برای فهم انديشه مهدوی بايد مفهوم عدالت را به‌درستی دريابيم و با واكاوی دقيق ملازمات آن نظير آزادی، اخلاق، حقوق و قانون، و نيز شناخت وجوه عدالت، بينديشيم كه نسبت اين عدالت با دولت امام زمان(عج) و جامعه ما چيست.
مصطفی دلشاد تهرانی، عضو هيئت علمی دانشكده علوم و حديث و مؤلف كتاب «دولت مهدی(ع)، سيرت مهدی(ع)» در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، ضمن بحث از عناصر اصلی تشكيل‌دهنده انديشه مهدويت، عدالت را يكی از شاخصه‌های اصلی آن دانست و اظهار كرد: اگر ما موضوع اصلی را در دولت امام زمان(عج)، عدالت به معنای تام با همه وجوه و گستردگی آن لحاظ كنيم، مهم‌ترين خلأ هر جامعه‌ای نسبت به آن، عدالت تام و همه‌جانبه است.
وی افزود: در اين خصوص بايد گفت كه نيازمند اصلاح فهم خود نسبت به مسئله عدالت هستيم و در اين راستا بايد مفهوم عدالت را به‌درستی دريابيم و با واكاوی دقيق ملازمات آن و شناخت وجوه عدالت، بينديشيم كه اين عدالت چه نسبتی با دولت امام زمان(عج) دارد و جامعه ما چه نسبتی با آن دارد.
عضو هيئت علمی دانشكده علوم و حديث ادامه داد: مفهوم عدالت، شامل پنج معناست كه همه آنها را بايد مورد ملاحظه قرار داد تا معنای عدالت فهميده شود. نخستين معنای عدالت قرار گرفتن و قرار دادن هر چيز در جای خود است؛ به اين معنا كه اگر جامعه‌ای را در نظر بگيريم كه افراد در جای خود نباشند و در سمتی مشغول به كار باشند كه صلاحيت لازم برای انجام كاری را نداشته باشند، اين جامعه تفاوت بسيار زيادی با جامعه امام زمان(عج) دارد.
وی با اشاره به اين‌كه انصاف و داد، معنای دوم عدالت است، گفت: اگر جامعه‌ای را مدنظر قرار دهيم كه در آن انصاف رعايت نمی‌شود و داد انسان‌ها و داد هر دادخواهی به او داده نمی‌شود، در چنين جامعه‌ای فاصله‌ای از زمين تا آسمان با جامعه امام زمان(عج) وجود دارد. معنای سوم عدالت نيز مساوات در حوزه عمومی و قوانين است كه اگر در جايی زندگی كنيد كه تبعيض عمومی در برابر قانون وجود دارد، آنجا با مفهوم عدالت فاصله‌ای بسيار دارد.
پاسخ به پرسش‌هايی نظير اين كه آيا مفهوم عدالت در جامعه كنونی درك می‌شود و آيا ملازمات عدالت معنا پيدا كرده است؟ آيا وجوه عدالت در اين جامعه راه يافته است؟، اين است كه به نظر می‌رسد جامعه فعلی فاصله بسيار زيادی با تحقق عدالت دارد
دلشاد تهرانی در بيان معنای چهارم عدالت افزود: رعايت حقوق و رساندن هر ذی‌حقی به حق او، معنای ديگر عدالت است و اگر قرار باشد اصلاً عدالت معنا پيدا كند، با رعايت حقوق و رساندن هر ذی‌حقی به حق او معنا پيدا خواهد كرد و اگر در جامعه‌ای كسانی باشند كه از حقوق خود محروم هستند و به حقی كه شايسته آن هستند، نرسيده باشند، چنين جامعه‌ای فاصله بسيار زيادی را با آن جامعه آرمانی خواهد داشت.
مؤلف كتاب «دولت مهدی(ع)، سيرت مهدی(ع)»، معنای پنجم عدالت را اعتدال و ميانه‌روی در مفهوم عدالت دانست و اظهار كرد: هرگونه افراط و تفريطی نشانه فقدان عدالت و خروج از عدالت است؛ بنابراين نخست بايد اين معانی را در فهم عدالت مدنظر قرار دهيم و سپس به لحاظ مفهومی ببينيم كه چه نسبتی ميان ما و مفهوم عدالت وجود دارد.
وی مطلب بعدی در اين ارزيابی را بررسی و شناخت ملازمات عدالت دانست و افزود: در اين راستا بايد به چهار ملازمه عدالت اشاره كنيم كه تحقق عدالت بدون آنها ناممكن است. لوازم عدالت شامل آزادی، اخلاق، حقوق و قانون است؛ يعنی آن چيزی كه با ظهور امام زمان(عج) به تمام معنا تحقق پيدا خواهد كرد، اين است كه انسان به همه آزادی‌هايی كه شايسته آن است، دست پيدا می‌كند و در آن روزگار، اخلاق به تمام معنا ظهور پيدا می‌كند، حقوق در همه وجوه تحقق پيدا می‌كند و همه انسان‌ها قانون‌مدار زندگی خواهد كرد و به تبع تحقق اين چهار محور، عدالت به تمامه محقق خواهد شد.
عضو هيئت علمی دانشكده علوم و حديث با تأكيد بر اين كه عدالتی كه ما انتظار آن را می‌كشيم و برای آن تلاش می‌كنيم، عدالتی فراگير و شامل است، افزود: اين عدالت فراگير شامل عدالت فردی، عدالت اجتماعی، عدالت مديريتی، و عدالت سياسی است و عدالت اقتصادی، عدالت حقوقی، عدالت فرهنگی و عدالت قضايی بخش ديگری از اين عدالت فراگير است و به اين معنا بايد گفت كه عدالت با ملاحظه بخشی از وجوه آن و ناديده گرفتن وجوه ديگر، متحقق نخواهد شد.
وی تحقق جامعه آرمانی امام زمان(عج)، را مستلزم تحقق تمام وجوه عدالت دانست و اظهار كرد: به نظر من مهم‌ترين شاخصهای كه در مسئله مهدويت داريم، مسئله عدالت است كه با ملازمات گفته شده معنا پيدا می‌كند. پس از آن بايد بررسی كنيم كه نسبت ميان جامعه ما و مفهوم عدالت چيست.
مؤلف كتاب «دولت مهدی (ع)، سيرت مهدی (ع)» با اشاره به اهميت پرسش‌هايی نظير اين كه آيا مفهوم عدالت در جامعه كنونی درك می‌شود و آيا ملازمات عدالت معنا پيدا كرده است؟ آيا وجوه عدالت در اين جامعه راه يافته است؟، در پاسخ به اين پرسش‌ها اظهار كرد: آنچه به نظر می‌رسد اين است كه جامعه فعلی فاصله بسيار زيادی با تحقق عدالت دارد.
وی با تأكيد بر وجود دو نگاه متفاوت به مهدويت، اظهار كرد: يك نگاه اين است كه ما منتظر معجزه‌ای باشيم كه با ظهور منجی، عدالت و ساير عناصر جامعه آرمانی تحقق پيدا كند كه اگر مفهوم مهدويت مشتمل بر چنين معنايی بود، اين معجزه تاكنون رخ داده بود و چه دليلی وجود دارد كه وقوع چنين معجزه‌ای تاكنون محقق نشده است. يقيناً اگر قرار بر وقوع معجزه‌ای برای تحقق حكومت موعود بود، حكومت بنی‌العباس سرنگون می‌شد و حكومت حق برپا می‌شد.
اين پژوهشگر ادامه داد: نگاه دوم به مهدويت اين است كه بستر عدالت را فراهم كنيم تا زمينه تحقق ظهور فراهم شود و تا اين بستر و زمينه فراهم نشود، آن اتفاق بزرگ رخ نخواهد داد. برای آماده‌سازی اين زمينه، لازم است كه آن كارها صورت بگيرد و با نشستن، دست روی دست گذاشتن، كار را خراب كردن، تباه‌گری كردن و خلاف عدالت عمل كردن، هيچ اتفاقی در زمينه ظهور رخ نخواهد داد.