كتابهای كوئيلو كه همگی در قالب رمان منتشر شده، حاوی مجموعه افكار و انديشههايی است كه كوئيلو میخواهد از طريق داستان به ذهن مخاطبان خود عرضه كند و آنها را جذاب جلوه دهد و مخاطبان بيشتری را به خود جذب كند.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، حجتالاسلام و المسلمين محمدتقی فعالی، مدرس حوزه و دانشگاه و نگارنده 9 جلد كتاب در باب جنبشهای نوظهور معنوی، در چهاردهمين نشست از سلسله نشستهای «آسيبشناسی عرفانهای كاذب» كه در سازمان فعاليتهای قرآنی دانشجويان كشور برگزار شد، به ايراد سخن پرداخت.
فعالی در اين نشست كه به بررسی انديشهها و آثار پائولو كوئيلو، از جمله رهبران آيينها و سبكهای معنوی نوپديد اختصاص داشت، پس از مروری بر مهمترين حوادث زندگی كوئيلو به آثار و نوشتههای او پرداخت و اظهار كرد: كوئيلو در سن 40 سالگی به دليل علاقه شديد به نويسندگی و رماننويسی روی میآورد و اولين كتاب خود را كه با نام «خاطرات يك مغ» به فارسی ترجمه شده است، منتشر میكند.
وی با بيان اين نكته كه ترجمه فارسی اين اثر تنها يك سال پس از نوشته شدن آن در ايران به چاپ رسيد، افزود: من ترجمه فارسی چند كتاب كوئيلو را با ترجمههای آن به زبان انگليسی مقايسه كردهام و نكته جالب اين است كه بسياری از آنها با نامی متفاوت از نام اصلی به فارسی منتشر شدهاند. نام اصلی اولين اثر او نيز «خاطرات يك جادوگر» است كه مترجم واژه «جادوگر» را با واژه رندانه و عارفانه موجود در اشعار و ادبيات حافظ، يعنی «مغ» جايگزين كرده است.
اين مدرس حوزه و دانشگاه چنين جايگزينیهايی را بسيار مهم و معنادار دانست و اظهار كرد: واژهها دو گونه بار دارند؛ يكی بار معنايی كه برخاسته از لفظ است و ديگری بار روانی كه در معنای واژگانی آنها اصلاً وجود ندارد. فرض كنيد واژه «آزادی» معنايی دارد كه دارای بار مثبت و ارزشی است و وقتی كه گفته میشود «آزادی»، احساس خوبی به همه دست میدهد. اين امر ربطی به معنای واژه «آزادی» ندارد، بلكه متعلق به باری است كه همانند هالهای با اين واژه همراه است و آن را احاطه كرده است، همچنان كه كفر واژهای است كه معنايی مشخص دارد، اما بار معنايی ضد ارزشیای را با خود همراه دارد.
وی اضافه كرد: در واقع بسياری از واژهها بار دارند؛ يعنی هالهای از بارهای مثبت و منفی پيرامون آنها را احاطه كرده است و افراد چيرهدست در سخنرانیهای خود، با استفاده از شگردهايی، از اين بار واژگانی بهره میبرند. برای مثال گفته میشود هيتلر در سخنرانیهای خود واژههايش را بسيار دقيق و بهجا و بهگونهای به كار میبرده كه به اهداف مورد نظر خود میرسيد و با القای انديشه و خواست خود در ذهن، روح و روان شنوندگان آنان را به سمت و سويی كه خود میخواست، سوق میداد.
اين محقق و پژوهشگر با اشاره به سخنان كوئيلو درباره اولين كتابش، ادامه داد: او میگويد: اولين كتاب من، يعنی «خاطرات يك جادوگر»، در برزيل، به فروش نرفت و ناشر من فقط توانست طی يك سال يا بيشتر، تنها 900 نسخه از اين كتاب را به فروش برساند و بقيه را به من برگرداند.
در حالی كه فلسفه به عنوان علمی انتزاعی، خشك، بیروح و بسيار ذهنی مشتاقان اندكی دارد و هر كسی خواهان مطالعه آثار و كتابهای فلسفی نيست، امروزه بسياری از فيلسوفان غرب به اين سمت روی آوردهاند كه نظامهای فلسفی خود را با زبان رمان و داستان بيان كنند
فعالی درباره اثر بعدی كوئيلو گفت: دومين كتاب او كه يك سال پس از اولين اثرش نگاشته شد، «The Alchemist» است كه كمتر از يك سال بعد به نام «كيمياگر» به زبان فارسی ترجمه شد. اين رمان خاطرات و داستان جادهای زيارتی است كه كوئيلو آن را با قلم داستانسرايانه خود به تصوير كشيده است. اين كتاب به سرعت در برزيل به فروش رفت و فروش زياد آن موجب معروفيت كوئيلو و به فروش رسيدن نسخههای باقیمانده كتاب اول او شد و در همان سال كتابهای او به چاپ دوم و سوم رسيد و درآمد خوبی نصيب كوئيلو كرد.
وی با اشاره به استمرار انتشار آثار كوئيلو عنوان كرد: وی از آن پس هر يكی دو سال يكبار كتابی را منتشر كرده است كه از آن جمله میتوان به «بريدا»، «عطيه برتر»، «والكریها»، «مكتوب» و «دومين مكتوب» اشاره كرد. كتاب شانزدهم او «زهير» نام دارد كه ماجرای دختری مسلمان به نام فاطيماست كه بالاخره روسپی میشود. همچنين كتابهای هفدهم تا نوزدهم او با نامهای «چون رود جاری باش»، «پرندهای تنها» و «ساحره پرتبلو» به چاپ رسيده كه آخرينشان سال گذشته منتشر شده است. نكته جالب توجهی كه در اينجا میتوان به آن اشاره كرد، رونمايی ترجمه فارسی «ساحره پرتبلو» پيش از انتشار متن اصلی است كه بسيار جای تعجب و شگفتی دارد.
اين محقق و پژوهشگر افزود: طی پژوهشی كه يكی از دانشجويان من بر هفت كتاب كوئيلو انجام داد و آنها را با متون اصلی مقايسه كرد، با افتادگیهای فراوانی، گاه در حد چند صفحه، در ترجمهها مواجه شديم كه ظاهرا دليل آن، اين بود كه بعضی از اين بخشها با فرهنگ ايرانی چندان هماهنگی و سازگاری ندارد و انعكاس و بازتاب اين مطالب در زبان فارسی صحيح نبود.
وی در ادامه به آخرين رمان كوئيلو اشاره و بيان كرد: بيستمين و آخرين كتاب پائولو كوئيلو به نام «الف» است كه در اينترنت موجود است اما تاكنون منتشر نشده است.
اين مدرس حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به اين نكته كه كتابهای كوئيلو همگی در قالب رمان منتشر شده است، تأكيد كرد: اين كتابها حاوی مجموعه افكار و انديشههايی است كه كوئيلو میخواهد از طريق داستان به ذهن مخاطبان خود عرضه كند، در حالی كه فلسفه به عنوان علمی انتزاعی، خشك، بیروح و بسيار ذهنی مشتاقان اندكی دارد و هر كسی خواهان مطالعه آثار و كتابهای فلسفی نيست، امروزه بسياری از فيلسوفان غرب به اين سمت روی آوردهاند كه نظامهای فلسفی خود را با زبان رمان و داستان بيان كنند.
وی با نام بردن از افرادی مانند اونامونو، بكت، سارتر و ديگران اظهار كرد: افرادی كه دارای نگرش و گرايش اگزيستانس هستند و يا گرايشهای عرفانی دارند بيش از سايرين به بيان انديشههای فلسفی به زبان داستان و رمان روی میآورند و از اين طريق بر جذابيت آثار خود میافزايند. كوئيلو نيز با بيان انديشهها و افكارش به زبان رمان و داستان تلاش كرده افكار خود را جذاب جلوه دهد و مخاطبان بيشتری را به خود جذب كند.
فعالی همچنين با اشاره به سابقه تاريخی داستاننويسی در فرهنگ فلسفی كشورمان گفت: آثاری همچون «سلامان و ابسال» يا «رساله الطير» از بوعلی سينا، از اولين آثار نوشته شده در اين گونه هستند كه بسيار بيشتر از آثار كاملاً تخصصی او مورد توجه عموم قرار میگيرند و افراد با اطلاعات محدودتر نيز میتوانند به مطالعه اين آثار بپردازند. اين نكته گويای اين مطلب است كه اگر زبان رمان و داستان زبان فلسفه شود، بسيار جذابتر و فراگيرتر خواهد شد و بالطبع آراء فلسفی میتواند برای طيف گستردهتری دسترسپذير شود.