مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان‌شرقی گفت: کاوش‌هایی که بر روی قلعه "جوشین خاروانا" صورت گرفته سفالینه‌هایی از هزاره اول قبل از میلاد به دست آمده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از ورزقان، تراب محمدی صبح امروز در بازدید بنای تاریخی قلعه جوشین خاروانا با اشاره به قلعه‌های منطقه ورزقان و خاروانا گفت: خاروانا یکی از شهرهای قدیمی ورزقان و منطقه "دیزمار" بوده و اوج شکوفایی آن به عهد سلجوقیان بر می‌گردد که به لحاظ قدمت طولانی، قلعه‌ها و آثار تاریخی بسیاری را در خود گنجانده است.
وی ادامه داد: قلعه "جوشین" در 26 کیلومتری غرب ورزقان و شش کیلومتری روستای "جوشین" و در قلب محال تاریخی "دیزمار" ارسباران به مرکزیت شهر باستانی خاروانا در یک منطقه کوهستانی سخت‌گذر در بالای یک کوه مرتفع قرار گرفته است.
محمدی با اشاره به اینکه در کاوش‌هایی که بر روی این قلعه صورت گرفته سفالینه‌هایی از هزاره اول قبل از میلاد و قرون اولیه اسلام به دست آمده است، اظهار کرد: قلعه جوشین بر فراز یک کوه صخره‌ای در یک منطقه کوهستانی زیبا در شمال‌غربی شهر ورزقان واقع شده که ارتفاع قله از سطح دریا در حدود هزار و 800 متر است.
وی قلعه‌های "علی بیگ" و "آغجه" را از دیگر آثار تاریخی منطقه خاروانا عنوان کرد و گفت: قلعه علی بیگ در محدوده شهر خاروانا واقع در "دیزمار" ارسباران و در دامنه کوه پرآوازه "کمتال" یا "کامتال" واقع شده و در منطقه حفاظت شده‌ای قرار دارد.
محمدی یادآور شد: طبق بررسی‌های کارشناسان باستان شناسی در زمان فتحعلی شاه قاجار خاروانا توسط روس‌ها اشغال شد و شخصی به نام "علی بیگ" از اهالی خاروانا این قلعه را تعمیر کرده و مخفیگاه علی بیگ و همراهانش بوده و از آن منطقه به روس‌ها حمله کرده و مبارزه می‌کرد.
وی ادامه داد: "آغجه قلعه" نیز در شمال غربی ورزقان در فاصله 40 کیلومتری این شهر بوده و در اطراف آن روستاهای اوزی، کلم، بالوجه و طویل واقع شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی یادآور شد: "آغجه‌قلعه" به نام "قیز قلعه سی" نیز معروف است.
محمدی به پیشینه و قدمت تاریخی شهر خاروانا اشاره کرد و یادآور شد: شهر خاروانا یکی از نقاط قدیمی شهرستان ورزقان و منطقه "دیزمار" است و در مورد وجه تسمیه این شهر چنین به نظر می‌آید که نام اصلی این شهر "خوروانق" به معنای نگهبان خورشید باشد.
وی خاطرنشان کرد: شهر خاروانا علاوه بر قدمت و تاریخ درخشانش که وجود اماکن و بناهای تاریخی خود مبین این واقعیت است از موقعیت طبیعی مناسب جهت تبدیل شدن به یک منطقه گردشگری برخوردار است.
محمدی افزود: شهر خاروانا با توجه به بافت زیبای کوهستانی آن همه ساله تورهای سیاحتی زیادی برای تفریح و سیاحت از "قلعه جوشین" و آبشار "گل آخور" بازدید می‌کنند.
عضو شورای مشورتی گردشگری کشور با اشاره به دیگر جاذبه‌های این منطقه تصریح کرد: همچنین جنگل‌های منطقه هفت چشمه، چیچکلو، جنگل‌های ونستان و کرینگان، ییلاق‌های مشک عنبر و گولر خاروانا و پیر سقا، سد زر آباد، کاروانسرای حیاطی خاروانا، کتیبه خط میخی سقندل، سنگ قبر 1002 ساله از جاذبه‌های دیدنی این کهن شهر هستند.
شهرستان ورزقان از دو بخش مرکزی و بخش خاروانا تشکیل شده است و این شهرستان از سمت شرق به شهرستان اهر، از غرب به شهرستان‌های مرند و شبستر و از شمال به شهرستان‌های کلیبر و جلفا و از جنوب به شهرستان تبریز محدود شده‌است.