جام جم آنلاين: در روزگاری زندگی میكنیم كه صنعت و فناوریهای مرتبط با آن بر تكتك مراحل زندگی بشر سایه انداخته است. در واقع باید گفت قربانی اصلی تبعات مختلف صنعتیشدن، خود ما انسانها هستیم كه با بیتوجهی به طبیعت و آلودهكردن آن، نسل موجودات زنده روی زمین را محكوم به فنا میكنیم.
یكی از منابع آلودهكننده طبیعت، تامین انرژی از منابع سوخت فسیلی است كه هم تولید و هم مصرف آن به دلیل پايین بودن فناوری تجهیزات تولید و مصرف، همواره با آلودگی زیستمحیطی همراه است. این در حالی است كه بسادگی میتوان از منابع تجدیدپذیری همچون خورشید و باد برای تامین انرژی مورد نیازمان استفاده كنیم تا به این ترتیب علاوه بر ممانعت از تخریب زمین، از منابع انرژی پاك و ارزان بهرهمند شویم.
در میان تمام منابع انرژی غیرفسیلی، انرژي خورشيد يكي از منابع تامين انرژي رايگان، پاك و عاري از اثرات مخرب زيستمحيطي است كه از گذشتههای دور به روشهاي گوناگون مورد استفاده بشر قرار گرفته است. این درحالی است كه بحران انرژي در سالهاي اخير، كشورهاي جهان را بر آن داشته برای تامین انرژی خود به فكر چارهای اساسی باشند. در اين ميان، جايگزيني انرژيهاي فسيلي با انرژيهاي تجديدپذير و از جمله انرژي خورشيدي به منظور كاهش و صرفهجويي در مصرف انرژي، كنترل عرضه و تقاضاي انرژي و كاهش انتشار گازهاي آلاينده، با استقبال فراواني روبهرو شده است.
خورشید را از آن جهت میتوان منبع لایزال انرژی قلمداد كرد كه گفته میشود انرژي ناشي از تنها 3 روز تابش خورشيد به زمين، با انرژي ناشي از احتراق كل سوختهاي فسيلي در دل زمين برابری میكند. این انرژی آنچنان عظیم است كه با ذخیره تابش خورشيد به مدت 40 روز، ميتوان انرژي مورد نياز يك قرن ساكنان زمین را به دست آورد.
تولد سازههای وابسته به انرژی پاك
انسان از گذشتههای دور همیشه سعی داشته از ابزار محیطی به بهترین شكل ممكن برای استفاده از منابع دنیای اطراف خود بهرهمند شود. از میان انواع و اقسام این موارد با توجه به پیشرفت معماری و نیاز انسان به رویكردهای جدید، معماری خورشیدی میتواند انسان را به دنیایی جدید رهنمون سازد. معماری خورشیدی در واقع مسیری میانبر برای رسیدن به معماری پایدار و استفاده بهینه ازابزار و امكانات موجود بدون آسیب به ذخایر پایانپذیر فسیلی محسوب میشود.
ضرورت به حداقل رساندن استفاده از سوختهای فسیلی باعث شده تا در جهان بعد از نسل ساختمانهای سبز كه از حداقل انرژی مصرفی برخوردار بودند، ساختمانهای انرژیپلاس «انرژی +» مطرح شوند كه بهرهمندی از آن برای هر سازمان یا نهادی كه از این سبك ساختمانسازی بهرهمند شود، یك امتیاز محسوب میشود. از جمله ویژگیهای این نوع سازهها آن است كه از حداقل اتلاف انرژی برخوردارند، از حداكثر نور روز در ساختمان استفاده میشود و ضمن عدم استفاده از انرژیهای سوخت فسیلی، تمامی انرژی مصرفی خود را از منابع انرژیهای تجدیدپذیر تولید میكند.
نكته: انرژي ناشي از تنها 3 روز تابش خورشيد به زمين، با انرژي ناشي از احتراق كل سوختهاي فسيلي در دل زمين برابری میكند
چنین سازههایی مدتهاست در بيشتر كشورهای توسعهیافته جهان از جمله كشور آلمان به عنوان یكی از كشورهای پیشرو در استفاده از انرژیهای نو جایگاه خود را به دست آوردهاند و در جای جای این كشور طراحی و ساخت آنها انجام میشود. در كشور ما هم طراحی و ساخت نخستین ساختمان «انرژیپلاس» كشور با كمك پوششهای نانوعایق در سقف و جدارهها، شیشههای دو جداره با پوشش ضد UV، پوشش سبز گیاهی، سیستم آبگرم خورشیدی و برق خورشیدی توسط هیات علمی دانشكده مهندسی صنایع و مدیریت سیستم دانشگاه صنعتی امیركبیر انجام شده است.
دكتر داوود فدایی، طراح این ساختمان درباره جزئیات سازه «انرژی +» میگوید: این ساختمان كه در زمینی به مساحت 116 مترمربع در 3 طبقه در خیابان استاد نجاتاللهی تهران احداث شده، تمام انرژی مورد نیاز خود را از خورشید جذب و تامین میكند.
وی میافزاید: این ساختمان با پوششهای گیاهی و لایههای پوششی شیشهها، تا میزان 99 درصد از ورود اشعه UV كه باعث گرمای داخل ساختمان میشود، ممانعت میكند و 57 درصد مقدار انرژی سرمایشی مورد نیاز در تابستان را كاهش میدهد.
به اعتقاد داوودی، امكان اینكه تمام ساختمانهای مشابه در تهران یا نقاط دارای طول روز مناسب از چنین سیستمی تبعیت كنند، كاملا وجود دارد. این موضوع به موقعيت كشور ايران از نظر ميزان دريافت انرژي خورشيدي بر میگردد.
چراكه كشور ما بين مدارهاي 25 تا 40 درجه عرض شمالي قرار گرفته است و در منطقهاي واقع شده كه به لحاظ دريافت انرژي خورشيدي در بين نقاط جهان در بهترین وضعیت قرار دارد. ميزان تابش خورشيدي در ايران بين 1800 تا 2200 كيلووات ساعت بر مترمربع در سال تخمين زده شده است كه بالاتر از ميزان متوسط جهاني است. ضمن آن كه به طور میانگین سالانه بيش از 280 روزآفتابي برای نقاط مختلف كشور گزارش شده است. این موضوع بیشتر مناطق ایران بخصوص مناطق جنوبی كشور را گزینهای بسیار مناسب برای برخورداری دائمی از انرژی خورشیدی فراهم كرده است.
بینیازی از منابع فسیلی
صرفهجویی در هزینههای مرتبط با انرژی، برداشتن گامی موثر در بهبود محیطزیست و ایجاد الگویی عملی برای فرهنگسازی در جامعه از اهداف اصلی احداث ساختمان «انرژی +» بوده است.
طراحی و ساخت «انرژی +» از شهریور سال 90 شروع شده و در بهمن 90 مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. برای آن كه كل انرژی مورد نیاز ساختمان از خورشید تامین شود، آبگرم و گرما از آبگرمكنهای خورشیدی و برق از سیستم فتو ولتاییك تامین میشود. در واقع قرار است در این ساختمان از هیچ منبع انرژی دیگری استفاده نشود البته به گفته داوودی، در فاز اول چنین امكانی محقق نشده، ولی در فاز بعدی این اندك میزان نیز حذف خواهد شد.
نكته جالب اینجاست كه پوشش سبز گیاهی این سازه فقط به عنوان عایق مدنظر قرار نگرفته است. تولید اكسیژن، رنگ سبز برای رفع خستگی چشم ساكنان، كاهش دما از طریق رطوبت ناشی از تنفس گیاهان، تولید گیاهان دارویی و... از جمله مزایای دیگر استفاده از این نوع پوشش در ساختمان «انرژی +» محسوب میشود.
به گفته داوودی با وجود چنین سازههایی میتوان در مصرف انرژی بخصوص در كلانشهرهایی مانند تهران صرفهجویی بسيار قابل توجهي كرد، چراكه به اعتقاد او حداقل شاهد آلودگی ناشی از سوخت گاز در موتورخانههای ساختمانهای تهران در طول سال نخواهیم بود. كاهش حداقل 45 درصد مصرف انرژی و برخورداری از امكان آلودگی كمتر دلیل كافی برای گسترش چنین ساختمانهایی محسوب میشود.
استفاده از چنین سازههایی و در كل استفاده از انرژی خورشیدی، میتواند در استقلال صنعتی كشور نقشی ارزنده ایفا كند. علاوه بر آن به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران امكان خودكفایی كشور در زمینه انرژی نیز فراهم میشود.
بنابراین با علم به این نكته مهم كه انرژی خورشیدی یك انرژی زوالناپذیر است كه براحتی در اختیار ما قرار دارد و با حركت به سمت ساختمانهای خورشیدی، میتوانیم گامی مهم در جهت توسعه پایدار برداریم و از وابستگی به سوختهای فسیلی فاصله بگیریم.
بهاره صفوي / گروه دانش