دالايی‌لاما در بيانات خود عنوان می‌كند كه هر كس به هر كيش و مذهبی است، برای رسيدن به هدف و غايت بايد به نزد من بيايد؛ وی با اين سخن مذهب خود را فرامذهب معرفی می‌كند.


حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر محمدتقی فعالی، مدرس حوزه و دانشگاه
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر محمدتقی فعالی، مدرس حوزه و دانشگاه و نگارنده 9 جلد كتاب در باب جنبش‌های نوظهور معنوی، در هشتمين نشست از سلسله نشست‌های «آسيب‌شناسی عرفان‌های كاذب» كه در سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور برگزار شد، به ايراد سخنرانی پرداخت.

فعالی با بيان اين‌كه نام هند ملازم با تناسخ است و اين دو با يكديگر ارتباطی تنگاتنگ دارند، اظهار كرد: با نيم نگاهی به آثار دالايی‌لاما و يك بررسی ساده در آثار وی با مؤلفه‌های چندی مواجه می‌شويم كه اولين و مهم‌ترين آموزه‌ انديشه وی اعتقاد به تناسخ است، به‌گونه‌ای كه انتخاب وی در سن 5 سالگی و تاج‌گذاری و منجی بشريت شدنش براساس اعتقاد به تناسخ بوده و اين‌كه روح دالايی‌لامای سيزدهم به وجود وی منتقل شده است.

اين مدرس حوزه و دانشگاه با بيان اين‌كه تناسخ به‌معنای انتقال روح از كالبدی به كالبد ديگر در همين دنيا است، خاطرنشان كرد: در تناسخ اولاً روح بايد منتقل شود و اگر در اين ميان انتقال رخ ندهد، طبعاً تناسخ رخ نداده است. ثانياً روح بايد از كالبدی به كالبد ديگر منتقل شود. سومين عنصر اين‌كه اين انتقال در همين دنيا بايد صورت پذيرد.

اين محقق و پژوهشگر افزود: كالبد اول كه روح از آن خارج می‌شود و كالبد دوم كه روح به آن منتقل می‌شود، هر كدام چهار حالت می‌توانند داشته باشند كه جمعاً 16 حالت می‌شود. كالبد اول كه روح از آن خارج می‌شود می‌تواند مربوط يك انسان، حيوان، نبات يا جماد باشد. كالبد مقصد نيز همين چهار حالت را می‌تواند داشته باشد.

وی با تأكيد بر اين‌كه در ميان كتب فارسی، منبعی در رابطه با تناسخ در بازار نشر وجود ندارد، عنوان كرد: بهترين كتاب برای آشنا شدن با مفهوم تناسخ كتاب «اسفار اربعه» ملاصدرا است. مرحوم ملاصدرا در جلد 9 كتاب اسفار به بحث معاد می‌پردازد و به‌عنوان پيش‌درآمد بحث تناسخ را مطرح و با هشت دليل آن را رد می‌كند.

فعالی با بيان اين‌كه 60 صفحه از جلد 9 اسفار به بحث تناسخ اختصاص يافته، تصريح كرد: در رابطه با رد و بطلان تناسخ، ملاصدرا نمی‌گويد كه تناسخ مطلب بد يا حرامی است، بلكه می‌گويد از نظر عقلی و منطقی وقوع تناسخ محال و ناممكن است. مرحوم ملاهادی سبزواری در شرح منظومه به 16 حالت تناسخ اشاره كرده و برای هر كدام از چهار حالت نام جداگانه‌ای عنوان كرده است. اگر روح به انسان منتقل شود نام آن نسخ است و اگر روح به حيوان منتقل شود، مسخ و اگر به نبات منتقل شود، رسخ و اگر به جماد منتقل شود، نام آن فسخ است.

اين مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: هر عملی كه انسان انجام می‌دهد، دارای باطنی است كه باطن آن عمل با باطن انسان متحد می‌شود. هنگامی كه انسان می‌ميرد با باطنش محشور می‌شود. اين سخن بدين معنی است كه باطن انسان در قيامت ظهور پيدا می‌كند، اين آموزه‌ها همگی تعاليم اسلامی است.

آخرين دليل كه صدر المتألهين در كتاب خود می‌آورد اين است كه وی می‌گويد هر دليل كه در اثبات معاد بكار رود، وجود تناسخ را باطل می‌سازد. البته بايد توجه داشت كه دلايل اثبات معاد بسيار متنوع و متعدد است
اين محقق و پژوهشگر با اشاره به آيه شريفه «یَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ» اظهار كرد: «تبلی» به معنای آشكار شدن و بروز كردن است و «سرائر» جمع سريره به معنای حقيقت و باطن و جنبه‌ پنهانی چيزی است. از اين اعتقاد با بيانی فلسفی می‌توان اين‌گونه تعبير كرد كه اين جهان از دو بعد ظاهر و باطن تشكيل شده است.

فعالی با بيان اين‌كه باطن دنيا در قيامت به ظهور می‌رسد، عنوان كرد: انسان هر عملی را كه در اين دنيا پنهان كرده باشد، در قيامت آشكار و علنی خواهد شد. اعتقاد به اين مسايل در حقيقت همان اعتقاد به معاد از نگاه اسلامی را تشكيل می‌دهد. از سوی ديگر اعتقاد به تناسخ نقطه مقابل اعتقاد به معاد است، بنابراين كسی‌كه به تناسخ معتقد شود، كافر است، زيرا يكی از ضروريات دين را انكار كرده است.

وی با اشاره به دو دليل از دلايل فلسفی در رد تناسخ خاطرنشان كرد: هر بدنی مقتضی يك نفس است و هر نفس و روحی مقتضی يك بدن است. اين مطلب در فلسفه اسلامی بطور مفصل بيان شده و در جای خود به اثبات رسيده است. در حالی‌كه اگر اعتقاد به تناسخ داشته باشيم، لازمه اين اعتقاد اين است كه يك بدن با دو روح وجود داشته باشد، زيرا يك نفس مقتضی بدن و كالبد ايجاد شده است و يك روح نيز در عالم است كه از يك جسم و كالبد خارج شده و منتظر حلول در جسمی جديد است.

فعالی در بيان دليل دوم افزود: نفس و روح مدبر بدن است، هنگامی روح از بدن جدا شود بدن بدون تدبير‌گر می‌ماند و اصطلاحاً می‌ميرد. حال در تناسخ مطرح می‌شود هنگامی كه بدنی می‌ميرد، روح از آن در يك بازه زمانی جدا می‌شود و تا به بدنی ديگر منتقل شود، يك بازه زمانی طول می‌كشد. اين مطلب از نظر فلسفی محال است كه نفس بدون بدن در جهان سرگردان باشد.

اين مدرس حوزه و دانشگاه همچنين با اشاره به آخرين دليل از هشت ادله بطلان تناسخ ادامه داد: آخرين دليل كه صدر المتألهين در كتاب خود می‌آورد اين است كه وی می‌گويد هر دليل كه در اثبات معاد بكار رود، وجود تناسخ را باطل می‌سازد. البته بايد توجه داشت كه دلايل اثبات معاد بسيار متنوع و متعدد است.

وی با تأكيد بر اصل شاد بودن در آموزه‌های دالايی‌لاما خاطرنشان كرد: يكی از آموزه‌های دالايی‌لاما، اعتقاد به اصل شاد زيستن است. وی شاد زيستن را هدف زندگی می‌داند و می‌گويد انسان پا به عرصه اين جهان گذاشته تا شاد زندگی كند. با اين نگاه مذهبی كامل‌تر است كه در تمام مكانيزم‌های خود به شاد بودن انسان اهميت دهد و آئينی در معنويت راست‌بنيان است كه به راه كارهای شاد بودن انسان در حيات دنيوی بپردازد.

اين محقق و پژوهشگر عنوان كرد: دالايی‌لاما در كتاب‌های خود اذعان می‌كند كه من تنها كسی هستم كه به شاد بودن انسان اهميت داده‌ام و راه‌كارهايی برای شادی انسان ارائه كرده‌ام. از نگاه او شاد زيستن و با انرژی بودن، نيل به غايت و هدف زندگی در اين جهان است.

دالايی‌لاما در كتاب‌های خود اذعان می‌كند كه من تنها كسی هستم كه به شاد بودن انسان اهميت داده‌ام و راه‌كارهايی برای شادی انسان ارائه كرده‌ام. از نگاه او شاد زيستن و با انرژی بودن، نيل به غايت و هدف زندگی در اين جهان است
فعالی افزود: دالايی‌لاما معتقد است كه در مذاهب مختلف ممكن است بخشی از شادی مطرح شود، اما شاد زيستن هدف اين گونه از مذاهب نيست، لذا مذاهب و شرايع تنها لايه‌های سطحی خواسته‌ها و نيازهای انسان را اشباع می‌كنند، اما ارضای لايه‌های عميق و درونی انسان تنها با شاد زيستن محقق می‌شود كه اين مطلب هرگز در مذاهب اشباع و ارضا نمی‌شود.

اين مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به شعار معروف دالايی‌لاما گفت: دالايی‌لاما در بيانات خود عنوان می‌كند كه هر كس به هر كيش و مذهبی است برای رسيدن به هدف و غايت بايد به نزد من بيايد، با اين سخن دالايی‌لاما مذهب خود را فرا مذهب معرفی می‌كند.

فعالی ادامه داد: شاد زيستن دالايی‌لاما در اصل از تفكرات بودا سرچشمه گرفته است، زيرا يكی از مهم‌ترين آموزه‌های بودا، اصل رنج در زندگی است. بودا به چهار حقيقت معتقد است كه عبارتند از، انسان از روز تولد تا لحظه مرگ در رنج بسر می‌برد، رنج انسان عامل اساسی دارد، عامل و منبع اصلی تمام آلام و رنج‌های بشر، اميال و هواهای اوست و در نهايت بايد با آميال دست‌نايافتنی بشر مبارزه كرد.

وی خاطرنشان كرد: بودا برای مقابله با درد رنج‌های بشر يك برنامه هشت بندی ارائه می‌كند كه آن هشت بند را به قواعد رهبانيت تبديل می‌كند. لازم به ذكر است كه قواعد رهبانيت در كتاب «تيپی‌تكه» كه از بودا به جای مانده به تفصيل بيان شده است. بودا معتقد بود كه انسان با رنج پا به عرصه زندگی گذاشته، اما نبايد زندگی خود را با رنج ادامه دهد. اگر كسی توانست رنج را از خود دور كند، شادی جايگزين آن رنج در وجود او خواهد شد.

فعالی با بيان اين‌كه دالايی‌لاما تنها يك قرائت جديد از اصول اعتقادی بودا را مطرح می‌كند، اظهار كرد: دالايی‌لاما با سخنان خود در رابطه با شاد زيستن تنها اصل رنج بودا را مطرح می‌كند و برای رهايی انسان از رنج ذاتی كه همراه هميشگی انسان است يك راه‌كار ارائه می‌دهد. روش دالايی‌لاما برای رهايی از رنج ايجاد باشگاه‌های خنده در سراسر جهان است.