«قرآن مجيد» با صراحت، پيامبر (ص) را الگو و اسوه همه مسلمانان معرفي مي کند. (احزاب:۲۱) الگويي شايسته در همه شؤون زندگي؛ از جمله اعمالي که، پيامبر گرامي اسلام به آن مبادرت مي ورزيدند؛ عمل اعتکاف است. ما نيز بايد از مقتداي خود پيروي کنيم.

اصولاً هر دستوري از دستورهاي آسماني، بخش معيني از نيازهاي روحي انسان را برآورده مي کند. گرچه انجام مکروهات و ترک مستحبات، عقاب ندارد؛ ولي رسيدن به کمال والاي انساني تنها، با انجام واجبات و ترک محرمات حاصل نمي شود. همان گونه که بدن انسان براي بقا و سلامت خود، به مواد گوناگون اصلي و فرعي نياز دارد؛ روح نيز در سايه عمل همه جانبه به مقررات و احکام اسلامي، به کمال مطلوب خواهد رسيد.

متأسفانه اعتکاف در جامعه ما چهره يک سنت فراموش شده را به خود گرفته بود. اگر يکي از برنامه هاي اسلامي ـ اعم از واجب يا مستحب ـ با خطر فراموشي مواجه شود، هر مسلماني بايد به فراخور توان و قدرتش در راه احياي آن بکوشد. راستي هرگاه در يک جامعه اسلامي مردم با عبادتي که پيامبر (ص) آن همه بدان اهتمام داشته، بيگانه باشند؛ چه کسي مسؤول است؟

پيامبر (ص) فرمود: "هرکس سنت نيکي را پي ريزي کند خداوند پاداش آن سنت و نيز اجر همه کساني که بدان عمل کنند به او ارزاني مي دارد بي آنکه از ثواب عمل کنندگان چيزي کاسته شود." امام صادق (ع) نيز مي فرمايد: "جهاد مستحب آن است که انسان، سنت نيکي را به پا دارد و در راه برپايي، باروري و احياي آن بکوشد. کار و تلاش در زمينه احياي سنت؛ از برترين اعمال به شمار مي آيد".

براي احياي اين سنت الهي در هر عصر، مرداني قدم به ميدان گذاشتند و در زمان ما نيز همت مرداني در اين راستا به ثمر نشست و اين سنت فراموش شده بار ديگر همچون گلي شکوفا شد و کم کم عطر دل آويزش به سرتاسر ايران اسلامي رسيد.

 

اعتکاف از زبان کاملان

رسول اکرم (ص) فرمود: "اعتکاف، در ده روز از روزهاي رمضان، معادل دو حج و دو عمره است".

همچنين فرموده اند: "اعتکاف از روي ايمان و اخلاص باعث آمرزش گناهان گذشته مي شود". هم ايشان گفته اند: "فرد معتکفي که کليه گناهان را ترک کند؛ به او همچون کسي که همه کارهاي پسنديده را انجام داده، پاداش مي دهند". و در جاي ديگر نيز از ايشان نقل است: "خداوند متعال در هر روز صد و بيست رحمت بر خانه کعبه نازل مي فرمايد، شصت رحمت از آنِ طواف کنندگان، چهل رحمت از آن معتکفان و بيست رحمت از آن تماشاگران است".

 

سخني از سيد بن طاووس

"بدان که اوج و کمال اعتکاف، آن است که، انسان عقل و دل و ديگر اعضاي بدنش را تنها بر اعمال صالح وقف کند و آنها را بر درگاه خداوند و اراده مقدس او حبس نمايد. معتکف بايد فکر و جان و اعضاي خود را با افسارهاي مراقبت، به خوبي مهار و از چيزهايي که روزه دار بايد از آن بپرهيزد، کاملاً خودداري کند. بلکه، دقت و مراقبت معتکف، بايد به مراتب بيشتر از روزه دار باشد؛ زيرا او هم روزه دار است و هم معتکف و هر معتکفي خود را ملزم نموده است که با تمام وجود به خداوند متعال روي آورد و رويگرداني و غفلت از حق را يکسره کنار نهد. بنابراين هرگاه معتکف، نور عقل و جانش به غير خدا مشغول شود يا عضوي از اعضاي بدنش را در کاري که طاعت پروردگار نيست به کار گيرد؛ به همان ميزاني که غفلت نموده يا کوتاهي کرده از حقيقت و کمال اعتکاف خود، کاسته است." هم او مي گويد: "معتکف، نبايد محل اعتکاف را ترک کند؛ مگر آن که ضرورتي پيش آيد. بر فرض که چنين شد و از مسجد، بيرون رفت، بايد در طول رفت و آمد؛ اعضا و جوارحش را به خوبي حفظ کند و به پيمان و اخلاصي که با خداوند بسته پايبند باشد. در اين صورت خداوند، نيز به شرط و عهد خويش وفا خواهد کرد که "اوُفُوا بِعَهدي اوفِ بِعَهدِکُم وَ اياي فَارهَبون".

 

شيخ لطف الله در خلوت اعتکاف

"من پيرو آثار پيامبر و عترت پاک اويم و در گفتار و کردار دنباله رو آنانم. يکي از سنتهاي اسلامي که نزد همگان، اعم از شيعه و سني معروف و مشهور است؛ اعتکاف است. برپايي آن مخصوصاً در دهه آخر ماه رمضان يک عبادت اسلامي است. من به اين سنت اسلامي در همه جا و به ويژه در قزوين و اصفهان، عمل کردم و برادران ديني را نسبت به برپاداشتن آن تشويق نمودم تا اينکه به ياري خداوند، اعتکاف به صورت سنتي رايج و زنده درآمد و حسنه اي جاويد در ميان اهل ايمان شد".

 

سخني از رهبر معظم انقلاب

"دانشجويان مؤمن و انقلابي ما، مي توانند با گسترش فرهنگ عميق اسلامي، جهاد خود را در دانشگاهها به بهترين وجه انجام دهند. توجه به دين و اقبال به عباداتي مانند نمازهاي جماعت و مراسم دعا و اعتکاف بسيار خوب است. اما دايره تأثير و مدت تأثير محدودي دارد؛ بنابراين براي گسترش اين دايره و نيز اثر گذاشتن بر دلهاي اهل تحقيق، انجام کار عميق و علمي يک ضرورت است."

حُسن ختام اين فصل را با سخني ديگر از رهبر معظم انقلاب پي مي گيريم: "در سال گذشته ديديم که جوانان، حتي جوانان دانشجو، اعتکاف مي کنند و تعداد اعتکاف کنندگان، زياد بودند. بنابراين جوانان ما به معنويات توجه کرده اند".