جام جم آنلاين: شوراي همكاري خليجفارس پس از حدود 30 سال كه از زمان تاسيس آن ميگذرد، با مشكلات فراواني مواجه شده و ضعف و كاستي چنان آن را تهديد ميكند كه شايد در از ميان رفتن اين شورا (همچون بسياري از سازمانها و نشستهاي منطقهاي عربي) تاثيرگذار باشد.
نفوذ عربستان سعودي بر اين شورا در حال كاهش است و ديگر كشورهاي عضو نيز با تكيه بر قدرتهاي خارجي بر عربستان سعودي و سياستهاي اين كشور در شوراي همكاري شوريده و با آن مخالفت ميكنند.
عربستان سعودي در سالهاي اخير سه تلاش در اين شورا انجام داده است كه تاكنون هيچ يك از آنها نتيجهبخش نبوده و به سرانجام نرسيده است:
1 ـ واحد پولي يكپارچه در ميان كشورهاي عربي حاشيه خليجفارس كه با مخالفت كشور عمان در پيوستن به معاهده آن و اختلاف دولت امارات با حضور مقر دائمي بانك مركزي كشورهاي حاشيه خليجفارس در رياض و دوگانگي موضع كويت مواجه شد.
2 ـ پيشنهاد پادشاه عربستان سعودي ملك عبدالله بن عبدالعزيز مبني بر پيوستن دو كشور اردن و مغرب به شوراي همكاري خليجفارس و تاسيس باشگاه عربي براي حمايت از انقلابهاي مردمي در سرزمينهاي عربي كه از سوي هيچ يك از اعضاي اين شورا مورد حمايت قرار نگرفت، حتي برخي از اميران سعودي نيز اين پيشنهاد را تاييد نكردند و مقرر شد به دو كشور اردن و مغرب كمكهاي مالي حدود پنج ميليارد دلار اعطا شود تا جايگزين اين پيشنهاد باشد و آنها را نااميد نكند.
3 ـ طرح بحث برانگيز و ناگهاني عربستان سعودي در شوراي همكاري خليجفارس مبني بر انتقال از مرحله همكاري به «اتحاد» و انتشار اخباري مبني بر احتمال اتحاد دو كشور عربستان سعودي و بحرين در قالب يك اتحاد جديد، كه با مخالفت جدي كشورهاي عمان، كويت و امارات با عنوان ضرورت بررسي ريشهاي و بدون شتاب اين طرح پيش از هرگونه تصميمگيري، مواجه شد.
كاهش نفوذ عربستان سعودي در شوراي همكاري خليج فارس همزمان با كاهش روابط ديپلماتيك اين كشور با ديگر كشورهاي عربي است.
روابط عربستان سعودي با عراق و سوريه در اوج تيرگي قرار دارد و سوريه، رياض را به حمايت از گروههاي تروريستي و ارسال سلاح به گروههاي مخالف با نظام سوريه با هدف ساقط شدن حكومت سوريه، متهم ميكند. بشار اسد رييسجمهور سوريه در گفتوگو با شبكه تلويزيوني راشا تودي تصريح كرد سوريه، خواهان دموكراسي موجود در عربستان سعودي نيست.
روابط عربستان سعودي با مصر نيز آشفته است و بسياري از مردم مصر عقيده دارند نظام سعودي با حكومت سابق مصر همپيمان شده بود تا انقلاب مردم را به انحراف كشانده و حتي آن را ساقط كند. روابط عربستان سعودي با سودان و الجزاير نيز به همين ترتيب است و با لبنان و يمن نيز روابط مطلوبي ندارد.
بيشترين نگراني عربستان سعودي از گسترش نفوذ ايران در ميان كشورهاي عربي ازجمله بحرين، سوريه، عراق و لبنان است و اين نگراني با افزايش اعتراضهاي مردمي بحرين كه خواهان تغيير و برقراري عدالت و دموكراسي در اين كشور هستند، تشديد شده است.
عربستان سعودي احساس ميكند حكومت بحرين با خطر واقعي و ماهوي روبهرو بوده كه ميتواند انعكاسهايي در ميان كشور عربستان داشته باشد. از اين رو بهترين راهحل را پيوستن بحرين به عربستان ميداند تا شيعيان بحرين (كه اكثريت مردم بحرين را تشكيل ميدهند) در محيط بزرگ اهل سنت پراكنده شوند.
بحرين كشوري عربي بوده و هويت عربي را پذيرفته است، ولي مخالفان دولت آل خليفه در بحرين خواهان اصلاحات در كشورشان هستند، نه پيوستن به كشوري ديگر.
اتحاد خواسته همه مردم و ساكنان كشورهاي عربي است؛ اما اين اتحاد، مستلزم شرايطي خاص است كه مهمترين آن، رضايت دو ملت و تمركز بر اصلاحات و برقراري دموكراسي، آزادي و اعطاي حقوق سياسي و برابري است كه اين شرايط محقق نشده است.
عربستان سعودي در حال حاضر از بحرانهاي داخلي و منطقهاي بسياري رنج ميبرد كه ميتوان گفت مهمترين آن، كاهش نقشآفريني منطقهاي اين كشور و افزايش نفوذ كشورهاي غيرعربي بويژه ايران و تركيه است. گويا عربستان سعودي نقشه سياسي و استراتژيك منطقه را درست مطالعه نكرده و به همين دليل دچار خطاهاي بسياري شده است.
عربستان سعودي نتوانست طرح سازش در منطقه را با كمك آمريكا ـ با وجود روابط استراتژيك مهمي كه با ايالات متحده داشت ـ به نتيجه برساند و در تمام جنگافروزيهاي آمريكا و غرب در منطقه، خدمات شاياني به آنان كرد. در جنگهاي آمريكا عليه عراق و افغانستان و نيز حمله نظامي ناتو به ليبي به منظور سرنگوني حكومت قذافي، عربستان از سياستهاي آمريكا حمايت ميكرد.
هنگامي كه صدام حسين، رييسجمهور مخلوع عراق به كويت حمله كرد، حتي يك كويتي خواهان پيوستن كويت به كشور عراق نبود، چراكه او نمونه صحيحي از حكومت را به مردم كويت نشان نميداد. ما يقين داريم بيشتر مردم بحرين نيز با اتحاد كشورشان با عربستان سعودي مخالف هستند.
عربستان سعودي كه به زنان اجازه رانندگي نميدهد و ملتش از كمترين ميزان آزادي سياسي نيز برخوردار نيست و تاكنون شاهد انتخابات پارلماني و تشكيل احزاب سياسي نبوده و حتي حق تظاهرات صلحآميز را ندارند، چگونه ميخواهد از حقوق مردم بحرين دفاع كند.
عدم حضور دو تن از سران عضو شوراي همكاري خليج فارس ـ سلطان قابوس پادشاه عمان و شيخ خليفه حاكم امارات ـ گوياي شدت اختلاف و گسترش حجم تقابل ميان عربستان سعودي و ديگر كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس و اعتراض به تحركات اخير عربستان سعودي در منطقه است.
به نظر ما، بزرگترين توجه سران عربستان سعودي و ديگر سران كشورهاي عربي، بايد قدس اشغال شده و مسجدالاقصي و ديگر اماكن تاريخي و مذهبي مسلمانان باشد، نه اين كه اموري حاشيهاي را در اولويت خود قرار دهند.
منبع: روزنامه القدس العربي