اند، اما هنوز به طور علمي چنين ادعايي اثبات نشده است.
مهدهاي كودك يكي از مهم‌ترين مكان‌هاي انتشار
كرم ماده در شب به طرف مقعد حركت ميكند و در اطراف آن تخمگذاري ميكند. تخم انگل ابتدا از اطراف مقعد به لباس‌ها، رختخواب و اسباب‌بازي‌ها منتقل ميشود.
خارشي كه در اثر تخم‌ريزي كرم ماده در اطراف مقعد ايجاد ميشود، باعث خاراندن نشيمنگاه ميشود. در اثر خاراندن نشيمنگاه، تخم انگل در زير ناخنها جمع شده يا به انگشتان كودك مي‌چسبد.
اگر بچه انگشت خود را به دهان ببرد يا با آن خوراكي بخورد، تخم انگل مجددا وارد دستگاه گوارشي او شده و اين سيكل همچنان ادامه پيدا ميكند.
كرمك در هر سني از نوزادي گرفته تا پيري ممكن است ديده شود، اما به دليل رفتارهاي كودك و چرخه زندگي كرم، اين بيماري در سنين پيش‌دبستاني و دبستاني شايع‌تر استاين انگشتان براي ديگران هم آلوده‌‌كننده است بنابراين مهدهاي كودك مي‌توانند يكي از مهم‌ترين مكان‌هاي انتشار آلودگي كرمك باشند، چون كودكان آلوده با دست زدن به اسباب‌بازي‌ها براحتي بيماري را به همه كودكان مهد كودك انتقال مي‌دهند.
از طرفي كودكان حين بازي در تماس كامل با يكديگر هستند كه انتقال بيماري را تسريع ميكند. همچنين تخم‌ها مي‌توانند در محيط بيرون بدن در درجه حرارت طبيعي اتاق به مدت دو تا سه هفته زندگي كنند، به همين دليل امكان شيوع اين بيماري در اماكن شلوغ مخصوصا مدارس از طريق تماس‌هاي دستي با لباس آلوده و فضاي توالت زياد است.
همچنين تخم اين بيماري مي‌تواند داخل اتوبوس‌‌ها، دستگيره ماشين‌ها و روي صندلي‌‌ها بسيار فراوان ديده شده و عامل بيماري براحتي از اين مكان‌‌ها منتقل شود، به همين دليل آموزش دادن به اطفال در اين زمينه بسيار اهميت دارد.
كرم را پيدا كنيد
در حال حاضر هيچ نوع آزمايش خوني قادر به تشخيص اين بيماري نيست. آزمايش مدفوع هم براي شناسايي انگل‌ها، اعتبار قطعي ندارد و قابل كشف نيست، تنها راه تشخيص و اثبات اين آلودگي پيدا كردن كرم است.
كرم‌ها سفيد و نخي بوده و حركت آنها با چشم غيرمسلح هم ديده ميشود. روش آزمايش ديگر استفاده از نوار چسب است.
چسب بايد شب هنگام روي نشيمنگاه چسبانده شود و صبح زود قبل از بيداري كودك يا رفتن به حمام يا دفع مدفوع برداشته شود. نوار چسب بايد به آزمايشگاه برده شود و با تشخيص پزشك درمان آغاز شود.
از آنجا كه انتقال آلودگي بسيار آسان صورت ميگيرد، لذا بهتر است تمام اعضاي خانواده نيز درمان شوند.
در صورت ابتلا به كرمك چه كنيم؟
هميشه قبل از غذا خوردن دست‌هاي كودك را بشوييد. بعد از رفتن به دستشويي نيز دست‌هاي او را با آب و صابون بشوييد. از بازي كودك با خاك آلوده جلوگيري كنيد.
در صورت بازي كودك با چمن يا كار در باغچه يا دست زدن به گلدان گل او را به شستن دست‌ها با آب و صابون وادار كنيد.
همچنين ناخن‌هاي كودك بايد به طور منظم كوتاه شوند، چون اين بيماري همراه با خارش است و به دنبال خاراندن، تخم انگل مي‌تواند زير ناخنها قرار بگيرد.
همچنين به كودك اجازه ندهيد ناخن‌هاي خود را بجود تا عامل آلودگي از طريق دهان وارد سيستم گوارشي شود. هر روز لباس زير كودك خود را تعويض كنيد.
لباس، رختخواب و اسباب‌بازي‌ها بايد مرتب در ماشين لباسشويي شسته و از هرگونه تخم انگل پاك شود. شست‌وشوي مكرر ناحيه باسن كودك مبتلا بخصوص صبح زود كه طفل از خواب بيدار ميشود و حمام كردن كودك صبح هنگام به جاي شب، مي‌تواند از انتشار تخم‌هاي كرمك كه در طول شب تجمع پيدا كرده‌اند، جلوگيري كند.
در صورت آلوده شدن كودك به اين آلودگي بايد هرچه سريع‌تر براي درمان به پزشك مراجعه كنيد. همچنين بهتراست همه افراد خانواده كودك مبتلا به انگل همزمان تحت درمان قرار گيرند.(جام جم - ضميمه سيب)
دكتر ركسانا غنايي - فوق تخصص بيماريهاي عفوني اطفال