زخم پپتيك عبارت است از يك خوردگي كوچك در لوله گوارش. شايع‌ترين نوع زخم پپتيك در 30 سانتيمتر اول روده كوچك بعد از معده رخ مي‌دهد و به آن زخم دوازدهه میگویند. زخم هايي كه در معده تشكيل مي‌شوند، زخم معده خوانده مي‌شوند. زخم معده انهدام و تخریب سطح معده است .به طور طبیعی معده با ترشح موكوس و موسین مقدار اسید را كنترل می‌كند. در صورت عدم ترشح این مواد میزان اسید معده زیاد شده و ایجاد زخم معده می‌كند . زخم پپتيك يك زخم مسري يا سرطاني نيست.این زخم‌ها مي‌توانند تمامي سنين را مبتلا مي‌كنند .استرس، مصرف داروهای كورتن، مصرف سیگار و الكل در ایجاد زخم معده خوش خیم اثر مستقیم دارد.
در صورت وجود موارد زیر احتمال بیشتری برای ابتلا به زخم گوارشی دارید:
سابقه خانوادگي زخم ، سيگار كشيدن ، نوشیدن الکل ، سن بالای 50 سال ،استفاده از داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي (مثل آسپرين) ، خستگي يا كار بيش از حد ، رژيم غذايي نامناسب ، وعده‌هاي غذايي نامنظم و نخوردن برخي وعده‌ها ، داشتن عفونت پيلوري باكتر
نشانه های زخم گوارشی چیست؟
درد سوزشی در شکم شایعترین نشانه است.سایر نشانه ها شامل موارد زیر هستند: از دست دادن وزن ، بی اشتهایی ، درد در حین غذا خوردن ، احساس ناراحتی در معده ، استفراغ ، كم‌خوني ، خون در مدفوع.
راه های درمان یا تسکین درد:
اگر چه علت دقيق زخم گوارشي معلوم نيست ، ولي راه هاي درمان آن شتاخته شده است.
· مصرف دارو :انواعي از داروها وجود دارند که توان معده را براي توليد يا ترشح اسيد مهار مي کنند . تحقيقات نشان داده است که در ۹۵ تا ۹۸ درصد موارد استفاده از اين داروهاي قوي زخم التيام يافته است . بيشتر پزشکان معتقدند که اين دارو بايد جزء اصلي درمان باشد .علاوه بر آن داروهايي براي پوشانيدن ناحيه زخم استفاده می شوند.
· شير و عسل بخوريد : خوردن يک ليوان شير بدون چربي در حمله درد زخم معده تسکين سريع آن را به دنبال دارد . شير مانند يک ضد اسيد عمل مي کند و با خنثي کردن اسيد درد را هم از بين مي برد . اما مواظب باشيد : برخي از کساني که براي تسکين درد معده شير خورده اند ، بعد از مدت کوتاهي دچار درد شديدتر گشته اند .
عسل از بروز قارچ‌ها و باكتری‌ها مخصوصا بیماری زخم معده جلوگیری می‌كند. عسل دارای درجات مختلف اثر بخشی ضد باكتریایی است عموما عسل‌های تیره‌تر دارای اثر آنتی اكسیدانی قوی‌تری هستند،
· احساساتتان را بروز دهید:دكتر"مايل يمي"معتقداست:بر پايه بعضي شواهد،افرادي كه نمي توانند احساساتشان را در خصوص شكست و نا اميدي به درستي بيان كنند بيشتر در معرض ابتلا به زخم معده هستند
· غذاي محرک نخوريد : پزشکان متوجه شده اند غذاهاي پرادويه ايجاد زخم گوارشی نمي کند اماشدت درد را افزایش مي بخشد .زیرا بافت زخم بسيار حساس تر است و وقتي غذايي تند يا اسيدي خورده شود ، درد ايجاد مي شود . پس ، از خوردن غذاهاي محرک زخم خودداري کنيد . محققان چيني بر این باورند، مصرف قهوه، چاي پررنگ، الكل و ادويه در تشديد و بروز بيماري زخم معده دخالت دارند.به گفته اين محققان، مصرف زياد غذاهاي ترش، شور، ميوه و سبزي‌جات خام و برنج نيز در ازدياد ترشح اسيد معده و سوزش و دردهاي معده و اثني‌عشر دخالت دارند.مبتلايان به زخم معده و اثني‌عشر بهتر است از غذاهايي استفاده كننده كه هضمشان آسان بوده و باعث نفخ دستگاه گوارش نمي شود.
افزايش وعده هاي غذايي:
اگرچه بسياري ازپزشكان خوردن روزي سه وعده غذا با حجم معمولي را مناسب مي دانند ،ولي برخي ازافراد درصورت رساندن وعده هاي غذايي به شش وعده مختصر در روز،کمتر از درد معده شكايت مي كنند. پزشكان چيني جديدا كشف كرده اند كه شربت زنجبيل بهترين داروبراي معالجه زخم معده مي باشد علاوه بر ان مصرف فلفل سبز نیز احتمال بروز زخم معده را تا حدودی كاهش می‌دهد.
· مصرف زياد سوپ براي مبتلايان به زخم معده مضر است يک متخصص تغذيه معتقد است مصرف بيش از اندازه مايعات و غذاهاي آبکي موجب تشديد بيماري در مبتلايان به زخم معده مي شود.احساس سنگيني که متعاقب مصرف سوپ ايجاد مي شود نشان دهنده کاهش کارايي اسيد معده، جهت هضم غذا در افرادي است که معده آنها به طور طبيعي عمل نمي کند.
همچنین مصرف بيش از اندازه چاي، قهوه، سوپ، آش و حتي آب براي افرادي که دچار زخم معده هستند مضر بوده و چنين اشخاصي بايد از غذاهايي استفاده کنند که تا حد امکان آب آنها گرفته شده است علاوه بر آن ، مصرف کليه نان هاي پر حجم مثل نان باگت که قبل از هضم شدن آب جذب مي کنند نيز براي اين افراد مناسب نيست.
قهوه نخوريد : دليلي وجود ندارد که نشان دهد خوردن قهوه زخم معده مي آورد ، ولي کافئين قهوه زخم را تحريک مي کند . به هر حال ، هيچ وقت بيش از دو يا سه فنجان قهوه در روز نخوريد .
· زياد آسپيرين نخوريد : تحقيقات نشان داده است که مصرف زياد آسپيرين پوشش معده را آسيب رسانده و باعث خونريزي آن مي شود . اگر براي رفع سرماخوردگي يا سردرد دو سه روز آسپيرين مي خوريد ،اشکالي ندارد ، ولي اگر بيش از سه ماه خورده ايد ، ممکن است دچار گرفتاري شويد . در اين مورد ، پزشک مي تواند داروي ديگري جايگزين آن کند .
· سيگار نکشيد:نيکوتين سيگار پوشش معده را آسيب رسانده و زخم آن را تشديد مي کند . استعمال دخانيات مقاومت معده را در برابر باكتريها پايين مي‌آورد؛ همچنين باعث تضعيف معده در خنثي سازي اسيد معده و مقاومت در برابر آن بعد از غذا خوردن و بر جاي ماندن باقيمانده اسيد در معده و در نتيجه تخريب ديواره آن مي‌شود.علاوه بر آن زخم معده افراد سيگاري به سختي درمان مي‌شود
· ورزش کنید:انجام دادن حرکات ورزشی خصوصا پیاده‌روی برای افرادی که دچار زخم معده و زخم اثنی‌عشر هستند، بسیار مفید و ضروری است عواملی همچون استرس، ناراحتی های عصبی- فکری و بالا بودن اسید معده در ایجاد زخم معده و اثنی عشر دخیل هستند؛ بنابراین یکی از راههای پیشگیری از زخم معده و اثنی‌عشر انجام ورزش به صورت مداوم است.یافته‌ها نشان می‌دهند: ۷۲ درصد افرادی که پیاده‌روی می‌کنند و انجام دادن ورزش را در برنامه روزانه خود قرار می‌دهند کمتر مبتلا به زخم اثنی عشر می‌شوند و ترشح اسید معده در آنها به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
نویسنده: ترجمه: سیما کربلایی صالح