جام جم آنلاين: وقتي ناگهان آثار قرمز، ملتهب و خارش‌دار كهيرمانندي را بر پوست فرزند كوچكت مشاهده مي‌كني، دچار وحشت مي‌شوي و در دقايق اوليه ذهنت به هزار و يك جا و انواع بيماري‌هاي مزمني كه با عوارض پوستي همراه است، مي‌رود.
با كمي دقت نشانه‌هاي گزش حشره‌اي را در مركز نقاط قرمز و ملتهب مي‌بيني و درمي‌يابي كه نيش پشه، كنه يا ككي كوچك، چه بلايي بر سر پوست لطيف و حساس كودكت آورده است.
اين روزها با آغاز تابستان و سفرهاي تابستاني به مناطقي خارج از شهرها كه معمولا مملو از گل و گياه، انواع و اقسام حيوانات و بخصوص دام و طيور است؛ حشره گزيدگي كودكان به عنوان يكي از آزاردهنده‌ترين عوارض شايع و دردناك معمولا اتفاق مي‌افتد.
دكتر فريبا شيرواني، فوق‌تخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال در گفت‌وگو با جام‌جم مي‌گويد: «حشره‌گزيدگي در كودكاني كه زمينه آلرژيك دارند با نشانه‌هايي چون تب و خستگي يا علائم تنفسي همراه است. همچنين دوره بهبود آثار ناشي از حشره‌گزيدگي بسته به زمينه‌هاي آلرژيك در كودك، بسيار طولاني مي‌شود».
نيش حشره بر پوست كودك
پشه، زنبور و ساير حشراتي چون كك و كنه هنگام گزيدن، مايع بزاق خود را به داخل پوست تزريق مي‌كنند و خون بدن را مي‌مكند، داخل شدن مايع بزاقي در پوست باعث ايجاد خارش در محل گزيدگي مي‌شود كه ممكن است در اثر خاراندن زياد عفوني شود.
شايد گزيده شدن كودكان از سوي حشراتي مانند پشه، چندان آزاردهنده نباشد، اما بروز واكنش‌هاي پوستي، تنفسي يا حتي افت فشار خون، بر اثر گزيدن بعضي حشرات مانند زنبور، ممكن است حتي باعث عفونت محل گزيدگي شود و مشكلات جدي‌تر و واكنش‌هاي آلرژيك مانند التهابات پوستي دردناك و وسيع پوستي كهيرمانند ايجاد كند.
به گفته دكتر شيرواني، معمولا حشره‌گزيدگي در كودكاني كه زمينه آلرژيك ندارند با نشانه‌هايي چون سوزش يا تورم در محل گزش همراه است. اين متخصص بيماري‌هاي عفوني كودكان اضافه مي‌كند: «گزش‌ها در اين دسته از كودكان بيشتر در محل‌هايي است كه لباس‌ها تنگ و چين‌دار است. بخصوص در ناحيه يقه و كمربند يا لباس زير آثار ناشي از گزش بيشتر ديده مي‌شود. معمولا اثر نيش حشره در مركز التهابات قرمز و خارش‌دار قابل مشاهده است. اگر گزيدگي توسط پشه صورت گرفته باشد، آثار آن در تمام قسمت‌هاي بدن منتشر مي‌شود، اما محل گزش كنه يا كك به صورت نقاط ريز نزديك به هم و ممتد است».
حاد شدن حشره‌گزيدگي با زمينه آلرژيك
متخصصان بيماري‌هاي عفوني توصيه مي‌كنند: «اگر هنگام نيش زدن حشره متوجه آن روي پوست كودك شديد هرگز حشره را روي پوست له نكنيد، بلكه با ناخن يا يك وسيله انبرك‌مانند تميز، حشره را از محل گزيده شده دور كنيد و بدون اين‌كه به حشره يا كيسه سم او فشار بياوريد، آن را برداريد. براي كاهش درد نيز بلافاصله مقداري يخ را درون پارچه‌اي ريخته يا پارچه تميزي را با آب سرد مرطوب كنيد و روي محل قرار دهيد تا درد كمتر شود».
دكتر شيرواني با اشاره به اين‌كه بروز آثار التهابي وسيع در كودكاني كه زمينه آلرژيك دارند، تشخيص نوع گزيدگي را در قدم نخست مشكل مي‌كند، مي‌گويد: «شدت پاسخي كه يك كودك دچار آلرژي به حشره‌زدگي مي‌دهد، پس از بار اول گزيدگي، بتدريج بيشتر مي‌شود. بخصوص كودكاني كه آسم يا علائم تنفسي آلرژيك دارند، پس از گزيدگي دچار مشكلات تنفسي يا تب و خستگي مي‌شوند. ضايعات پوستي در اين كودكان معمولا به صورت التهابات كهيرمانند وسيع بروز پيدا مي‌كند. در چنين شرايطي بهتر است كه كودك بسرعت به مراكز درماني انتقال داده شود».
اين متخصص بيماري‌هاي عفوني اطفال مي‌افزايد: «اولين و موثرترين راهكار درماني در مورد بيشتر حشره‌گزيدگي‌ها مصرف آنتي‌هيستامين و بهره‌گيري از كرم‌هاي كورتوني است. اگر ضايعات پوستي ناشي از گزش تكرار شود، بايد تحت بررسي‌هاي ايمني‌شناختي و درمان‌هاي خاص قرار بگيرد. اگر گزيدگي توسط عقرب، عنكبوت يا مار صورت گرفته باشد، تزريق پادزهر و سرم در دقايق پس از گزش ضروري است».
بدن كودكتان را بپوشانيد
خوشبختانه اكثر گزيدگي‌ها در كودكاني كه زمينه‌هاي آلرژيك ندارند با مصرف آنتي‌هيستامين و كرم‌هاي موضعي درمان مي‌شود، اما نكته اينجاست كه در مورد نوزادان و كودكان زير يكسال مي‌توان با استفاده از لباس‌هاي پوشيده و بهره‌گيري از حشره‌كش‌هاي استانداردي كه فاقد مواد سمي باشد يا اجتناب از رفتن به مناطق باز و بدون حفاظ از پشه‌گزيدگي جلوگيري كرد.
دكتر شيرواني با اشاره به اين كه ماليدن كرم‌هاي دوركننده حشرات به پوست كودكان زير دو سال توصيه نمي‌شود، مي‌گويد: «والديني كه فرزندان كوچكشان را به محيط‌هاي باز طبيعي مي‌برند بايد از بيرون بردن كودكان با لباس غيرپوشيده و روشن، بخصوص شب‌ها خودداري كنند. همچنين كودكان را بايد بالاتر از سطح زمين و زير پشه‌بندهاي تميز خواباند. استفاده از توري براي پنجره‌ها و دور نگه داشتن دام و طيور از محل اسكان كودك نيز مي‌تواند در جلوگيري از حشره‌گزيدگي موثر باشد».
پونه شيرازي - گروه سلامت