جام جم آنلاين: ايكس ـ 20 بوئينگ يكي از طرح‌هاي بلندپروازانه نيروي هوايي ايالات متحده آمريكا براي ساخت يك فضاپيماي نظامي بود تا بتوان از آن در امور مربوط به شناسايي، بمباران از فضا، نجات فضانوردان، تعميرات فضايي و خرابكاري در ماهواره‌هاي دشمن بهره برد.
به نوعي مي‌توان اين طرح را پدر شاتل‌هاي فضايي دانست.ايكس ـ 20 موسوم به دايناسور فضاپيمايي با سرنشين و بالدار بود كه در اوج پروژه‌هاي هواپيماهاي موشكي طراحي و نمونه‌سازي شد.
اين فضاپيما مي‌توانست سوار بر يك موشك قاره‌پيماي تيتان ـ 3 راهي‌مدار زمين‌شده و پس از انجام ماموريتش دوباره وارد جو شده و مانند هواپيما روي زمين فرود آيد، درست مثل شاتل‌هاي فضايي.
جنس بدنه و بال‌ها كه در نوك آنها بالك‌هاي عمودي قرار داشت، از فلزات آبديده‌اي بود كه مي‌توانست در برابر درجه حرارت‌هاي خيلي زياد مقاومت كند و تلاش شده بود از فناوري عايق‌هاي فنا شونده استفاده نشود تا فضاپيما بسرعت بتواند عملياتي شده و مجددا به فضا بازگردد.
ايكس ـ 20 براي فرود چرخ نداشت، چون تصور مي‌شد لاستيك چرخ‌ها در برابر دماي زياد ناشي از فرود از بين رفته و ذوب شود. در عوض اين فضاپيماي افسانه‌اي چرخ‌هايي فلزي داشت كه از آلياژي منعطف ساخته شده بودند.
ايده ساخت اين فضاپيما را بايد در اتاق‌هاي فكر آلمان نازي جستجو كرد، جايي كه اويگن سانجر يك مهندس خلاق آلماني ـ اتريشي تلاش داشت بمب‌هاي موتورداري بسازد كه سوار بر موشك به فضا رفته و سپس در بازگشت به جو خود را هدايت كند تا هم مسافت بيشتري طي كند و هم دقيق‌تر به هدف بزند.
ايكس ـ 20 با تمام موفقيت‌هايش گرفتار القاب شده بود و معلوم نبود آيا يك فضاپيماي تجربي است يا وسيله‌اي با قابليت‌هاي اكتشاف فضايي يا يك سيستم بمباران هوايي ـ فضايي.
همين سردرگمي باعث شد در سال 1963 رابرت مك نامارا وزير دفاع وقت اين پروژه را لغو كند تا ايكس ـ 20 هم به مجموعه ايكس‌هاي ناموفق تاريخ بپيوندد.
لغو پروژه در حالي صورت گرفت كه حتي ليستي از فضانوردان احتمالي براي اولين پرواز فضايي اين فضاپيما تهيه شده بود.