حجت‌الاسلام پارسانیا با اشاره به اندیشه‌های فارابی و خواجه نصیرطوسی آن را متمایز با اندیشه‌های ابن خلدون دانست و گفت: اندیشه اجتماعی خواجه نصیر طوسی و فارابی تحت تاثیر فقه شیعی بود و مبادی كلامی خواجه نصیر كه مبتنی بر عقل و دستورهای اهل‌بیت(ع) است به او اجازه می‌داد كه دیدگاه‌های اجتماعیش شكل فقه شیعی بگیرد و جنبه تجویزی داشته باشد.

به گزارش شبكه اجتهاد به نقل از خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، شامگاه پنجشنبه در دومین نشست تخصصی تأثیر علم كلام در علوم اجتماعی كه در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: زمانی كه از تأثیر علوم اجتماعی در حوزه كلام سخن می‌گوییم باید ابتدا تعریفی از علم اجتماعی، علم كلام و مفهوم تاثیر و دوسویه یا یكسویه بودن آن ارائه كنیم.
وی با بیان اینكه نمی‌توان سكولاریسم غرب را مساوی با بی‌دینی دانست بیان كرد: سكولاریسم، مساوی با بی‌دینی نیست چون در سكولاریسم نیز ممكن است شاخه‌هایی از الهیات داشته باشیم.
استاد حوزه علمیه قم افزود: یكی از علل پیدایش علوم اجتماعی كلاسیك غربی از بین رفتن الهیات بود.
وی در ادامه گفت: در این مبحث علم كلام به معنای عام و نه خاص كه شامل كل الهیات می‌شود همچنین علوم اجتماعی جامعه‌شناسی خاصی نیست بلكه عام مراد است استعمال می‌شود.
حجت‌الاسلام پارسانیا تصریح كرد: من معتقدم تاثیر یكسویه علم كلام بر علوم اجتماعی و بالعكس نمی تواند دقیق باشد و دوسویه است.
استاد حوزه علمیه ادامه داد: علم كلام در غرب در افرادی مانند كانت اثر گذاشت و او تلاش كرد تا دانش جامعه شناسی را جایگزین اخلاق اجتماعی كند.
وی با اشاره به نظریات ابن خلدون در عرصه علوم اجتماعی افزود: ابن خلدون عقل عملی را قبول ندارد بنابراین علم اجتماعی او جنبه تجویزی ندارد و شباهت هایی هم با علم اجتماعی مدرن دارد.
این محقق حوزوی اظهار كرد: من ابن خلدون را به عنوان بنیانگذار علم اجتماعی قبول ندارم؛ او بنیانگذار علوم اجتماعی مصطلح نبود بلكه یكسری مسایل اجتماعی را مطرح كرد و اندیشه‌های اجتماعی او متاثر از كلام اشعریون بود.
پارسانیا با اشاره به اندیشه‌های فارابی و خواجه نصیرطوسی آن را متمایز با اندیشه‌های ابن خلدون دانست و گفت: اندیشه اجتماعی خواجه نصیر طوسی و فارابی تحت تاثیر فقه شیعی بود و مبادی كلامی خواجه نصیر كه مبتنی بر عقل و دستورهای اهل‌بیت(ع) است به او اجازه می‌داد كه دیدگاه‌های اجتماعیش شكل فقه شیعی بگیرد و جنبه تجویزی داشته باشد.
وی با بیان اینكه ابن خلدون را به اشتباه پیشگام علوم اجتماعی كلاسیك غربی می‌دانند، اظهارداشت: در مقدمه نظریات ابن خلدون در باب مسایل اجتماعی، رگه‌هایی از تفكر اشاعره دیده می‌شود كه به دلیل شباهت ظاهری با علوم اجتماعی غربی، آنها را در یك راستا قلمداد كرده‌اند كه به هیچ وجه این گونه نیست.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: پیش از ابن خلدون علوم اجتماعی در حاشیه كلام شیعی شكل گرفت كه رویكردی عقلانی به مباحث پیرامون الهیات دارد كه خواجه نصیر‌الدین طوسی و فارابی پیشگامان آن بودند.
وی اظهار داشت: این علم اجتماعی باعنوان سیاست مدن مشهور شد و در این علم بود كه علم اجتماعی با فقه اجتماعی مراوده پیدا كرده و در یك دیگر تاثیرگذاری مستقیمی دارند.
وی افزود: البته از نظر علم پوزیتویستی قرن 19، مطالعه فقهی، نوعی از مطالعه غیر علمی تلقی می‌شد كه به دلیل نوع نگاه این تفكر به رابطه‌های علی و معلولی و فاعلی صرف شكل می‌گیرد.
پارسانیا در عین حال تاكید كرد: فقه نه تنها علم است بلكه از شریفترین علوم و علمی روش‌مند است.
وی ادامه داد: در جهان اسلام شاهد كلام اجتماعی گوناگونی بوده‌ایم و در همان راستا شاهد نوع خاص علوم اجتماعی نیز هستیم؛ به لحاظ منطقی وقتی كلام اشعری را داریم، علوم اجتماعی منطبق با آن نیز شكل گرفته است.
پارسانیا بیان كرد: بخشی از دانش اجتماعی در اسلام برای برای حل مسائل دینی هر زمان و برای تشكیل جریان زندگی، توصیف و تعیین مواضع اجتماعی یك حوزه روشمند به وجود آمده است.