عظمت علامه طباطبایی به آزاداندیشی اوست/ فلسفه روئینتن از بین نمیرود
به گزارش روابط عمومی موسسه پزوهشی حکمت و فلسفه ایران، غلامحسین ابراهیمیدینانی، مدیر گروه فلسفه اسلامی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در مراسم اختتامیه همایش فلسفه و علوم پایه و به مناسبت همزمانی این همایش با سالگرد ایام رحلت علامه طباطبایی به بیان گوشههایی از ویژگی علمی و عملی ایشان پرداخت.
وی با بیان اینكه هرچه دارد از آن مرد بزرگ است، اظهار كرد: ما باید به علامه طباطبایی و همه بزرگان خود از ابنسینا گرفته تا ملاصدرا و ارسطو و افلاطون احترام بگذاریم و شكرگزار آنان باشیم؛ چراكه هركدام از این بزرگان بخشی از حقیقت را به ما نشان دادند.
مدیر گروه فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ایران تأكید كرد: اگر هركدام از این بزرگان نبودند، ما باید از نقطه صفر شروع میكردیم و كار بسیار دشواری در پیش داشتیم. فیزیك نیوتن و حتی فیزیك ارسطو كه امروز بیمعناست، بخشی از حقیقت را برای ما نمودهاند.
وی با بیان اینكه علامه طباطبایی بخشی از حقیقت را به طور مستقیم و غیرمستقیم به افراد بسیاری نشان داد، خاطرنشان كرد: هیچكس، حتی خداوند متعال حقیقت مطلق را به ما نشان نمیدهد؛ انسان چشم مطلقبین ندارد و حقیقت مطلق باید مقید شود تا انسان بتواند آن را دریابد. هیچ كس مالك حقیقت نیست و هركس بخشی از حقیقت را دارد.
دینانی ادامه داد: اگر علامه طباطبایی نبود، معلوم نبود كه ما چه وضعیتی داشتیم. او به طور مستقیم و غیرمستقیم شاگردان بسیاری تربیت كرد و با بیادعایی ـ در حالی كه در فقه چیزی از فقهای زمان خود كم نداشت ـ به تدریس فلسفه پرداخت؛ چندین بار درس فلسفه ایشان را تعطیل كردند و او در این راه زحمتها كشید و تهمتها شنید.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینكه فیلسوف در آن زمان زندگی دشواری داشت، اظهار كرد: علامه طباطبایی با وجود تمام محدودیتها و موانع، به تدریس فلسفه ادامه داد و با هوشیاری و هوش الهی خود، به تفسیر روی آورد و در پناه تفسیر خود توانست فیلسوفانه زندگی كند.
وی با بینظیر دانستن حیات فلسفه در ایران، از فارابی و ابنسینا تا ملاصدرا و علامه طباطبایی، ادامه داد: در هیچ كشور اسلامی غیر از ایران، حتی در دانشگاههای بزرگ كشوری چون عربستان، اثری از فلسفه و حتی علم كلام نیست و وجود فلاسفه در كشورهایی چون مصر و سوریه نیز ناشی از تحصیل دانشجویان این كشورها در دانشگاههای اروپا و امریكا بوده است.
نویسنده كتاب «ماجرای فكری فلسفی در جهان اسلام» با اشاره به لطف پدرانه و استادانه علامه طباطبایی در حق وی، بیان كرد: اگر علامه طباطبایی نبود، شاید برای همیشه در حیرانی مانده و حتی تاكنون زنده نمیماندم. ما باید قدردان و سپاسگزار علامه طباطبایی باشیم، به سبب آنكه او بخشی از حقیقت را به ما نشان داد و باید بكوشیم تا ما نیز بخشی از حقیقت را به آیندگان خود نشان دهیم.
وی علامه طباطبایی را یكی از بزرگترین فلاسفه اسلامی در عصر حاضر خواند و تصریح كرد: شاید بتوانم ادعا كنم كه چنین شخصیتی ـ با وجود معدود بودن آثار فلسفی ـ از زمان ملاصدرا تاكنون كمنظیر بوده است. عظمت علامه جدای از دانستهها، آثار و تفاسیر و نیز تقید به تمام فرائض و مستحبات شرعی، به آزاداندیشی و آزادمنشی او بود.
دینانی در بخشی از سخنان خود فلسفه را در عین نقدپذیر بودن، در مقابل برخی شبهههای علم جدید «روئین تن» دانست و به تبیین فرق بین معنای فلسفه و فلسفیدن/ فهم و فهمیدن پرداخت و فهم را امری چارچوب یافته و منجمد و فهمیدن را فرآیندی روان توصیف كرد.
وی همچنین در مجالی دیگر، به تبیین فرق بین مفاهیم زمان و تاریخ پرداخت و تاریخ را عبارت از زمان تحقق یافته خواند و ادامه داد: فلسفه و علم به سرعت به پیش میروند و ما باید با تعقل و فلسفیدن، خود را از زندانی شدن در چارچوب ذهن و فلسفه و ایده یك فیلسوف خاص برهانیم.
دینانی در بخش دیگری از سخنان خود «پرسش» را منشأ پیشرفت علم و فلسفه دانست و افزود: پرسش (پرسشهای بنیادی از هستی و شئون آن و از آغاز و انجام) منشأ پیشرفت علم و فلسفه و بزرگترین وجه تمایز انسان و حیوان است. حیوانات در دوران تاریخی خود به غیر از پارهای تغییرات بیولوژیكی و زیستی، تغییری نداشتهاند. این عدم تغییر، ناشی از عدم فهم و عدم فهم نیز ناشی از پرسش نداشتن است.
مدیر گروه فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ایران ادامه داد: انسان به دلیل دارا بودن عقل میپرسد و این عقل مسائل بسیاری را برای وی كشف میكند و دومین ویژگی عقل نیز آن است كه نادانی انسان را به وی نشان میدهد.