جام جم آنلاين: آيا تا به حال از بياباني به نام «ريگ جن» چيزي شنيده‌ايد؟ ريگ جن، منطقه‌اي كويري است و داراي تپه‌هاي ماسه‌اي در كوير مركزي ايران است و به‌دليل وسعت زياد و نداشتن چشمه يا چاه آب، در گذشته‌هاي دور، محل عبور كاروان‌ها نبوده و فقط در سال‌هاي اخير، چند گروه از محققان و سياحان به آن منطقه رفته‌اند.
بخشي از اين منطقه، نسبتا مسطح‌تر است با تپه‌هاي كوچك‌تر، بنابراين عبور از آن تقريبا آسان به نظر مي‌رسد، ولي با كمي پيشروي، با كم شدن ارتفاع به اراضي باتلاقي مي‌رسيد كه اينجا تقريبا جنوب منطقه است.

تلاش براي عبور از اين اراضي باتلاقي بي‌فايده است، بنابراين بهتر است از سمت شمال غربي به حركت‌تان ادامه دهيد.

وقتي آخرين كوه‌هايي را كه 2300 متر ارتفاع دارند رد كرديد، به بخش شمالي «ريگ جن» مي‌رسيد. از اينجا، كوه دماوند را هم مي‌توانيد ببينيد. با ادامه اين مسير، به پارك ملي كوير مي‌رسيد.

جنوب شرقي ريگ جن پوشيده از تپه‌هاي ماسه‌اي به هم پيوسته است كه به دم ريگ شهرت دارند. در قسمت مركزي و شرقي تپه‌ها به صورت نوارهاي باريك شمالي جنوبي تغيير شكل داده كه عرض آنها در محدوده 2 كيلومتر تا 500 متر متغير است.

وجود باد غالب از سمت غرب به شرق باعث شده است كه تپه در قسمت شرقي داراي شيبي بسيار تند و در قسمت‌هاي غربي داراي شيب ملايم‌تري باشد. همين عامل باعث شده است كه عبور از ريگ جن با وسايل نقليه از سمت شرق به غرب بسيار دشوار و در پاره‌اي از موارد غيرممكن
شود.

ناحيه وسيعي از ريگ جن فاقد پوشش گياهي و پراكندگي جانوري است و رسوبات نمكي فراواني دارد كه عمده‌ رسوبات و مواد فرسايشي آن از دامنه‌هاي فرسايش يافته البرز شكل گرفته است.

وجود نيزارهاي متعدد و بسيار زيبا همراه با پرندگان زيبايي همچون هوبره و زاغ بور دلنشيني ويژه‌اي به اين منطقه بخشيده است.

همچنين در اين منطقه نيزارها و رودخانه‌هاي نمكي بسيار زيبايي به چشم مي‌خورد. وجود گنبدهاي نمكي متنوع با اشكال مختلف هم چشم‌انداز زيبايي براي جذب گردشگران به وجود آورده است.

ريگ جن روي نقشه

ريگ جن در جنوب غربي و غرب دشت كوير، جنوب سمنان، جنوب شرق گرمسار، شرق منطقه حفاظت شده كوير، شمال انارك و غرب جندق قرار گرفته است.

اين دقيق‌ترين آدرسي است كه مي‌توان از كويري داد كه نام و نشانش در بيشتر نقشه‌ها وجود ندارد. انگار كه ريگ جن سرزمين حذف شده دوران باشد.

اما بهترين مسير دستيابي به آن هم بخش شمال شرق پارك ملي كوير است، يعني جاده سنگفرش ملك‌آباد كه البته داخل مرز پارك بوده و زير نظر سازمان حفاظت محيط زيست اداره مي‌شود، بنابراين بايد از اين سازمان مجوز عبور بگيريد. مسير ديگر ورود به ريگ جن هم جندق است كه دقيقا در نقطه مقابل، يعني در بخش شرقي پارك قرار دارد.

چرا به اين منطقه ريگ جن مي‌گويند؟

پيشينيان ما اين سرزمين را نفرين شده و پايگاه ارواح پليد و شياطين مي‌دانستند، امروزه نيز بيشتر شهر و روستاهاي اطراف آن اين عقيده را دارند و داستان‌ها و باور‌هايي برايش ساخته‌اند، چرا كه از قديم مي‌گفتند هر كه وارد اين سرزمين شود، زنده نخواهد ماند.

شايد كساني كه وارد اين ناحيه مي‌شدند يا درون باتلاق‌هاي نمكي گرفتار مي‌‌شدند و يا بر اثر تشنگي و ضعف از پاي درمي‌آمدند.

اين منطقه در باورهاي مردم بومي كوير، سرزمين نفرين شده است! آنها معتقدند كه ارواح پليد در اين سرزمين اسرارآميز حكومت مي‌كنند و به همين دليل هر كسي به ريگ جن پا مي‌گذارد بلعيده مي‌شود و ديگر باز نمي‌گردد! اما شايد برايتان عجيب باشد كه بدانيد اين روزها ريگ جن تبديل به يكي از مقاصد گردشگري ايران شده است و تورهاي گردشگري هر از چندگاهي به اين كوير سوزان و بلعنده سفر مي‌كنند.

سرزميني كه اگر پايتان را به آنجا بگذاريد خواهيد ديد كه در شعاع 50 كيلومتري‌تان هيچ جنبده‌اي وجود ندارد!

سال‌هاي متمادي، هيچ‌كس جرات آن‌كه به ريگ جن سفر كند و راز اين كوير اسرار‌آميز را كشف كند، نداشت يا اگر حتي جراتش را هم داشت،‌ به دليل ناآشنايي با منطقه در راه مي‌ماند.

سال 1900 سون هدين، كويرنورد بزرگ سوئدي اولين گردشگري بود كه سعي كرد ريگ جن را تجربه كند، اما به دليل باتلاقي بودن منطقه از تصميمش منصرف شد و در نتيجه از حاشيه غربي و جنوبي ريگ جن عبور كرد.

او بعدها در كتاب كويرهاي ايران به طور مفصل درباره اين كوير نوشت تا در سال 1930 آلفرنس گابريل با ايده گرفتن از اين كتاب راهي ايران شود و عزم ريگ‌جن كند اما او هم تنها از عرض ريگ جن گذشت.

تا اين كه سال 1380 اولين كويرنورد ايراني راهي ريگ جن شد تا طلسم اين سرزمين اسرارآميز را بشكند.

دكتر علي پارسا، براي اولين سفر با شتر راهي ريگ جن شد، اما سفرهاي بعدي‌اش را با تيم‌هاي كويرنوردي انجام داد. سفر آنها با تجهيزات كامل انجام شد اما آنها نه گرفتار روح شدند نه جن زده!

هر چند كه سفر‌ اين افراد از نظر علمي دستاورد‌هاي قابل توجهي را به همراه داشته و همينطور تا حدي خرافات و ابهاماتي كه درباره‌ اين ناحيه وجود داشت را برطرف كرد، ولي هنوز بسياري از اسرار علمي اين سرزمين در انتظار مسافران طالب علم است.

توصيه‌هاي مهم براي سفر به ريگ جن

اگر از تهران عازم ريگ جن مي‌شويد بايد بدانيد كه فاصله تهران تا جندق حدود 170 كيلومتر است. بنابراين براي اين سفر بايد طوري برنامه‌ريزي كنيد كه براي رفت و برگشت سوخت و تجهيزات كافي داشته باشيد.

بهترين وسيله براي عبور از اين كوير‌، جيپ‌هاي سبك وزن است و البته فراموش نكنيد كه هر لحظه امكان گير كردن و گم شدنتان در كوير ريگ جن وجود دارد، پس بايد از همه امكان‌هاي نرم‌افزاري مثل نقشه‌هاي دقيق و GPS كه قبلا تمام مسيرهاي عبور از ريگ جن روي آن مشخص شده است استفاده كنيد.

مهم‌ترين مساله اين‌كه اگر تا به حال كويرنوردي نكرده‌ايد براي اولين تجربه، به هيچ عنوان ريگ جن را انتخاب نكنيد. اگر هم حرفه‌اي هستيد، حتما به‌طور گروهي به اين منطقه سفر كنيد. نقشه را هم فراموش نكنيد، چون سفر به ريگ جن بسيار خطرناك است.

سفر به ريگ جن معمولا با بيشترين حد تجهيزات صورت مي‌گيرد. در اين سفر معمولا براي مدت حداقل دو هفته آب، بنزين، غذا و وسايل فني ماشين را همراه داشته باشيد.

ضمنا، بلد محلي را فراموش نكنيد، چون محلي‌ها علاوه بر تعيين مسير، در شرايط سخت، خيلي خوب مي‌توانند راهنمايي‌تان كنند.

در ريگ جن غير از احتمال گم‌شدن و تمام شدن منابع حياتي، بهانه‌هاي ديگري هم براي بلعيدن مسافران وجود دارد! فرو رفتن در گل و لجن و باتلاق‌هاي ريگ جن يكي از مهم‌ترين خطرهايي است كه هر مسافري را تهديد مي‌كند.

ريگ جن ، شگفت‌انگيز‌ترين ، اسرار‌آميز‌ترين و ترسناك‌ترين منطقه ايران است، با باتلاق‌هاي سهمگين كه مرگ را براي هر موجود زنده‌اي به ارمغان مي‌آورد.

اتفاقات بي‌پاسخ و توجيه نشده بسياري در اين منطقه روي داده است و نمكزار‌هاي اين منطقه محل قتل و دفن موجوات زنده بسياري بوده است.