تراكم استخوان براي افراد بالاي 65 سال
قدرت استخوانهايتان را بسنجيد
جام جم آنلاين: پوكي استخوان از جمله بيماريهاي آزاردهندهاي است كه همچون ديابت بدون سر و صدا به سراغتان ميآيد.
بخصوص زنان ايراني در دهه 60 زندگيشان بسيار به آن دچار ميشوند. در واقع در كشورمان از هر سه زن حدود 65 سال يكي به اين بيماري دچار ميشود.
صرفنظر از ريشهيابي عوامل گسترش اين بيماري كه به الگوي تغذيهاي فاقد كلسيم و ويتامينD كافي از دوران كودكي و نداشتن تحرك روزانه بازميگردد؛ ميتوان با تشخيص بهموقع پوكي استخوان از طريق تست سنجش تراكم استخوان از گسترش اين بيماري كه بتدريج منجر به از بين رفتن استحكام استخواني بدن خواهد شد، جلوگيري كرد.
دكتر زهره حميدي، دبير مركز تحقيقات غدد و عضو پژوهشكده علوم غدد و متابوليسم دانشگاه علوم پزشكي تهران در گفتوگو با جامجم با تاكيد بر اينكه پوكي استخوان به معناي كاهش تراكم استخوان است كه به دنبال آن قدرت استخوانها در برابر ضربه كاهش و آسيبپذيريشان در برابر شكستگي افزايش مييابد، ميگويد: با اين حال كاهش تراكم استخوان با مصرف دارو قابل افزايش و درمان است.
اگر در دوران كودكي تا 20 سالگي تراكم استخوانها با مصرف كلسيم و ويتامين D و داشتن تحرك به ميزان كافي تقويت شود، سرعت كاهش آن در سنين پس از 40 سالگي با كندي صورت ميگيرد. چنين افرادي هيچگاه به پوكي استخوان دچار نميشوند. بعلاوه به دنبال يائسگي، تراكم استخوان با سرعت بيشتري كاهش مييابد، اما لزوما به پوكي استخوان منتهي نميشود.
روشي كمخطر و بسيار دقيق
دكتر حميدي با اشاره به اينكه تست سنجش تراكم استخوان تنها يكصدم تابش اشعه ايكس استاندارد را به كار ميبرد و بسيار كمخطر است، ميافزايد: انجام اين تست هيچگونه آمادگي قبلي نميخواهد و نياز به تزريق، مصرف دارو يا پوشيدن لباسهاي خاص ندارد، اما انجام آن براي دستيابي به تشخيص دقيق در خانمها پس از 65 سالگي و در آقايان بعد از 70 سالگي كه كاهش تراكم استخوان به طور دقيق قابل مشاهده است، توصيه ميشود.
وي ادامه ميدهد: البته برخي عوامل و شرايط خطرناك هستند كه انجام اين تست را پيش از 65 سالگي ضروري ميسازند. كساني كه كورتون مصرف ميكنند يا افرادي كه به مدت شش ماه تحرك نداشتهاند، بنا بر توصيه پزشك متخصص بايد اين تست را زودتر از زمانهاي تعيينشده انجام دهند.
بعلاوه بيماراني كه مبتلا به كاهش تراكم استخواني مادرزادي هستند يا به تالاسمي يا نوعي بيماريهاي زمينهاي مبتلا هستند از لحاظ تراكم استخوان بايد بشدت تحت مراقبت قرار بگيرند. حتي كساني كه پيوند اعضا ميشوند يا دچار بيماريهاي مزمن كبد و كليه هستند نيز نياز بيشتري به مراقبتهاي پيش از موعد طبيعياش دارند.
آسيبپذيري استخوان كمر و لگن
دكتر حميدي ميگويد: بررسي پوكي استخوان در سيستم سنجش تراكم استخوان صرفا در ناحيه كمر و لگن صورت ميگيرد، چراكه شكستگيها در اين دو ناحيه در سنين بالا بسيار خطرناك هستند. اگر حتي در يكي از اين دو منطقه كاهش تراكم استخوان ديده شود، براي بيمار تشخيص پوكي استخوان داده ميشود.
وي تاكيد ميكند: در برخي موارد تشخيص كاهش تراكم در اين دو منطقه ديده نميشود، اما وضعيت بيمار در مرحله پيش از پوكي استخوان، يعني در مرحله كاهش قدرت استخوان ارزيابي ميشود.
در چنين مرحلهاي پزشك متخصص اميدوار است كه از طريق درمان دارويي و مصرف كلسيم و ويتامينD بتواند خطر پوكي استخوان را در بيمار از بين ببرد.
پوكي استخوان با درد همراه نيست
دكتر حميدي تاكيد ميكند: پوكي استخوان بيماري خاموشي است و هرگز با درد همراه نيست. در نتيجه ممكن است درد ناشي از مشكلات استخواني ديگر چون آرتروز يا گرفتگي و كشيدگيهاي عضلاني ـ استخواني حتي پس از درمان پوكي استخوان در بيمار باقي بماند، اما پوكي استخوان به خودي خود با تشخيص درست و بهموقع قابل درمان است.
تنها نكتهاي كه نبايد فراموش شود، اينكه تست تشخيص تراكم استخوان به جز موارد خاص نبايد پيش از موعد مقرر صورت بگيرد.
به گفته اين پزشك، خانمهاي باردار هرگز نبايد اين تست را انجام دهند. همچنين كساني كه ماده حاجبي به منظور انجام تستهاي تشخيصي گوارشي خوردهاند يا اسكن هستهاي تيروئيد انجام دادهاند، بايد انجام اين تست را به مدت يك هفته به تعويق بيندازند.
پونه شيرازي - گروه سلامت