جام جم آنلاين: اصولا مطالعه در ماه رمضان هم دشواري‌هايي براي دانش‌آموزان ايجاد مي‌نمايد و هم از نظر بازدهي به نظر كم‌بازده‌تر از مطالعه ايام ديگر به نظر مي‌رسد.
براي شما به عنوان دانش‌آموز مقطع پيش‌دانشگاهي يا فارغ‌التحصيلان عزيز توجه و تأكيد اول بر افزايش ساعات مطالعه وجود دارد. تمامي افرادي كه توصيه‌گر شما در امور درسي هستند اعم از معلمان، اوليا و... از شما مي‌خواهند كه با بالابردن ساعت‌هاي مطالعه روزانه و هفتگي به بهبود وضعيت درسي خود بپردازيد. اولين مطلبي كه براي مطالعه شما در اين قسمت اشاره به آن ضروري به نظر مي‌رسد ساعات مطالعه مطلوب هفتگي، روزانه و همچنين تعداد ساعات مطالعه مورد نياز براي هريك از دروس است كه توجه به آن مي‌تواند نقشي مؤثر در تنظيم ساعات درسي و افزايش بازدهي دروس براي شما داشته باشد.

ساعات مطالعه ماه اول سال تحصيلي از اهميت خاصي برخوردار است،‌ بالا بودن حجم مطلوب درسي از يك طرف و اضطراب غالب بر دانش‌آموزان از ديگر سو موجبات پايين آمدن توان ذهني و جسمي دانش‌آموزان را فراهم ‌مي‌آورد ؛ عوامل ذكر شده در كنار بي‌نظمي‌هاي معمول ماه اول سال از جهت برنامه كلاسي يا موارد تدريسي دبيران، موجبات كم شدن طبيعي ساعات مطالعه ايشان را ايجاد مي‌كند.

اصولا ساعات مطالعه مناسب و منظم براي يك دانش‌آموز در ماه اول سال تحصيلي حدود 40ـ 35 ساعت در هفته است كه البته بيشتر دانش‌آموزان به اين ساعات دست نيافته و در نتيجه تبعات منفي ساعات مطالعه نامطلوب تا مدت‌ها برايشان باقي مي‌ماند.

با توجه به قرار گرفتن ماه رمضان در ماه ابتدايي سال مطمئنا هم ميزان مطالعه و هم نحوه مطالعه دانش‌آموزان دچار تغيير و جابه‌جايي خواهد بود.

از لحاظ ساعات مطالعه با توجه به توان مطالعاتي شما و البته برنامه‌هاي درسي ايام هفته و همچنين در نظر گرفتن شرايط ويژه ماه رمضان به نظر مي‌رسد براي هر هفته در يك ماه جاري 40ـ35 ساعت مطالعه مطلوب و نتيجه‌بخش باشد. براي توزيع اين ساعات مطالعه براي هر يك از دروس نيز پيشنهاد مي‌گردد.

گروه دروس عمومي مشترك بين تمامي رشته‌ها عبارتند از: درس عربي براي دوستان رشته رياضي و تجربي بسيار تعيين‌كننده است. اين درس به دلايل زياد كه در اين قسمت نيازي به اشاره نيست، براي داوطلبان دو رشته فوق جذاب نيست. به همين دليل معمولا هم در قبل از كنكور و در زمان مطالعه و هم در جلسه كنكور پايين راندمان را به اين درس اختصاص مي‌دهند. جداي ارائه از راهكار براي اين درس بهتر است از هم‌اكنون و در ابتداي برنامه‌ريزي نگاهي ويژه به اين درس داشته باشيد تا بتوانيد از نقش تعيين‌كنندگي آن بهره ببريد. براي داوطلبان رشته انساني دو درس زبان انگليسي و دين و زندگي حائز نقش موثر و كليدي هستند. به‌رغم اين كه تصور ذهني جامعه اين است كه دانش‌آموزان رشته انساني بايد دروس خواندني را بهتر بياموزند، اما اين درس نقش تعيين‌كننده‌تري پيدا كرده است.

گروه دروس اختصاصي

​درس شيمي در سال‌هاي اخير براي داوطلبان رشته رياضي در بين دروس اختصاصي نقش مهمي دارد. ضرايب درس‌هاي اين گروه به شرح: مجموعه ديفرانسيل و پايه ٣، رياضي گسسته و جبر و احتمال ٥/١، هندسه تحليلي و پايه ٥/١، فيزيك و فيزيك پايه ٥/٢ و شيمي ٥/١ است. براي مثال در هفته‌اي كه ٢٠ ساعت براي اختصاصي‌ها زمان اختصاص داده‌ايد سهم ديفرانسيل ٦ ساعت است.

درس رياضي براي داوطلبان گروه پزشكي بسيار تعيين‌كننده است، چرا كه داوطلبان اين رشته در‌ ‌درس‌هاي زيست و شيمي بسيار قوي عمل مي‌كنند، ضرايب پيشنهادي براي دروس اين رشته عبارتند از: مجموعه دروس زيست ٣، رياضيات ٥/٢، فيزيك ٥/١، شيمي ٥/٢ و زمين شناسي ٥/٠.

​مجموعه دروس تاثيرگذار براي دانش‌آموزان رشته انساني از يك درس فراتر است. دروس اقتصاد، روان‌شناسي، علوم اجتماعي و فلسفه و منطق همگي در نتيجه تراز شما نقش تعيين‌كننده‌اي دارند. معمولا اين گروه از داوطلبان به دلايل متعدد با دروس رياضيات ارتباط خوبي ندارند، ادبيات و عربي را هم در حد مطلوب نتيجه مي‌گيرند، اما توجه خاصي به اين دروس مي‌تواند رتبه شما را در گروه آزمايشي به ميزان قابل توجهي جابه‌جا كند. بنابراين ضرايب اين گروه عبارتند از: ادبيات تخصصي ٥/٢، عربي تخصصي ٥/٢، روان‌شناسي ٥/١، فلسفه و منطق ٥/١، اقتصاد ١، علوم اجتماعي ١ تاريخ و جغرافيا ٧٥/٠، رياضيات ٢٥/١.

نكته: از لحاظ ساعات مطالعه با توجه به توان مطالعاتي شما و البته برنامه‌هاي درسي ايام هفته و همچنين در نظر گرفتن شرايط ويژه ماه رمضان به نظر مي‌رسد براي هر هفته در يك ماه جاري 40ـ35 ساعت مطالعه مطلوب و نتيجه‌بخش باشد
تذكر: برخي از داوطلبان رشته تجربي و انساني مي‌پرسند كه آيا مي‌توانند از مطالعه درس زمين‌شناسي يا تاريخ و جغرافيا با توجه به علاقه شخصي به يك رشته و وجود ضريب صفر يا كم براي آن زير گروه خودداري كنند يا زمان آن را به درس ديگري اختصاص دهند؟ پاسخ روشن است. قبلا هم گفته‌ام هر درس در كنكور داراي اهميت خاص خود است؛ بنابراين نمي‌توان از مطالعه يك درس صرف نظر كرد.

​ توجه: البته ميزان ساعات مطالعه هر درس را حجم كارهاي دبيران و آزمون‌هاي مركز تعيين مي‌كنند و معمولا همه‌ دانش‌آموزان متناسب با ساعات مورد نياز براي پاسخگويي به اين امور به مطالعه مي‌پردازند، لكن تلاش براي دست يافتن به ساعات مطالعه فوق‌الذكر يكي از عوامل نتيجه‌گيري مطلوب براي شما محسوب مي‌شود.

براي مطالعه در ايام هفته و با توجه به ايام ماه رمضان پيشنهاد مي‌گردد:

1ـ ساعات قبل از افطار: در ساعات قبل از افطار در روزهايي كه در مدرسه حضور داريد بازدهي مطالعه تا حد زيادي كاهش مي‌يابد كه همين امر موجب مي‌شود بيشتر دانش‌آموزان اين ايام را از دست داده و كمتر مطالعه مي‌كنند.

پيشنهادي كه براي اين مطلب وجود دارد اين است كه شما حدود 5/1 تا 2 ساعت از ايام قبل از افطار را براي مطالعه دروس عمومي همچون معارف يا ادبيات يا عربي اختصاص دهيد؛ با اختصاص اين زمان هم از اوقات كم بازده قبل از افطار به نحو مطلوب‌تري بهره برده‌ايد و هم مطالعه دروس عمومي شما محدود به ساعات قبل از افطار گرديده و مي‌توانيد به نحوي مطلوب از ساعات پس از افطار براي مطالعه دروس اختصاصي بهره‌برداري كنيد.

2ـ ساعات مطالعه دروس اختصاصي: با توجه به مطالب بيان گرديده به نظر مي‌رسد ساعات پس از افطار زمان مناسبي براي مطالعه دروس اختصاصي محسوب مي‌گردد؛ پيشنهادي كه براي مطالعه اين دروس وجود دارد آن است كه در ساعات اوليه پس از افطار و به منظور رسيدن به يك تمركز مطلوب مطالعه را با حل تست در يك درس اختصاصي به مدت حدود 60 دقيقه آغاز كنيد تا در اين فرصت زماني 45 تا 60 دقيقه‌اي تا حدي به شرايط مطلوب دست يابيد. پس از آن زمان‌هاي مطالعه خود را 75 دقيقه و 15 دقيقه استراحت تنظيم كنيد.

3ـ مطالعه در ساعات شب/ مطالعه پس از سحر: ايام ماه رمضان فرصت مناسبي است كه شما يكي از ساعات مطالعه كه در ادامه ذكر مي‌گردد، در برنامه درسي خود داشته باشيد؛ يا شب‌ها تا حدود 2 تا 3 شب به مطالعه بپردازيد و بعد تا هنگام عزيمت به مدرسه استراحت كنيد يا تا حدود ساعت 5/11 شب مطالعه داشته باشيد و حدود 2 تا 3 ساعت پس از سحر را نيز براي مطالعه اختصاص دهيد.

اصولا‌ مكانيسم بدن در ايام ماه رمضان ايجاب مي‌كند تا حدي احساس كسالت و خستگي به صورت هميشگي براي انسان وجود داشته باشد؛ اما به همان ميزان بدن انسان تحمل استراحت و خواب كمتر را نيز خواهد داشت، البته ساعات قبل از افطار تمايل به استراحت بيشتر وجود دارد و در ساعات پس از افطار نيز در دو مقطع حدود يك ساعت پس از افطار و نيز در حدود ساعت 11 شب تمايل به خواب در بين افراد وجود دارد.

4ـ نكات كلي مطالعه ايام ماه رمضان: الف: با توجه به شرايط ويژه ماه رمضان سعي كنيد تمامي امور غيردرسي و فوق برنامه خود را تا حد امكان تقليل داده يا حتي تعطيل كنيد؛‌ توجه كنيد با توجه به كاهش توان جسمي و ذهني و البته شرايط طبيعي اجتماع اطراف شما در اين ايام به نظر اوقات استراحت بيشتر و زمان‌هاي كار كمتر به نظر مي‌رسند، ولي اين ماه براي شما با توجه به شرايط ويژه‌اي كه در آن قرار داريد ‌بايد به يكي از بهترين ماه‌هاي مطالعه تبديل شود.

ب: با توجه به فضايل بي‌شمار اين ماه همه افراد سعي مي​کنند تا حدي امور مذهبي بيشتري را نسبت به ايام معمول در برنامه كاري خود قرار دهند، ولي براي شما با توجه به شرايط ويژه‌اي كه در آن قرار داريد اولويت اصلي مطالعه مطلوب در اين ايام است پس عاقلانه‌تر آن است كه زمان كمتري را نسبت به شرايط معمول صرف اموري از اين دست كنيد و بيشتر ساعات خود را به مطالعه اختصاص دهيد، ضمن اين‌كه مطالعه و تفكر در اين ماه خود نيز از برترين عبادات است.

ج: با توجه به سنت‌هاي معمول در اجتماع خانواده‌ها سعي مي‌كنند بيشتر اوقات اين ايام هنگام افطار يا مهماني بروند يا از مهمانان‌ پذيرايي كنند كه در هر دو صورت شما يك روز درسي خود را از دست خواهيد داد. حال شما به عنوان يك دانش‌آموز پيش دانشگاهي تا حد امكان ‌بايد بيشتر ساعات خود را به‌تنهايي و در محيطي مناسب و آرام براي مطالعه صرف كنيد؛ در غير اين صورت در پايان ماه رمضان ضربه بسيار زيادي از جهت درسي و ذهني بر شما وارد خواهد شد.

عبدالرحمن مصيبي/ مشاور تحصيلي