حجت‌الاسلام والمسلمين رجالی با اشاره به آيه «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَكِنَّ اللّهَ رَمَى»(انفال/17) اظهار كرد: اگر مديريت مطابق شئون اسلامی به فعاليت بپردازد، امداد الهی به كمك او خواهد كرد، زيرا امداد الهی تنها به كمك حكومت‌های دينی و اسلامی می‌پردازد.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، كارگاه‌های مديريت با محوريت سوره انفال، يكشنبه، 27 فروردين‌ماه، ساعت 13:30 در تالار الغدير دانشكده مديريت دانشگاه تهران واقع در پل گيشا با حضور جمعی از اعضای هيئت علمی و دانشجويان اين دانشكده برگزار شد.

در اين كارگاه كه در راستای سومين فراخوان ديدگاه‌های مديريت سور قرآن كريم از سوی سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور با رويكرد تدبر و جمع‌آوری ديدگاه مديريتی از سوره مباركه انفال برگزار ‌شد، حجت‌الاسلام والمسلمين رجالی، مدرس دانشگاه به ايراد سخن پرداخت.

رجالی با اشاره به آيه دوم سوره انفال اظهار كرد: انسان بايد بداند كه هميشه مورد مراقبت خدا است. اين يك خودكنترلی درونی است كه اگر چنين حالتی برای انسان پيش آيد هميشه از خطا پرهيز خواهد كرد. اين حالت همان توجه به حضور خدا در تمام لحظات است.

وی ادامه داد: توجه به حضور خدا احساس مسئوليت برای انسان ايجاد می‌كند و انسانی كه چنين حالتی برای او پيش آيد، دائماً در حال ذكر خداوند خواهد بود. چنين شخصی مسلماً كار خود را به بهترين نحو انجام خواهد داد. در لسان دين از اين نوع خود كنترلی با عنوان «تقوا» ياد می‌شود.

اين محقق و پژوهشگر با اشاره به آيات اول و دوم سوره انفال خاطرنشان كرد: نكته جالب توجه اين است كه اين مطلب دقيقاً بعد از آيه مربوط به انفال و استفاده از آن آورده شده تا به ما بفماند كه انسان در چنين حالتی به بهترين وجه از انفال استفاده خواهد كرد. اگر نظام خود كنترلی در ميان افراد شاغل در سازمان‌ها و نهادها ايجاد شود، راندمان كار به‌شدت بالا می‌رود.

رجالی با اشاره به آيه 7 سوره انفال خاطرنشان كرد: گاه بحران‌هايی در جامعه ايجاد می‌شود كه نياز به شور و مشورت در تصميم‌گيری احساس می‌شود. در اين زمينه می‌توان به ماجرای جنگ بدر و مشورت رسول اكرم(ص) با يارانشان اشاره كرد. در جنگ بدر مسلمانان با دو كاروان، يكی نظامی و ديگری تجاری مواجه بودند و برای اين‌كه در مقابل كدام كاروان نبرد كنند، بايد تصميم‌گيری می‌كردند.

وی با بيان اين‌كه پيامبر اكرم(ص) بعد از شور و مشورت با صحابه تصميم گرفتند كه با كاروان نظامی رودررو شوند، تصريح كرد: يكی از ويژگی‌های مدير مشورت در مواقع بحران است. خودرأيی و خودكامگی يكی از مذموم‌ترين صفات در مدير به‌شمار می‌آيد.

اين استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به آيه «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَكِنَّ اللّهَ رَمَى؛ و شما آنان را نكشتيد بلكه خدا آنان را كشت و چون [ريگ به سوى آنان] افكندى تو نيفكندى بلكه خدا افكند»(انفال/17) عنوان كرد: اگر مديريت و رهبری مطابق شئون اسلامی به فعاليت بپردازد، امداد الهی به چنين مديريتی كمك خواهد كرد، زيرا امداد الهی تنها به كمك حكومت‌های دينی و اسلامی می‌پردازد.

رجالی با بيان اين‌كه اموال و اولاد فتنه محسوب می‌شوند، خاطرنشان كرد: محور بسياری از لغزش‌های انسان مسايل مالی است. يكی از مشكلاتی كه در نظام‌های اداری به‌وجود می‌آيد و منجر به اختلاس‌های مالی می‌شود، آزمايش‌هايی است كه انسان از طريق مال و ثروت می‌شود.

وی با تأكيد بر اين‌كه مطابق دستور اسلام كسی‌كه توانايی حفظ خود و مقابله با شيطان در مسائل مالی را ندارد، نبايد به‌سوی چنين پست و مقامی رود، عنوان كرد: زيرا گاه در يك سازمان اموالی در اختيار انسان قرار می‌گيرد كه نيازمند مديريت است، در اين هنگام است كه اگر فردی مهذب و خودساخته نباشد، پايش خواهد لرزيد.

اين محقق و پژوهشگر با بيان اين‌كه فرزند نيز در همين شأن قرار دارد، تصريح كرد: زيرا علاقه به فرزند نيز می‌تواند منجر به خيانت شود. كسی‌كه از اموال عمومی به هر نحو استفاده شخصی كند، در آزمون الهی شكست خورده است. اگر با نگاه آزمايش به مسايل مادی توجه شود، خودكنترلی ايجاد می‌شود كه در اين مواقع به كمك انسان می‌آيد.

رجالی با اشاره به آيه 28 سوره مباركه انفال عنوان كرد: اموال و اولاد فتنه و آزمايش محسوب می‌شوند، اما اگر انسان بتواند در اين آزمايش پيروز و سربلند بيرون بيايد، خداوند اجر بزرگ به او عطا خواهد كرد. راهكار رسيدن به اين اجر عظيم را خداوند در آيه 29 ذكر كرده است، آنجا كه می‌فرمايد اگر شما تقوای الهی پيشه كنيد و نسبت به امور مالی و مادی خودكنترلی داشته باشيد، خداوند به شما فرقان عطا می‌كند.

اين استاد دانشگاه در ادامه اضافه كرد: فرقان همان راه تشخيص حق از باطل است كه در اين‌صورت انسان می‌تواند بهترين مديريت را در رابطه با بيت‌المال و اموال عمومی مسلمين داشته باشد.

رجالی با اشاره به آيه 41 اين سوره كه اشاره به خمس دارد، افزود: ماجرا از اين قرار بود كه هنگامی‌كه غنائم جنگی در جنگ بدر به دست مسلمانان افتاد، پيامبر اكرم(ص) دستور دادند كه يك پنجم آن بايد به‌عنوان خمس به حاكم اسلامی داده شود. با توجه به اين آيه مسلمانان به نوعی در مورد اموال خود در حال آزمايش هستند.

وی با تأكيد بر اين‌كه با پرداخت خمس حكومت اسلامی تقويت می‌شود تا بتواند امور خود را پيش برد، افزود: خمس می‌تواند به مديريت حكومت اسلامی كمك كند و تا حدودی از فقر جلوگيری شود و كنترل مالی نسبت به افراد ثروتمند صورت پذيرد. پرداخت خمس از زراندوزی و تكاثر جلوگيری می‌كند.

رجالی با بيان اين‌كه بخشی از وظايف مدير، مديريت جنگ و دفاع است كه اين مطلب از آيه 46 اين سوره برمی‌آيد، عنوان كرد: مهم‌ترين آزمايش در حيطه جنگ و دفاع، اطاعت محض از خدا و رسولش است. يكی از ويژگی‌های مديريت جنگ با توجه به آيه 60، اين است كه دشمن از مسلمانان وحشت داشته باشد، به اين معنی كه مسلمانان خود را در نگاه كفار پرقدرت جلوه دهند، نه اين‌كه باهم به نزاع بپردازند تا اين‌كه قدرتشان به ضعف بگرايد.

اين محقق و پژوهشگر با اشاره به آيه 65 اين سوره كه ظاهراً به پيامبر(ص) دستور می‌دهد كه مؤمنان را بايد به جنگ تشويق كند، اظهار كرد: حقيقت مطلب اين است مديری كه بتواند مديريت بحران مناسب و مطلوبی داشته باشد، در غيربحران هم می‌تواند كار خود را به خوبی انجام دهد. تشويق و ترغيب زيردستان نيز يكی از خصوصيات يك مدير موفق است.

وی افزود: در آيه 66 نيز اقتضائات زمانه درنظر گرفته شده كه مدير نيز بايد به دليل تغيير شرايط و اقتضائات بايد اوامر خود را به زيردستان تغيير دهد، اين مطلب اشاره به مديريت اقتضايی دارد. در آيه 67 نيز به تمركز بر روی هدف اشاره می‌كند و خاطرنشان می‌سازد كه تا به هدف نرسيدی به مسائل جانبی و حواشی نبايد بپردازی. انسان اگر در مسير هدف به حواشی توجه كند، از اصل باز می‌ماند.

رجالی با توجه به آيه 63 سوره مباركه انفال خاطرنشان كرد: در مديريت بايد به مهر و الفت توجه شود، البته اين نكته با اقتدار ناهمگونی ندارد. مهم‌ترين چيزی كه باعث اتحاد ميان افراد می‌شود، پيوند قلبی ميان ايشان است، لذا الفت و مهربانی يكی از اصول مديريت صحيح است. البته مال نمی‌تواند باعث تأليف قلوب شود، اما مشوق‌های مالی می‌توانند به عنوان يك عامل فرعی به‌شمار آيند.