بررسي تاثيرات افزايش شبكه‌هاي سيما
بازار شبكه‌هاي ماهواره‌اي كساد شد
جام جم آنلاين: با ورود شبكه هاي تازه تاسيس "مستند"، "شما"، "بازار" و "شبكه نمايش" طي دو سال اخير، رسانه ملي به جايگاهي رسيده است كه براي بسياري از سلايق و علايق مخاطبان ميليوني تلويزيون، محصولات درخور و اقناع كننده اي توليد مي كند. علاوه بر آن، زمزمه هايي هم مبني بر افتتاح دو شبكه جديد با نام هاي "شبكه ورزش" و "شبكه پويانمايي" در سال 1391 به گوش مي رسد كه افتتاح اين شبكه ها مي تواند كام علاقه مندان برنامه هاي ورزشي و انيمشين را در سال جديد، شيرين كند.
امروزه تاثيرگذاري رسانه ها بر شكل گيري اذهان عمومي، انكارناپذير است. مخاطبان قديمي جعبه جادو، هنوز هم آن روزها را به خاطر دارند كه كل شبكه هاي تلويزيوني ما، به تعداد انگشتان يك دست هم نمي رسيد اما حالا با رويكردي نوين، سازمان صدا و سيما موفق شده است تعداد شبكه هاي تلويزيوني را به 14 شبكه سراسري و 34 شبكه استاني افزايش دهد.

در همين زمينه، «جام جم آنلاين» به مبحث افزايش كمي و كيفي شبكه هاي تلويزيوني در كشور پرداخته و ضمن گفت و گو با مسوولان رسانه ملي، اثرات افزايش رسانه هاي تصويري بر جذب حداكثري مخاطبان را به بوته نقد و بررسي گذاشته است.

نبايد كيفيت شبكه ها در كميت آنان، ذبح شود

علي بخشي زاده، مدير شبكه دوم سيما در گفت و گو با خبرنگار «جام جم آنلاين» بر اين باور است كه به هيچ وجه نبايد كيفيت شبكه هاي تلويزيوني را فداي كميت كرد.

"اگر كيفيت شبكه ها افت كند، مطمئن باشيد كه رسانه هاي رقيب، فرصت مي يابند تا نقش جايگزين را بازي كنند."

وي با اشاره به تاثيرات گسترده افزايش شبكه هاي تلويزيوني در رفع نيازهاي مخاطبان، عنوان كرد: بايد بپذيريم كه هر قشري از جامعه، نيازهاي گوناگوني دارند و به دليل متفاوت بودن سلايق مخاطبان، بايد شبكه هاي تلويزيوني متنوعي وجود داشته باشد تا اين نيازها را برطرف كند.

"وجود همين نيازهاي متعدد مخاطبان، طلب مي كند كه به اين نيازها در قالب تكثر شبكه هاي تلويزيوني، پاسخ داده شود."

بخشي زاده، توجه به كيفيت شبكه ها را اصلي ترين موضوعي دانست كه صدا و سيما به آن توجه دارد و در همين زمينه يادآور شد: طبعا هر رسانه اي بايد نيم نگاهي به رشد كمي و البته تمام نگاهي به كيفيت شبكه ها داشته باشد.

وي در پايان اظهار داشت: مي توانم با اطمينان بگويم كه صدا و سيما در طي ساليان اخير با توجه جدي به مباني تئوريك و نظري در بالا بردن كيفيت برنامه هاي تلويزيوني، وقت زيادي هم صرف كرده است تا در كنار افزايش كمي شبكه ها، برنامه هايي با كيفيت بالا را به مخاطب عرضه كند.

تکمیل سپهر رسانه ای، با ایجاد شبكه هاي جدید و مکمل

محمد رضا حاتمي، مدير شبكه بین المللی "آي فيلم" نيز در گفت و گو با خبرنگار ما، با بيان اين جمله كه افزایش تنوع خواسته های مخاطبان از نتایج عصر ارتباطات می باشد، اظهار داشت: به دلیل سهولت دسترسی عموم مخاطبان به رسانه های متنوع، لازم است ظرفیت های جدیدی برای پاسخ به نیازها و خواسته های نوظهور ایجاد شود.

حاتمي با بيان اين كه ضرورت برنامه ریزی و حمایت عملی از گسترش شبكه هاي تخصصي، بیش از پیش احساس می شود، تاكيد كرد: شبكه هاي مذکور، مشروط به برنامه ریزی های بلندمدت، دقیق و انعطاف پذیر، توانایی مطلوبی را برای جذب مخاطبان با سلیقه های متفاوت دارند.

وي يادآور شد: بايد منتظر ماند تا با تلاش های ارزنده ای که صورت گرفته، سپهر رسانه اي سازمان صدا وسیما، متناسب با شرایط داخلی و بین المللی تكميل شود و كليه ظرفيت هاي بالقوه به مرحله بالفعل برسد.

مدير شبكه "آي فيلم"، با اشاره به اين كه فعلا آرایش جدید شبکه ها در حال تكميل شدن است، خاطر نشان كرد: البته لازم است علاوه بر شبکه های نوظهور ،ساختار، ماموریت و عملکرد شبکه های قدیمی نیز متناسب باشرایط جدید، مورد ارزیابی و بازبینی قرارگیرد.

وي در خاتمه به اهميت مخاطب محوري در تلويزيون اشاره كرد و گفت: درهرحال، ابتدا بهتر است منتظر بمانیم تا تمام ظرفيت هاي رسانه ملي به مرحله عملياتي برسد و بعد از آن لازم است با پرهیز از موازی کاری، تلاش کنیم تا در همه عرصه های مورد نیاز مخاطبان، حضوری شایسته داشته باشیم.

تعداد شبكه ها مهم نيست، رقابت شبكه ها مهم است

حميدرضا عمادي، مدير اتاق خبر شبكه انگليسي زبان "پرس تي وي" هم در گفت و گو با «جام جم آنلاين» تاكيد كرد: هر چقدر تعداد شبكه ها بيشتر باشد، دايره انتخاب و رضايتمندي مخاطب بالاتر مي رود اما نبايد از ياد برد كه همواره رقابت بين شبكه هاي تلويزيوني، بسيار با اهميت تر از تمركز بر روي كميت شبكه هاست.

"شما در رسانه هاي مطرح جهان مي بينيد كه گاه يك برنامه پخش شده از يك شبكه تلويزيوني، تمام رقبا را شكست مي دهد و همه نگاه ها را به آن شبكه معطوف مي كند. در واقع در چنين شرايطي، ديگر كميت شبكه ها مهم نيست، بلكه اثر گذاري و برد رسانه اي برنامه در اولويت قرار مي گيرد."

وي با اشاره به رابطه كيفيت برنامه هاي تلويزيوني و افزايش تعداد مخاطبان، تاكيد كرد: نبايد سطح شعور و آگاهي مخاطب را دست كم بگيريم. هر چقدر كه كيفيت برنامه هاي تلويزيوني بالاتر رود، مخاطب آگاه، بلافاصله از درجه كيفيت آن رسانه آگاه مي شود و همين موضوع، موجب افزايش تعداد بينندگان آن كانال تلويزيوني خواهد شد.

عمادي در تشريح چگونگي بالا بردن ارتقاي كمي و كيفي شبكه هاي تلويزيون ملي، خاطر نشان كرد: احترام به مخاطب، قضاوت نكردن در برنامه ها، ايجاد رقابت واقعي بين كانال هاي تلويزيون ملي و پرهيز از نگاه مالي و افراطي تهيه كنندگان در مراحل ساخت برنامه هاي تلويزيوني، از جمله رويكردهايي است كه بايد در كنار افزايش كمي شبكه هاي تلويزيوني، به آن نگاه ويژه شود.

وي در خاتمه به لزوم بكر بودن برنامه هاي توليدي در تلويزيون ملي اشاره كرد و گفت: يكي از مهم ترين راه هاي رقابت كردن با انبوه شبكه هاي جهاني،‌ تمركز بر روي ساخت برنامه هايي بكر و تازه است. بايد بپذيريم كه هر چقدر هم تعداد شبكه ها را بالاتر ببريم اما به مسير ساخت "برنامه هاي Fake" و تقليدي از كانال هاي ديگر برويم، نمي توانيم مخاطب امروزي را قانع كنيم.

شبكه هاي تخصصي، آنتن را از رقباي ماهواره اي مي گيرد

در همين راستا، وحيد تاجيك، مدير اجرايي شبكه تهران نيز در گفت و گو با خبرنگار ما، به لزوم توسعه شبكه هاي تخصصي اشاره كرد و گفت: كار كردن بر روي شبكه هاي تخصصي، مي تواند موفقيت چشمگيري را براي سازمان صدا و سيما به همراه داشته باشد.

"پشتوانه شبكه هاي تخصصي، فكر و ايده خلاق است و به نظر من، يكي از قدم هاي بزرگ سازمان صدا و سيما، كار كردن و تمركز بر روي شبكه هاي تخصصي خواهد بود."

وي در ادامه به افزايش كيفيت برنامه هاي تلويزيون ملي در طي سال هاي اخير اشاره كرد و گفت: در طي دو سال اخير شاهد بوديم كه كانال هاي تخصصي با رشد كيفي برنامه ها روبرو بودند. مثلا شما اگر به ساخت "وله هاي گرافيكي" در اين شبكه ها نگاه كنيد، متوجه مي شويد كه در حال حاضر، كارهاي گرافيكي قابل قبولي در شبكه هاي تخصصي تازه تاسيس انجام مي شود.

اين فعال رسانه اي تاكيد كرد: شبكه هاي تخصصي، چون بر روي يك موضوع واحد كار مي كنند و بسيار هم در جذب مخاطب، موفق هستند، مي توانند به راحتي آنتن را از شبكه هاي ماهواره اي عامه پسند و بعضا سخيفي چون «فارسي وان» بگيرند.

تعداد شبكه هاي تلويزيوني؛ از ديروز تا امروز

در اوايل دوران پيروزي انقلاب اسلامي، تلويزيون ملي كشور به سيماي جمهوري اسلامي تغيير نام داد و با پخش دو كانال تلويزيوني سراسري، رويه اي اسلامي و دين مدارانه را برخلاف سياست هاي پيش از انقلاب در پيش گرفت.

تا سال 1372 هجري شمسي، "شبكه يك" و "شبكه دو"، تنها انتخاب مخاطبان تلويزيون جمهوري اسلامي بود اما در همين سال، شبكه سوم سيما نيز براي پاسخگويي به دغدغه هاي جوانان، راه اندازي شد.

به دنبال سياست اقناع فكري طيف فرهيخته كشور، "شبكه چهارم سيما" نيز در سال 1375 آغاز به كار كرد تا در اين سال، تعداد شبكه هاي ملي ايران به چهار شبكه افزايش يابد.

با افتتاح شبكه خبر براي پوشش لحظه به لحظه اخبار، شبكه آموزش با شعار ايجاد فرصت هاي برابر آموزشي و تاسيس شبكه قرآن با رويكرد توجه ويژه به كتاب آسماني مسلمانان، تعداد شبكه هاي سيماي جمهوري اسلامي تا پايان سال 1384، به هفت شبكه ملي ارتقا يافت.

اما رويه افزايش شبكه هاي تلويزيوني در سال 1389 و همچنين در سال جاري با جهشي فوق العاده و رشدي سريع مواجه بود؛ به گونه اي كه در طي اين دو سال، چهار شبكه جديد به كانال هاي تلويزيون سراسري اضافه شد.

با ورود شبكه هاي تازه تاسيس "مستند"، "شما"، "بازار" و "شبكه نمايش" در طي دو سال اخير، حال رسانه ملي ايران به جايگاهي رسيده است كه براي بسياري از سلايق و علايق مخاطبان ميليوني تلويزيون، محصولات درخور و اقناع كننده اي توليد مي كند.

علاوه بر آن، زمزمه هايي هم مبني بر افتتاح دو شبكه جديد با نام هاي "شبكه ورزش" و "شبكه پويانمايي" در سال 1391 به گوش مي رسد كه افتتاح اين شبكه ها مي تواند كام علاقه مندان برنامه هاي ورزشي و انيمشين را در سال جديد، شيرين كند.

البته شايان ذكر است كه كليه شبكه هاي تلويزيوني نامبرده، در حالي به فعاليت هاي رسانه اي خود ادامه مي دهند كه 10 شبكه تلويزيوني برون مرزي نيز همگام با شبكه هاي داخلي، به پخش مستمر برنامه ها ادامه مي دهند.

به طور كلي مي توان گفت كه از سال 1357 كه تنها دو شبكه تلويزيوني سراسري وجود داشت تا امروز كه بالغ بر70 شبكه ملي و فراملي روي آنتن هستند، حداقل با رشد 35 برابري كانال هاي تصويري در كشور مواجه بوده ايم كه از نظر تكثر شبكه ها، مي توان عنوان كرد كه كارنامه سازمان صداو سيما در زمينه افزايش كمي شبكه ها، خروجي قابل قبولي است.

بي گمان، افزايش تعداد شبكه ها و وجود كانال هاي تخصصي مي تواند دايره انتخاب مخاطب را گسترش داده و ميل به تماشاي رسانه هاي بيگانه را كاهش دهد اما آن نكته اي كه نبايد از ياد برد، بحث اختصاص رديف بودجه هاي آبرومند براي رسانه ملي است.

امين جلالوند – خبرنگار جام جم آنلاين