جام جم آنلاين: امروز زادروز غياثالدين ابوالفتح عمر بن ابراهيم خيام نيشابوري؛ فيلسوف، رياضيدان، ستارهشناس و رباعيسراي ايراني دوره سلجوقي است. روزي كه به پاس تلاشها و دستاوردهاي بينظير او در علم رياضيات، روز ملي رياضيات ناميده ميشود.
عمر خيام در صبحگاه 28 ارديبهشت 427 خورشيدي و به هنگام طلوع خورشيد در نيشابور به دنيا آمد.
او در رياضيات، علوم ادبي، ديني و تاريخي استاد بود، بهگونهاي كه دستاوردهاي علمي او براي جامعه بشري متعدد و بسيار درخور توجه است.
از ميان يادگارهاي فراوان علمي و ادبي او ميتوان به حل معادلات درجه سوم و مطالعات او درباره اصل پنجم اقليدس اشاره كرد كه نام او را بهعنوان رياضيداني برجسته در تاريخ علم ثبت كرده است.
او در اين روش با استفاده از دانش هندسه و اندازهگيري نشان داد كه چگونه ميتوان با استفاده از روش هندسي به جواب عددي معادله رسيد.
يكي ديگر از برجستهترين كارهاي او را ميتوان اصلاح گاهشماري ايران در زمان وزارت خواجه نظامالملك در دوره سلطنت ملكشاه سلجوقي دانست.
همچنين او توانست با موفقيت تعريف عدد را به عنوان كميتي پيوسته به دست دهد و در واقع براي نخستينبار عدد مثبت حقيقي را تعريف كند و سرانجام به اين حكم برسد كه هيچ كميتي، مركب از جزءهاي تقسيمناپذير نيست و از نظر رياضي، ميتوان هر مقداري را به بينهايت بخش تقسيم كرد.
در ضمن يكي از معروفترين خدمات رياضي خيام، مثلث خيام ـ پاسكال است كه فرانسويها از ذكر نام خيام كنار مثلث معروف خودداري كردهاند.
اين مثلث هماكنون بهعنوان مثلث پاسكال معروف است. تاريخ ميگويد كه اين دانشمند فقيد در سال 517 خورشيدي در شهر نيشابور و در جوار آرامگاه امامزاده محروق، دار فاني را وداع گفته است.
رياضيات در ايران تاريخي كهن دارد. رياضيات علمي است كه در روح تجلي مييابد و باورها را عميق و وزين ميسازد. علمي كه زوال نميپذيرد، كهنگي ندارد و بر هر سني نيز قابل درك و بسط است.
علمي كه با ورود به دنياي آن وارث يكي از ماندگارترين يافتههاي بشري خواهيم شد. زينت بخشيدن سالروز ميلاد حكيم عمر خيام نيشابوري به گوهر رياضيات، تلاشي براي قدرداني از سعي فراوان اين انديشمند ايراني در راه توسعه دانش رياضي است.
فرزانه صدقي - جامجم