جام جم آنلاين: صنعت سينما و تلويزيون از ديرباز علاقه ويژه‌اي به قصه كلاسيك ايتاليايي «پينوكيو» داشته است و چند بار آن را به صورت فيلم سينمايي و مجموعه تلويزيوني تهيه كرد. ولي توليد همزمان و نزديك به هم دو نسخه متفاوت از اين قصه، نكته‌اي است كه باعث تعجب و شگفتي اهل فن و منتقدان سينمايي شده است.
در دنياي سينما بندرت اين اتفاق رخ مي‌دهد كه دو فيلمساز مستقل به‌صورت همزمان سراغ يك قصه مشترك رفته و آن را تبديل به فيلمي سينمايي كنند. اما به نظر مي‌رسد جذابيت قصه كلاسيك كارلو كلودي هنوز هم به‌قدري زياد است كه مي‌تواند چنين اشتياقي را در دل فيلمسازان نسل جديد برانگيزد و آنها را وادار كند اين داستان جذاب و آموزنده را دستمايه فيلم سينمايي خود كنند.
در شرايطي كه انزو دآلو، فيلمساز قديمي سينماي ايتاليا پينوكيوي خود را آماده نمايش كرده است، گيلرمو دلتورو، فيلمساز جوان مكزيكي‌تبار، پيش‌توليد پينوكيوي خود را شروع كرده است. هر دو فيلم، محصولاتي انيميشن هستند كه به صورت سنتي و دستي تهيه شده و مي‌شوند و از كامپيوتر ديجيتالي كوچك‌ترين بهره نگرفته و نخواهند گرفت.
منتقدان سينمايي، پينوكيوي انزو دآلو را يك محصول ايتاليايي معرفي نمي‌كنند و از آن به عنوان يك محصول مشترك اروپايي اسم مي‌برند.
در امر توليد اين انيميشن، سرمايه‌گذاران فرانسوي و آلماني هم نقش داشته‌اند، ولي عوامل اصلي كار و صداپيشه‌هاي آن همگي ايتاليايي هستند. به همين خاطر، رسانه‌هاي گروهي ايتاليا اين پينوكيو را محصولي خودي مي‌دانند و حاضر نيستند از آن به عنوان يك محصول مشترك اروپايي ياد كنند. اين فيلم براي دسامبر امسال و در آخرين روزهاي سال جاري ميلادي روي پرده سينماهاي ايتاليا و ديگر كشورهاي اروپايي مي‌رود. از هم‌اكنون براي اين فيلم پيش‌بيني يك موفقيت بالاي مالي شده و گفته مي‌شود منتقدان سينمايي هم ـ برخلاف پينوكيوي زنده سال 2002 كه توسط روبرتو بنيني بازي و كارگرداني شد ـ آن را تحسين خواهند كرد. در شرايطي كه صنعت سينماي ايتاليا در رقابت با توليدات خارجي ـ و بويژه هاليوودي ـ با مشكلات زيادي روبه‌روست، تحليلگران اقتصادي سينما مي‌گويند استقبال بالاي تماشاگران از پينوكيو روح تازه‌اي به جسم نيمه‌جان سينماي بومي خواهد دميد.
اما قبل از اين كه تماشاگران معمولي سينما در روز بيست و يكم دسامبر به تماشاي نسخه جديد پينوكيو بنشينند، اين فيلم نمايش ويژه‌اي در جشنواره بين‌المللي فيلم ونيز خواهد داشت. مسئولان اين جشنواره قديمي ايتاليايي، پينوكيو را به عنوان فيلم افتتاحيه بخش «روزهاي ونيز» انتخاب كرده‌اند. مدير اين بخش مي‌گويد: «افتتاحيه روزهاي ونيز با يك فيلم انيميشن، بهترين راه و شيوه براي آن است كه روي لحن و حال و هواي فانتزي جشنواره ـ كه مي‌خواهد جوانگرا باشد ـ تاكيد كنيم.» انيميشن پينوكيو با آن كه يك كار سنتي است و با هنر دست هنرمندان خلاق انيماتور خلق شده، به هر دو صورت دوبعدي و سه‌بعدي تهيه شده و به نمايش عمومي گذاشته مي‌شود. گابريل كارپيو، هنرمند نوجوان ايتاليايي در اين انيميشن صداي خود را به شخصيت پينوكيو قرض داده است. برخلاف انيميشن‌هاي پرسر و صداي چند سال اخير هاليوود كه هنرپيشگان سرشناس به جاي شخصيت‌هاي كارتوني قصه صحبت مي‌كنند، پينوكيوي ايتاليايي به چنين كاري متوسل نشده است.
انزو دآلو، كارگردان نسخه تازه سينمايي پينوكيو مي‌گويد تمام تلاش خود را به خرج داده تا به متن و روح قصه كلاسيك كولودي وفادار بماند و اقتباسي دقيق از كتاب پرخواننده اين نويسنده قديمي ارائه دهد. از اين نظر، فيلم او تفاوت‌هاي عمده و آشكاري با انيميشن كلاسيك و تحسين‌شده سال 1940 كمپاني والت ديزني خواهد داشت.
نكته: در شرايطي كه انزو دآلو، فيلمساز قديمي سينماي ايتاليا پينوكيوي خود را آماده نمايش كرده است گيلرمو دلتورو فيلمساز جوان مكزيكي‌تبار پيش‌توليد پينوكيوي خود را شروع كرده است
انيميشن كلاسيك والت ديزني تعدادي كاراكتر و ماجراي تازه وارد قصه كلاسيك كولودي كرد كه در متن اصلي وجود نداشت، اما فيلم دآلو شخصيت‌ها و ماجراهايي را به نمايش مي‌گذارد كه اين نويسنده ايتاليايي در اثر تحسين‌شده قرن هجدهم خود، در معرض ديد و قضاوت اهل كتاب قرار داد. به گفته اين فيلمساز: «من پينوكيو را پسربچه‌اي شاد مي‌بينم كه عاشق زندگي و دنياي پيرامون خود است. به نظر من او كسي است كه توانايي تبديل بدبختي به خوش‌شانسي را دارد و مي‌تواند از يك فضاي سرد و تيره، دنيايي گرم و خوشحال خلق كند، بنابراين سعي كردم فيلم من هم ارائه دهند همين روحيه و حال و هوا باشد.»
لوسيا دالا، هنرمند سرشناس ايتاليايي موسيقي متن پينوكيو را نوشت. اثر او يكي از آخرين كارهاي هنري وي قبل از مرگش بود.
انزو دآلو همكاري با اين هنرمند فقيد را يكي از بهترين تجربه‌هاي كاري كارنامه هنري خويش ارزيابي مي‌كند و با اين حال مي‌گويد پينوكيوي او شعري در ستايش زندگي و جذابيت‌هاي آن است. اين فيلمساز اهل ناپل كه متولد 1953 است، يكي از انيماتورهاي موفق سينماي ايتالياست و هنوز هم در 30سالگي، روحيه‌اي كودكانه دارد. وي كار فيلمسازي را از سال 1996 با انيميشن «اسباب‌بازي‌هايي كه كريسمس را نجات دادند» شروع كرد. استقبال تماشاگران ايتاليايي ـ و بويژه كودكان و نوجوانان ـ از اين فيلم باعث دلگرمي دآلو براي ساخت انيميشن‌هاي بعدي‌اش شد. او كه نويسنده فيلمنامه كارهاي سينمايي خود نيز بوده است، پس از اين فيلم، سه انيميشن بلند سينمايي ديگر هم ساخت و براي رسانه تلويزيون هم يك انيميشن خانوادگي و ماجراجويانه 15 ميليون دلاري 13 قسمتي را كارگرداني كرد.
اين فيلمساز مي‌گويد: «از دوران كودكي به ژانر انيميشن علاقه خاصي داشتم. انواع و اقسام كارتون‌هاي داخلي و خارجي را نگاه مي‌كردم و هميشه دلم مي‌خواست وقتي بزرگ شدم وارد اين حرفه شوم.
من مخالفتي با نمايش عمومي انيميشن‌هاي خارجي براي كودكان و نوجوانان ايتاليايي ندارم و باورم اين است كه آنها بايد اين انيميشن‌ها را هم تماشا كنند. ولي باورم اين است كه آنها بايد در وهله اول بيننده انيميشن‌هايي بومي باشند كه توسط هنرمندان داخلي خلق شده و قصه‌هاي ملي را به تصوير مي‌كشند. بچه‌هاي ايتاليايي از دوران قديم تا حالا پينوكيو را براساس فيلم كلاسيك والت ديزني مي‌شناسند.
اين فيلم بسيار جذاب و خوش‌ساخت است و من هم آن را خيلي دوست دارم. ولي احساس مي‌كردم زمان آن رسيده كه ما ايتاليايي‌ها هم، پينوكيوي مخصوص خودمان را داشته باشيم. اين پينوكيو بايد كاملا ايتاليايي باشد و فرهنگ بومي ما را معرفي كند. البته فيلم من جوابي ايتاليايي به انيميشن كلاسيك كمپاني والت ديزني نيست. فيلم من، احساس قلبي و حس دروني من نسبت به قصه‌‌اي كلاسيك است كه مثل تمام بچه‌هاي ديگر ايتاليايي هميشه آن را دوست داشته‌ام و با آن بزرگ شده‌ام.»
انيميشن سنتي انزو دآلو را نبايد با طرحي به‌همين‌نام اثر گيلرمو دلتورو اشتباه گرفت. دلتورو، فانتزي‌ساز مكزيكي‌تبار سينما هم در تدارك فيلمي انيميشن براساس قصه كولودي است كه كار توليد آن از تابستان سال آينده شروع مي‌شود. اين فيلم اولين كار انيميشن اين فيلمساز است و او با اعلام خبر توليد اين فيلم، پرده از عشق و علاقه وافر خود به ژانر انيميشن برداشت.
تماشاگران و منتقدان سينمايي تازه متوجه شده‌اند خالق فيلم‌هاي «هل بوي / پسر جهنمي»، «بليد» و «ميميك» از جمله فيلمسازاني است كه بسيار دوست دارد فيلم‌هاي انيميشن نيز كارگرداني كند. پينوكيوي دلتورو با هزينه‌اي بسيار بالاتر از انيميشن دآلو ـ كه با هزينه‌اي 30 ميليون دلاري تهيه شده ـ وارد مرحله توليد مي‌شود. برخلاف پينوكيوي ايتاليايي، فيلم دلتورو اقتباسي وفادارانه از قصه كلاسيك كارلو كولودي نخواهد بود و فضايي تيره‌تر و سردتر از فضاي قصه كتاب را به تصوير خواهد كشيد. با اين حال، فانتزي قصه كولودي چيزي است كه به طبع دل‌توروي فانتزي‌ساز هم خوش مي‌آيد. دانيل رادكليف، بازيگر نقش هري پاتر در مجموعه فيلم هشت قسمتي «هري پاتر»، صداي خره را به شخصيت كارتوني پينوكيو در فيلم دلتورو قرض خواهد داد. دلتورو كه هنوز پينوكيوي انزو دآلو را نديده، مي‌گويد انيميشن او حتما تفاوت‌هاي زيادي با اين انيميشن ايتاليايي خواهد داشت و نگران آن نيست كه فيلم او پس از فيلم اين هنرمند ايتاليايي، به روي پرده سينماها مي‌رود. پينوكيوي دلتورو به صورت محصول مشترك آمريكا با فرانسه توليد خواهد شد.
ورايتي / مترجم: كيكاووس زياري