يك كودك يا يك فرد بزرگسال قادر باشد در برابر دشواريها مقاومت كند و با صبوري بتواند منافع آينده خودش را به منافع كوتاه مدت برتري بدهد. به عقيده محققان، كساني كه از چنين ويژگي هايي برخوردارند، در جامعه و در زندگي موفق ترند. هر چند كه ممكن است در كارهاي علمي پيشرفت زيادي نداشته باشند.

كودك تيز هوش مي خواهد از همه چيز سر در بياورد گفت و گو با دكتر فربد فدايي روانپزشك

گفت و گو از:فتانه راحمي پور

همه ما رنگ مو، رنگ چشم، قد،... و هوشمان را از والدين خود به ارث مي بريم. اگر پدر و مادر زندگي سالمي داشته باشند، احتمال اينكه توانمندي هاي ذهني كودكشان تظاهر پيدا كند خيلي بيشتر خواهد بود.

 پدري كه لقمه حرام وارد زندگي اش نشده، حق و ناحق نمي كند، سيگار نمي كشد و مراقب تغذيه اش است يا مادري كه به اين نكات توجه مي كند و در محيطي زندگي مي كند كه از آرامش رواني و روحي برخوردار است، طبعا نطفه اي كه از آنان بوجود مي آيد سالمتر خواهد بود؛ چون در معرض تاثيرات زيان آور محيطي قرار نگرفته اند و نطفه از يك فرد دچار تنش و اضطراب بوجود نيامده است.

چنين پدر و مادري كه به خداوند و معاد و به هدف زندگي سالم واقفند نه تنها براي خود بلكه براي فرزندانشان نيز ارزش قائل اند. چنين والديني طبعا فرزندان خود را نيز به زندگي سالم تشويق مي كنند.

چنين كودكاني بموقع مي خوابند و سر وقت بيدار مي شوند. سرگرمي هاي مضر ندارند و از ابتدا مي آموزند كه به انسان هاي ديگر احترام بگذارند. اينكار به آنان اجازه مي دهد كه نيروهاي فكري شان را آزاد سازند. كودكان تيزهوش از جمله نعمتهايي هستند كه در جامعه ما متولد مي شوند، رشد مي كنند و نقش مهمي در توسعه كشور دارند.

براي آشنايي بيشتر با ويژگي هاي اين كودكان و نحوه تربيت آنان گفت وگويي با دكتر فربد فدايي روانپزشك ترتيب داديم تا از اطلاعات ايشان در اين زمينه بهره ببريم.

با تشكر از فرصتي كه در اختيارمان گذاشتيد .

براي شروع خواهش مي كنم «هوش» را از نظر علمي تعريف كنيد .

اكثر صاحب نظران در تعريف هوش مي گويند: توانايي در حل مسايل و انطباق آن با شرايط تغيير يابنده محيطي افراد باهوش كساني هستند كه مي توانند مسايل و مشكلات جاري را براحتي حل و فصل كنند و خود را با محيط بگونه اي انطباق دهند كه كارها را بخوبي به پيش ببرند.

حدود ۹۰ درصد مردم جامعه داراي ضريب هوشي بين ۹۰ تا ۱۱۰ هستند كه به اين هوش طبيعي گفته مي شود. به هوش بين ۷۰ تا ۹۰ درجه نيز هوش مرزي مي گويند؛ يعني مرز بين هوش طبيعي و عقب ماندگي ذهني. پايين تر از آن نيز عقب ماندگي ذهني است كه درجه هاي خفيف، متوسط و شديد دارد.

افراد داراي هوش مرزي مي توانند دوره ابتدايي را در مدارس عادي منتهي با سختي سپري كنند. اما گذر آنها از دوره ابتدايي به دوره متوسطه كار دشواري است. كودكان داراي عقب ماندگي خفيف ذهني كه داراي هوش بر بين ۰۷-۰۵ هستند، مي توانند در مدارس استثنايي دوران ابتدايي را با زحمت پشت سر بگذارند. اما بيشتر از آن قادر به پيشرفت نمي باشند.

خوب اينها بخش هاي نه چندان خوب قضيه است، اما قسمتهاي خوبي هم وجود دارد؛ يعني به تعداد افراد دچار هوش مرزي و عقب مانده ذهني، ما افراد باهوش و هوشمند و نابغه داريم.

 يعني كساني كه ضريب هوشي شان بين ۰۲۱-۰۱۱ است. افراد باهوش كساني هستند كه هوششان از حد عادي مقداري بالاتر است. هوش بحر بين ۰۳۱-۰۲۱را «سرآمد» و از ۱۳۰ به بالا را «باهوش» مي گويند.

چه رابطه اي بين هوش و نبوغ وجود دارد ؟

- براي داشتن نبوغ درجه حداقلي از هوش بالا ضروري است و آن درجه ۱۳۰ است. اما نه به اين مفهوم كه همه افراد «باهوش»، نابغه اند.

ممكن است فردي با هوش بر ۱۶۰، نابغه نباشد. بالاترين هوش بري كه در بين افراد نابغه و نام آور جهان حدس زده شده است بالاتر از ۱۸۰ مي باشد و آن متعلق به شاعر و نويسنده و طبيعيدان آلماني بنام «يوهان ولفگانگ گوته» است. لئوناردو داوينچي نيز هوش بحري در حدود ۱۴۰ داشته كه البته نابغه نيز بشمار مي رفته است.

در بين هنرمندان ايراني براساس ارزيابي هاي انجام شده، هوش بر حافظ و سعدي نيز بيش از ۱۴۰ تخمين زده شده است.

در واقع هوش افراد بطور مستقيم از حدود ۴ سالگي به بعد قابل سنجش است. يك متخصص با انجام پرسش ها و كارهاي عملي درمي يابد كه كودك متناسب با گروه سني خودش يادگيري و كارآيي فكري دارد يا نه. اگر سن عقلي و سن تقويمي يكي باشد در اين صورت هوش بر طبيعي است. فرمول خاصي براي اينكار وجود دارد:

۱۰۰*سن تقويمي÷سن عقلي=هوش بحر

به اين ترتيب كودك ۶ ساله اي كه قادر به انجام كارهاي يك كودك ۸ ساله است. براساس فرمول بالا داراي سن عقلي ۸ سال مي باشد و هوش بحرش او را در رده افراد باهوش قرار مي دهد:

۱۲۵=۱۰۰*۲۵/۱=۶÷۸

بعضي از محققان مي گويند: داشتن هوش بالا براي فرد مطلقا به اين معني نيست كه او در جامعه از موفقيت برخوردار باشد. آنان معتقدند كه همراه با ضريب هوشي و «هوش بحر» كه به آن «آي كيو» گفته مي شود بهره عاطفي -«اي كيو»- نيز بايد در نظر گرفته شود.

 منظور آنان اين است كه يك كودك يا يك فرد بزرگسال قادر باشد در برابر دشواريها مقاومت كند و با صبوري بتواند منافع آينده خودش را به منافع كوتاه مدت برتري بدهد. به عقيده محققان، كساني كه از چنين ويژگي هايي برخوردارند، در جامعه و در زندگي موفق ترند. هر چند كه ممكن است در كارهاي علمي پيشرفت زيادي نداشته باشند.