بيتوريا گاستيز، پايتخت سبز اروپا
پيوند طبيعت با شهر
جام جم آنلاين: امروزه از هر پنج نفر اروپايي حداقل چهار نفرشان در شهرهاي كوچك و بزرگ زندگي ميكنند.
شهرها اغلب با چالشهاي زيستمحيطي فراواني مواجه هستند كه باعث شده متخصصان تمام تلاش خود را براي حل آنها به كار گيرند.
تعهد و نوآوري شاخصههايي مهم براي حل اين چالشها هستند. ايده اعطاي جايزهاي تحت عنوان «پايتخت سبز اروپا» به منظور ترويج و ارزشگذاري هر چه بيشتر چنين تلاشهايي است.
كميسيون اروپا كه نقش قوه مجريه را در اتحاديه اروپا ايفا مينمايد، مدتهاست متوجه اهميت نقش دولتهاي محلي در بهبود مسائل زيستمحيطي شده است.
به همين مناسبت اين كميسيون تصميم گرفته كه جايزهاي براي تشويق و حمايت از چنين تلاشهايي در نظر بگيرد.
از مزاياي اين طرح ميتوان به تبادل تجارب مثبت در ميان ساير شهرهاي اروپايي و تلاش بيشتر براي حفاظت از محيط زيست اشاره كرد.
شهرهايي كه براي اين جايزه كانديدا ميشوند، بر مبناي يك فهرست كامل از معيارهاي زيست محيطي ارزيابي ميشوند.
معيارهايي كه به آنها پرداخته شده عبارتند از ارائه راهحل براي مساله گرمايش جهاني، حمل و نقل، مناطق سبز شهري، ارائه برنامههاي صحيح و منطبق با اصول توسعه پايدار، سنجش كيفيت جوي در مقياس محلي، آلودگي صوتي، بازيافت و رسيدگي به مساله پسماندها، مصرف آب، تصفيه آبهاي مناطق مسكوني و عملكرد زيستمحيطي شهرداريها.
با گذشت دو دوره از اين طرح شهرهاي استكهلم (سوئد)، هامبورگ (آلمان)، بيتوريا گاستيز (اسپانيا) و نانت (فرانسه) به ترتيب جوايز طرح «پايتخت سبز اروپا» را دريافت كردند.
شهر بيتوريا گاستيز برنده جايزه شهر سبز سال 2012 اروپا
شهر بيتوريا گاستيز دومين شهر پرجمعيت ناحيه خودمختار باسك كه سال 1181 ميلادي ساخته شد، در شمال كشور اسپانيا واقع است.
اين شهر مركز استان «آلاوا» است و حدود 240 هزار نفر در آن زندگي ميكنند.
بيتوريا توانسته عنوان «پايتخت سبز اروپا» را در سال 2012 به خود اختصاص دهد. جايزه توسط نماينده گروه محيط زيست كميسيون اروپا در يك مراسم ويژه در استكهلم به شهردار شهر بيتوريا تفويض شد.
شهردار شهر در پاسخ به اين سوال كه بيتوريا چگونه توانسته تا به اين اندازه رشد كند كه اروپا از آن به عنوان الگوي توسعه پايدار خود در سال 2012 ياد ميكند، گفت: «اين كار، كار امروز و ديروز نيست.
كاري است كه از 30 سال پيش آغاز شده است. مسووليتي است كه با مشاركت شهروندان امكانپذير شده است. بخشهاي مختلف دست به دست هم دادهاند و با هم از اصولي مشترك پيروي كردهاند.
به عنوان مثال همانطور كه ميدانيد موضوع حمل و نقل در اسپانيا از اهميت بسزايي برخوردار است، يك سال است خطوط اتوبوسراني شهري به كلي دگرگون شدهاند. اين مردم بودهاند كه همكاري كردهاند تا چنين طرحهايي به هدف برسند.»
وي از اعمال تغييرات در زمينه مصرف آب، بازيافت پسماندهاي شهري، ايجاد كمربند سبز و پاركهاي شهري به عنوان مهمترين بخش كار ياد كرد.
آوردن طبيعت به داخل شهر
شهر بيتوريا گاستيز به سه بخش تقسيم ميشود: بخش اصلي و مركزي خود شهر است.دو بخش ديگر همچون حلقهاي هسته مركزي شهر را در بر گرفتهاند.
كمربند سبز يا همان محدوده سبز، نيمه طبيعي حلقه دوم است كه ادعا ميشود همچون حفاظي زمينهاي فرسايش يافته اطراف شهر را در بر گرفته است.
جنگلها و كوهستانهاي اطراف نيز حلقه غالب آخر را تشكيل ميدهند. نسبت زيادي از شهر را فضاهاي سبز عمومي به خود اختصاص دادهاند. دسترسي آسان مردم به فضاهاي سبز از شاخصههاي اين شهر است.
مهمتر از همه اينكه در اين شهر ميتوان از نمونههاي قابل لمس متعددي نام برد كه هريك نقش بسزايي در افزايش تنوعزيستي و حفاظت از اكوسيستمهاي داخل و خارج شهر ايفا ميكنند.
به عنوان مثال پوشش گياهي و جانوري بدقت تحت كنترل سازمانهاي ذيربط قرار دارند، قوانين متعددي مانع از دستاندازي به زيستگاهها و تفكيك بخشهاي حياتي آنها ميشوند، حتي براي جلوگيري از آلودگيهاي بصري هم پيشنهادهاي متعددي ارائه شده است.
در آخر ميتوان به زيستگاههاي اطراف شهر اشاره كرد كه تنها از جذابيتهاي گردشگري و تفريحي برخوردار نيستند بلكه در آنها اهداف آموزشي هم لحاظ شده است.
جايزه پايتخت سبز ميزان تعهد مدني و نوآوري را نشان ميدهد كه بدون شك در آينده منافع زيادي را براي شهرهايي كه توانسته باشند اين عنوان را كسب نمايند، در بر خواهد داشت.
رييس كميته محلي خانم مرسدس برسو معتقد است كه پايتختهاي سبز اروپايي همچون كشتيها و اسكادرانهاي برجستهاي از يك ناوگان عظيم هستند، لذا ميتوان آنها را نمايندههاي بر حق جوامع محلي توصيف كرد كه شهروندانشان تعهد كردهاند كيفيت زيستي را بيش از پيش بهبود بخشند. طراحي دوباره شهرهاي اروپايي اين مزيت را دارد كه مباني توسعه پايدار را در سطح جهاني ارتقا خواهد بخشيد.
توسعه پايدار در شهر بيتوريا گاستيز
شهر بيتوريا گاستيز پيشرفتهاي شاياني در زمينه زيست محيطي ساختن مركز شهر داشته است. كمربند سبز شهر به عنوان يك محدوده سبز نيمه طبيعي تا حدودي توانسته زمينهاي فرسايشيافته اطراف را اصلاح كند و بعلاوه با احاطه كردن مركز شهر، اين مزيت را هم داشته كه حضور تمامي جمعيت شهر را در يك محدوده مشخص تضمين نمايد.
واحدهاي مسكوني، تجاري و اداري مجاز نيستند كه در فاصلهاي كمتر از 300 متر از اين حلقه سبز بنا شوند. روشهاي متعددي به منظور حمايت از تنوع زيستي و اكوسيستمهاي اطراف به كار بسته شده است.
پوشش گياهي و جانوري تحت كنترل سازمانهاي ذيربط هستند و از روند نابودي زيستگاهها بشدت كاسته شده است.
بيتوريا گاستيز به عنوان دومين مركز پرجمعيت ناحيه خودمختار باسك، الگويي است كه نشان ميدهد چگونه بايد با مساله كمبود آب مواجه شد. اولين مسالهاي كه به چشم ميآيد، اين است كه اين شهر موضوع كاهش مصرف آب را در دهه اخير بشدت دنبال كرده است.
سرمايهگذاريهاي متعددي هم در زمينه آبرساني انجام شده است كه هدف اكثر آنها اصلاح سيستم ارزشگذاري، بهبود كيفيت آب، كاهش ميزان هدررفت و در نهايت رسيدن به يك ميزان مصرف مناسب و پايدار در اين منطقه بوده است.
پايتخت سبز اروپا در سال 2012 يك هدف جاهطلبانه به منظور كاهش مصرف آب خانگي را در صدر برنامههاي خود قرار داده است، دستاندركاران ميخواهند ميزان مصرف را براي هر نفر به زير 100 ليتر در روز كاهش دهند.
محيط زيست يا اقتصاد، كداميك اولويت دارند؟
شهر بيتوريا در اين زمينهها حرف براي گفتن زياد دارد. 30 سال پيش شهردار بيتوريا، خوزه آنخل كواردا از عبارت پايداري ياد كرد. وي توانست مانع از اجراي پروژههايي شود كه حمل و نقل ماشيني را در اولويت قرار ميدادند و اين در جاي خود از اهميت بسزايي برخوردار است.
رفته رفته او توانست اصول زيست محيطي را در شهر خود پياده نمايد. در سالهاي آتي شهرداران بيتوريا همچنان هدف او را دنبال كردند.
مسلم است كه اعطاي جايزه كميسيون اروپا به شهر بيتوريا در جاي خود بر اهميت توريستي اين شهر خواهد افزود، از هماكنون برنامههاي گستردهاي براي سال آينده پيشبيني شده است تا اين شهر بتواند هرچه بيشتر از عنوان خود دفاع كند.
بدون شك منافع اقتصادي اين مساله، قابل اغماض نيست و اين خود دليلي بر اين مدعاست كه حفاظت از محيط زيست هيچ منافاتي با توسعه اقتصادي ندارد.
نكته: شهرها اغلب با چالشهاي زيستمحيطي فراواني مواجه هستند كه باعث شده متخصصان تمام تلاش خود را براي حل آنها به كار گيرند.
ايده اعطاي جايزهاي تحت عنوان «پايتخت سبز اروپا» به منظور ترويج و ارزشگذاري هر چه بيشتر برچنين تلاش هايي است.
europe green capital - مترجم: فرناز حيدري