وحی همان جريان هدايت الهی است كه عقل و نقل هر دو از آن بهره و استفاده میبرند؛ ائمه معصومين(ع) عِدل قرآن كريماند و همان گونه كه قرآن نه يك كتاب علمی بلكه كتاب هدايت است، كلام اهل بيت(ع) نيز به عنوان كلامی داخل در وحی، در جايگاهی بالاتر از علوم جاريه قرار دارد.
سيدرحيم سادات هاشمی، پژوهشگر مجمع جهانی شيعهشناسی، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، با اشاره به مباحث علوم متداول از قبيل فلسفه و كلام گفت: ائمه معصومين(ع) در طرح مباحث خود روش عقلی را تأييد و تشويق و اساساً به تدبر در قرآن و آيات الهی دعوت كردهاند. ايشان گاه حتی به مناسبت زمانه و زمينه موجود، خود دست به تعليل و دليلآوری زدهاند و از روش عملكرد آنها در حوزههای مختلف، قواعد متعددی استخراج شده است.
سادات هاشمی افزود: برای مثال بسياری از مباحث كلامی شيعه از طريق تفريع قواعدی كه از سخنان و بيانات اهل بيت(ع) صورت گرفته، مدون و فرمولبندی شده و در مباحث مختلف نتايجی بر اساس اين فرمولها به دست آمده و در اختيار ما قرار گرفته است و اساساً از آن روی كلام شيعه خوانده شده است كه مورد قبول اهل بيت(ع) است.
وی در ادامه به طرح اين نكته پرداخت كه هر چند براساس سخنان و معارف اهل بيت(ع) اين علوم جاريه در قالب مورد قبول تشيع درآمده است، اما اين به معنای فقيه، فيلسوف و يا متكلم بودن ائمه(ع) نيست.
آن چه در مقابل عقل قرار میگيرد نقل است و نه وحی و هيچ چيز همتراز با وحی نيست، وحی همان جريان هدايت الهی است و هم عقل و هم نقل از وحی بهره و استفاده میبرند و فقها، متكلمين و دانشمندان علوم مختلف میتوانند اين هدايت را در قرآن و كلام اهل بيت(ع) بجويند
سادات هاشمی با بيان اين كه ائمه معصومين(ع) عدل قرآن كريماند، بيان كرد: قرآن يك كتاب فقهی يا تاريخی يا فلسفی و يا كلامی نيست، چرا كه برای مثال اگر يك كتاب تاريخی بود، از هر ماجرايی سخن میگفت، بايد به بيان جزئيات تاريخی آن ماجرا و جزئيات احوالات و مشخصات افراد میپرداخت و در ساير زمينهها نيز نمیتوان از فروع مباحث علوم در قرآن سراغ گرفت؛ چرا كه قرآن نه كتاب علم بلكه معلم علم است. قرآن فراتر از مباحث جاريه و مشخص علوم است، اما بدان جهت كه كتاب هدايت و وحی است و وحی ريشه علم است، میتواند زمينه رشد و روشنیبخش علوم باشد.
وی افزود: ائمه معصومين(ع) نيز كه ائمه هدايتند، متخصصينی در اين علوم تلقی نمیشوند و هر چند سخنانشان هدايتگر مباحث علمی زمان آنان بوده است و علوم مختلف میتوانند از بياناتشان الهام بگيرند، اما بايد دانست كه علم ائمه(ع) علم به معنای خاص بوده است و در حالی كه امكان تغيير و تحول در علوم مختلف وجود دارد و يا همواره اين امكان هست كه دانشمندان و علما در يك رشته و مبحث علمی دچار تطبيقهای اشتباه شده و از اين جهت كه علم غير معصوم يك مقوله انسانی است، به نتايج نادرستی برسند، اما چنين چيزی برای آنان كه داخل در وحی هستند و در جايگاهی بالاتر از علوم جاريه قرار دارند، روی نخواهد داد.
وی با اشاره به ماجرای فردی كه به نزد امام صادق(ع) آمد و ادعای تخصص در قرآن كرد، گفت: پس از طرح چند پرسش از سوی امام صادق(ع) جريان پرسشها به سكوت آن فرد و به جايی منجر میشود كه پاسخی برای پرسش امام(ع) ندارد و امام(ع) به او میگويند «كيف تفتی بالقرآن وماورثك اللّه من القرآن حرفا؟؛ چگونه به وسيله قرآن فتوا میدهی، در حالی كه چيزی از علم قرآن را خدا به ارث نزد تو نگذاشته است؟»
سادات هاشمی با اشاره به اين اشتباه متداول كه وحی را در مقابل عقل قرار میدهند، عنوان كرد: آن چه در مقابل عقل قرار میگيرد، نقل است نه وحی و هيچ چيز همطراز با وحی نيست، وحی همان جريان هدايت الهی است و هم عقل و هم نقل از وحی بهره و استفاده میبرند و فقها، متكلمين و دانشمندان علوم مختلف میتوانند اين هدايت را در قرآن و كلام اهل بيت(ع) بجويند.