زخم معده در کشور ما چقدر شيوع دارد؟
زخم معده کلا بيماري نادري است؛ به طوري كه در ايران از هر 100 نفر، يک نفر مبتلا به اين بيماري است و اغلب افراد به سوءهاضمه دچارند و مي‌توان گفت که 80 درصد افرادي که سوءهاضمه دارند به ريفلاکس مبتلا هستند.بيماري ريفلاکس يا بازگشت موادغذايي زماني اتفاق مي‌افتد که دريچه تحتاني مري به خوبي بسته نمي‌شود و محتويات معده به مري بازمي‌گردد. وقتي اسيد معده با لايه پوشاننده مري تماس پيدا مي‌کند باعث احساس سوزش سردل مي‌شود. اين مايع حتي ممکن است در عقب دهان حس شود و حالت ترش‌کردن را به وجود بياورد. به علاوه، درد در قفسه سينه، خشونت صدا يا مشکلات بلع و حتي ترش کردن، تلخي دهان و احساس سنگيني بعد از خوردن غذا نيز ممکن است اتفاق بيفتد.
و علتش چيست؟
دليل اصلي ريفلاکس مشخص نيست اما ممکن است فتق هياتال باشد؛ يعني وقتي قسمتي از بخش فوقاني معده از ديافراگم يا پرده ماهيچه‌اي که شکم را از قفسه سينه جدا مي‌کند، بالا بزند و اين پرده به دريچه تحتاني مري فشار وارد كند، سبب بازگشت اسيد معده به مري شود. مطالعات نشان داده‌اند كه مصرف الکل، چاقي، بارداري، سيگار، خوردن ميوه‌هاي ترش، نوشابه‌هاي گازدار، غذاهاي پرادويه و حتي خوابيدن بلافاصله پس از مصرف غذا مي‌توانند موجب ريفلاکس شوند.
با تغيير رژيم غذايي مي‌توان اين مشکل را برطرف كرد؟
بله، توصيه ما به افرادي که دچار ريفلاکس مي‌شوند، اين است که حتي‌المقدور از خوردن غذاهاي آماده يا همان فست فودها اجتناب کنند. مصرف ميان‌وعده‌هاي ناسالمي چون چيپس و پفک، غذاهاي تند، شور و پرادويه را به حداقل برسانند. از مصرف چاي فراوان و پررنگ بپرهيزند و غذاهاي چرب نخورند. سعي کنند تعداد وعده‌هاي غذايي‌شان را افزايش داده اما حجم غذا را در هر وعده به حداقل برسانند. از خوردن سس گوجه‌فرنگي، ميوه و سبزي‌هاي ترش و شور جداً خودداري كنند. در ضمن، کاهش وزن، ترک سيگار و عدم مصرف الکل هم در کنترل علايم اين اختلال بسيار کمک‌کننده‌اند. اين افراد بايد از دراز کشيدن بلافاصله پس از غذا اجتناب کرده و هنگام خوابيدن از بالش بلندتري استفاده کنند، در ضمن، نوشيدن نوشابه‌هاي گازدار، شکلات و غذاهاي چاشني‌دار و معطر مثل پيتزا و پرتقال براي اين افراد مناسب نبوده و بايد به منظور كنترل بيماريشان، مصرف آنها را محدود كنند.
اگر ريفلاکس درمان نشود، چه اتفاقي مي‌افتد؟
در صورت عدم درمان ريفلاکس، التهاب مري ناشي از اسيد معده موجب خون‌ريزي و زخم در آن ناحيه شده و جوشگاه‌هاي ناشي از آسيب بافتي مي‌تواند مري را تنگ کرده و مشکلات بلعي ايجاد کند.
و زخم اثني‌عشر، چه؟
اثني‌عشر يا دوازدهه عضوي است که معده و روده کوچک را به هم ارتباط مي‌دهد و ممکن است دچار زخم شود. درد در زخم اثني‌عشر مي‌تواند به پشت تير بکشد و يا سبب نفخ شکم شود. يکي از خصوصيات مهم درد زخم اثني‌عشر دوره‌اي بودن آن است که مي‌تواند چند هفته يك‌بار و يا هر روز رخ دهد و يا حتي بعد از چند ماه خود به خود برطرف شود. در كل، مصرف داروهاي کنترل کننده اسيد معده مي‌تواند زخم را کنترل کند اما اگر مشکل به دليل بيماري‌هاي ميکروبي ديگر باشد بايد درمان‌هاي ديگري نيز مورد استفاده قرار گيرد.
سلامت : آيا داروها و عوارض جانبي‌شان هم مي‌توانند سبب ايجاد اين مشکل شوند؟
بله، داروهاي آنتي‌اسيد معمولا داروهايي هستند که در بيماري ريفلاکس براي از بين بردن سوزش سر دل و ساير نشانه‌هاي خفيف ريفلاکس توصيه مي‌شوند اما اين ضداسيدها هم عوارضي دارند که مي‌توانند اسهال را به دنبال داشته باشند و يا در مورد نوع نمک‌هاي آلومينيومي آن يبوست ايجاد کنند. نمک‌هاي آلومينيومي و منيزيمي اغلب در ترکيب با يک محصول ديگر براي متعادل کردن اين اثرات استفاده مي‌شوند. ضداسيدهاي‌کربنات کلسيم، پوشش‌دهنده محتويات معده که براي پيشگيري از ريفلاکس تجويز مي‌شود و داروهاي ديگري که روي توليد اسيد اثر دارند، در مدت کوتاه براي بيماران توصيه مي‌شوند. مصرف برخي داروها نظير آسپيرين و ساليسيلات‌ها هم مي‌تواند به بروز يا شدت زخم منجر شود بنابراين بهتر است با مشورت پزشک مورد استفاده قرار گيرند.