. در روايات ما تأكيد شده است كه اگر انسان از راه درست وارد سير و سلوك شده باشند، چشم و گوش دلش برای درك حقايق عالم باز می‌شود و خود عرفا نيز مكاشفه و مشاهده را عمده‌ترين راه معرفتی ـ البته در كنار قرآن و سنت ـ برای خود تلقی می‌كنند.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، حجت‌الاسلام والمسلمين حسين مظفری، عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) در پنجمين نشست از سلسله نشست‌های «سومين جشنواره ملی مطالعات قرآنی دانشجويان كشور» كه با عنوان «مكاشفه از منظر عقل و نقل» امروز چهارشنبه، 14 دی‌ماه، در سالن اجتماعات دانشكده علوم و فنون قرآن كريم برگزار شد، به بيان مباحثی درباره مكاشفات و شهودهای عرفانی از منظر تحليل‌های عقلی و مستندات نقلی(قرآنی و روايی) اين مكاشفات پرداخت.

وی در ابتدای سخنان خود پس از اشاره به برخی از راه‌های نامتعارف كسب معرفت از جمله توانمندی‌های خاص فيزيكی، تله‌پاتی، تسخير جن و ارواح، رياضت‌های غيرشرعی و... پرداخت و در تعريف مكاشفه عرفانی اظهار كرد: مكاشفه معرفت روحی و باطنی است كه برای برخی از افراد حاصل می‌شود كه در آن حالت روحشان لطافت خاصی پيدا می‌كند و مسائل وراثتی نيز تا حدی بر استعداد افراد برای اين امر مؤثر است.

عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) تصريح كرد: در روايات ما تأكيد شده است كه افراد اگر از راه درست وارد سير و سلوك شده باشند، چشم و گوش دلشان برای درك حقايق عالم باز می‌شود. خود عرفا نيز مكاشفه و مشاهده را عمده‌ترين راه معرفتی ـ البته در كنار قرآن و سنت ـ برای خود تلقی می‌كنند.

وی با اشاره به اين كه مكاشفات ممكن است ربانی يا شيطانی بوده باشند و وجود استاد در راه سير و سلوك برای تشخيص چنين خطری است، ادامه داد: حتی اگر مكاشفات افراد ربانی باشد، اين امر دليلی بر اين نيست كه وی از اولياء خداست و تمام كارهای او درست است؛ چراكه تنها معصومين(ع) به طور تمام و كمال قابل اعتماد هستند.

مظفری در ادامه سخنان خود با استناد به حالات و احوال برخی از اوليای الهی نظير محمدجواد انصاری همدانی و شيخ محمد بهاری همدانی، افزود: عرفای واقعی هرچند از مكاشفاتی بهره‌مند شوند، چندان توجهی به اين امور ندارند و توجه به اين مسائل را مانع قرب الهی و دور شدن از مسير حق می‌دانند و آنچه كه برای سالك مهم است، تنها قرب و رضايت پروردگار است.

وی در بررسی مكاشفه از منظر عقل، به اقوال سه فيلسوف برجسته مسلمان يعنی ابن‌سينا، سهروردی و ملاصدرا پرداخت و خاطرنشان كرد: ابن‌سينا در «اشارات» در پرداختن به مباحث مربوط به افلاك آسمان، برای آنان نفس ناطقه و ادراك قائل می‌شود و انسان تنها بر اساس حكمت متعاليه می‌تواند به اين مسأله واقف شود و خواجه نصير در شرح اين عبارت شيخ‌الرئيس، حكمت متعاليه را فلسفه‌ای مبتنی بر برهان و مكاشفه می‌داند.

اين محقق و پژوهشگر ادامه داد: ابن‌سينا در تعليقه خود بر اثولوجيای افلوطين می‌گويد: ادراك چيزی است و كشف درست يك مطلب از سنخ ديگری است و انسان پس از درك ظاهری می‌تواند به كشف و مكاشفه نيز دست يابد. ابن‌سينا نه‌تنها مكاشفه را معتبر می‌داند، بلكه آن را بالاتر از برهان قرار می‌دهد.

وی سپس به مكاشفه از منظر شيخ اشراق پرداخت و اظهار كرد: سهروردی مهم‌ترين كتاب خود يعنی «حكمة الاشراق» را در اثر مشاهده و الهامی نوشته است؛ وی در بيان نشانه‌های برتری عرفان بر علوم ديگر می‌گويد: معلوم علم عرفان، برترين و شريف‌ترين معلوم‌ها يعنی خداوند است، راه و ابزار عرفان مكاشفه و مشاهده است و عرفان وسوم آن‌كه وسيله‌ای برای رسيدن به سعادت عظماست.

عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی(ره) عنوان كرد: ملاصدرا نيز حكمت متعاليه خود را نتيجه كشف و مكاشفه و توجه به آيات و روايات می‌داند. وی در كتاب «مشاعر» خود بر توجه به برهان عقلی و مكاشفه تأكيد می‌كند و در مفاتيح‌الغيب خود نيز در جواب كسانی كه معرفت را منحصر در آيات و روايات می‌كنند، تصريح می‌كند كه انسان از راه كشف و مكاشفه نيز به حقايقی می‌رسد.

مظفری با استناد به آيات و رواياتی در توجيه مكاشفه بيان كرد: آياتی چون «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا»(عنكبوت/69)، «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِكَةُ»(فصلت/30) و برخی از آيات ديگر، بين مجاهده شرعی و يك نوع علم مبتنی بر رؤيت و مشاهده تلازم برقرار كرده‌اند.

وی در ادامه در توجيه مكاشفه از منظر به اخبار و احاديثی چون «غضوا ابصاركم تروا العجائب» از پيامبر(ص)، «ما رأيت شيئاً الا و رأيت الله قبله» از امام علی(ع)، برخی كلمات حضرت امير(ع) در نهج‌البلاغه و فرازی از مناجات شعبانيه اشاره كرد و يادآور شد: مكاشفه به عنوان ابزاری برای معرفت از منظر عقل و نقل به رسميت شناخته شده است.

سلسله نشست‌های «سومين جشنواره ملی مطالعات قرآنی دانشجويان كشور» به ‌همت سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور برگزار می‌شود.

يادآور می‌شود، در پايان اين نشست مسابقه‌ای كوتاه از محتوای بحث در اختيار حضار قرار گرفت و سعيد ابراهيمی اديمی، محمدجواد زالی و عنايت‌الله مجيدی به‌عنوان برگزيدگان مسابقه انتخاب شدند كه جوايزی به آن‌ها اهدا خواهد شد.