جام جم آنلاين: دلنوازان عنوان برنامه‌اي است كه روزهاي زوج ساعت 9 صبح از شبكه 4 پخش مي‌شود و به دو موضوع موسيقي و ادبيات مي‌پردازد.

پخش موسيقي سنتي و محلي همراه با دكلمه اشعار توسط ژاله صادقيان بخش اصلي اين برنامه را تشكيل مي‌دهد. همچنين معرفي شاعران اشعار متن برنامه و خوانندگي افرادي چون عليرضا قرباني، سالار عقيلي و محمد عبدالحسيني يكي ديگر از بخش‌هاي اين برنامه است.

در سال‌هاي پيش، برنامه «تماشاگه راز» با اجراي سهيل محمودي به طور اختصاصي به حوزه موسيقي و آواز مي‌پرداخت. بعدها با كاروان شعر و موسيقي پا به تلويزيون گذاشت و همين راه را ادامه داد.

تلويزيون در حال حاضر بيشتر در قالب نماآهنگ و ترانه‌هاي تيتراژ به سراغ دنياي ساز و آواز مي‌رود. در اين شرايط مي‌توان دلنوازان را برنامه‌اي اختصاصي براي علاقه‌مندان به موسيقي دانست.

موسيقي سنتي ايران گنجينه‌اي ارزشمند از ميراث فرهنگي ايران زمين است؛ موسيقي‌اي كه با آوازهاي باشكوه ابوعطا، بيات زند، ‌افشاري، دشتي،‌ بيات اصفهان و دستگاه‌هاي شور، همايون، ماهور و نوا گوش و قلب بسياري از جهانيان را تسخير كرده است.

تركيب سازهاي ايراني همچون ني، دف، تار، تمبك، چنگ و رباب نغمه‌ها و آوازهايي را پديد آورده كه شكوه و عظمت فرهنگ ايراني را بازتاب مي‌دهد.

برنامه‌اي با 12 سال سابقه

تلويزيون به عنوان يك رسانه فراگير مي‌تواند با نشان دادن تصوير و صداي بزرگان موسيقي سنتي به‌نيازهاي علاقه‌مندان اين حوزه پاسخ دهد. در حال حاضر برنامه دلنوازان تلاش مي‌كند خلأ برنامه‌هاي موسيقايي تلويزيون را پر كند. برنامه‌اي كه به گفته تهيه‌كننده‌اش مرتضي مومني پخشش از شبكه 4 حدود 12 سال سابقه دارد و قبل تر با نام نغمه‌ها از شبكه 5 پخش مي‌شده است.

اين تهيه‌كننده درباره تاريخچه برنامه دلنوازان مي‌گويد: گوينده دلنوازان قبلا خانم ژاله علو بود. حدود 7 سال است كه خانم صادقيان در اين برنامه گويندگي مي‌كنند. برنامه ما تلفيقي از ادبيات و موسيقي است. در دلنوازان سعي كرديم از استادان قديمي كه در قيد حيات نيستند يادي بكنيم. 5 دقيقه اول را به بزرگداشت اين استادان اختصاص داده‌ايم. همچنين سعي كرديم تصاوير كارت‌پستالي از فضاهاي فرهنگي و تاريخي ايران را در اين برنامه نشان بدهيم.

دلنوازان برنامه‌اي شنيداري است، اما به همان اندازه كه به آواها و نواها توجه دارد ، به وجوه بصري كارش هم اهميت مي‌دهد. در دلنوازان در كنار موسيقي سنتي تصاويري زيبا از اماكن تاريخي ايران را مي‌بينيم.

از تهيه‌كننده دلنوازان درباره چگونگي تهيه تصاوير براي ترانه‌هاي مختلف مي‌پرسم. او پاسخ مي‌دهد:‌ اين برنامه در مكان‌هاي متفاوتي ازجمله كاخ سعدآباد، كاخ گلستان و همچنين شهرهاي همدان، يزد و كرمان تصويربرداري شده است. يك نفر به من مي‌گفت ما تصاوير آرامگاه حافظ را زياد ديده‌ايم، اما در برنامه شما نمايي از اين آرامگاه را مي‌بينيم كه چشمنواز‌تر است. كار اصلي من فيلمبرداري است. بنابراين وقتي مي‌خواهم خانه بروجردي‌هاي كاشان را فيلمبرداري كنم به سراغ زاويه‌هاي جديد مي‌روم. من درباره زيبايي‌شناسي تصويري 2 سال درس خوانده‌ام. براي ساخت اين برنامه ، شعر خواننده‌هايي چون بسطامي و سراج را گوش داده‌ام و آنها را دسته‌بندي كرده‌ام. وقتي شعر يك ترانه از حافظ باشد طبيعتا تصاويري از آرامگاه حافظ يا نمادهاي مربوط به حافظ را نشان مي‌دهيم.

نكته: دلنوازان برنامه‌اي شنيداري است، اما به‌همان اندازه كه به آواها و نواها توجه دارد به‌وجوه بصري كارش هم اهميت مي‌دهد
اگر تصاويري از شاعر ترانه نداشته باشيم ، سعي مي‌كنيم از تصاويري استفاده كنيم كه ناهمخوان نباشد. معماري خانه بروجردي‌ها در كاشان با فضاي خيلي از ترانه‌ها تناسب دارد. من تمام جاهاي تاريخي استان فارس را تصويربرداري كرده‌ام. در آرشيو ما تصاوير زيادي از چهل ستون اصفهان، خانه طباطبايي‌ها در كاشان، خانه زينت‌الملوك و نارنجستان در شيراز، موزه آب يزد و... موجود است. دلنوازان به مدت 35 دقيقه تخت جمشيد را به مردم نشان مي‌دهد. اين طوري بينندگان هم يك فضاي تاريخي را مي‌بينيد و هم با موسيقي سنتي و استادان قديمي آواز آشنا مي‌شوند.

آشنايي با استادان موسيقي

مومني درباره آنچه در قسمت‌هاي آينده در دلنوازان مي‌بينيم ، صحبت مي‌كند و مي‌گويد:‌ از همايون خرم 60 دقيقه برنامه ضبط كرده‌ام. به ما گفته‌اند فقط مي‌توانيد صدايش را پخش كنيد. با آقاي صديق تعريف صحبت كرده‌ايم تا در برنامه‌مان حضور يابد. او استاد سالار عقيلي بوده است و كارهاي فاخري در عرصه موسيقي دارد. در برنامه‌مان تا به حال سعي كرده‌ايم استادان موسيقي را به مردم بشناسانيم. در 5 دقيقه اول برنامه‌مان به سراغ استاداني مي‌رويم كه خيلي در تلويزيون مطرح نشده‌اند. استاداني مثل ابوالحسن صبا، تاج اصفهاني و جليل شهناز را به مردم معرفي مي‌كنيم. خيلي از اينها به نظر من يك اسطوره در عرصه هنر هستند.

برنامه دلنوازان هم‌اكنون فقط روي موسيقي سنتي ايران متمركز شده و كاري به موسيقي پاپ ندارد. مومني در اين باره توضيح مي‌دهد:‌ در زمان حيات ناصر عبداللهي به موسيقي پاپ هم پرداختيم و ترانه‌هايش را پخش كرديم، ولي بعد از آن فقط سراغ موسيقي سنتي رفتيم. به نظر من با اين موسيقي مي‌توانيم مردم را جذب كنيم. ما كاري به موسيقي‌هاي مبتذل نداريم. دنبال آواها و نواهايي هستيم كه تفكربرانگيز باشد و بيننده بنشيند درباره‌اش فكر كند. الان كمبود موسيقي در تلويزيون حس مي‌شود و يك برنامه نمي‌تواند اين خلأ را پر كند. مردم دوست دارند از 10 شب به بعد با شنيدن موسيقي و تصاوير هنري آرامش پيدا كنند.

او درباره محدوديت‌هاي ساخت برنامه در حوزه موسيقي صحبت مي‌كند و مي‌گويد: ما هنوز نمي‌توانيم ساز را نشان بدهيم. ما در سري اول دلنوازان تصويرساز را پخش كرديم. دو بار آقاي جليل شهناز را با ساز نشان داديم كه بازتاب خوبي هم داشت، اما الان سعي مي‌كنيم از مولفه‌هاي تصويري استفاده كنيم كه كمبود ساز را پر كند. شما اين قدر بايد جذابيت تصويري داشته باشيد كه بيننده‌تان خسته نشود.

اين تهيه‌كننده ادامه مي‌دهد: ما يك سري موسيقي فولكلور از طالش را ضبط كرديم كه بي‌نظير است. الان شبكه‌هاي جام‌جم يك و دو دارند اينها را پخش مي‌كنند. اين موسيقي در بين برنامه‌ها خرد شده است. وقتي‌ بين جدول پخش كسي 4 دقيقه برنامه كم دارد اينها را پخش مي‌كند. به نظر من اين شيوه پخش درست نيست.

دلنوازان يك برنامه فاخر در حوزه موسيقي

در همين رابطه‌ سراغ تقي رستم وندي، مدير شبكه 4 سيما رفتيم و نظر او را درباره محدوديت‌هاي ساخت برنامه‌هاي حوزه موسيقي جويا شديم. او درباره زاويه نگاه شبكه 4 به اين گونه برنامه‌ها مي‌گويد: مكتب فقهي ما رويكرد خاصي به مقوله موسيقي دارد. ما بايد با توجه به ضوابط شرعي وارد اين حوزه بشويم. اين جوري نيست كه ما بي‌حد و حصر و بدون چارچوب در اين حوزه وارد شويم. اهميت موسيقي در تلويزيون اينقدر زياد است كه آقاي ضرغامي رئيس سازمان صداوسيما يك جلسه از افق رسانه را به مقوله موسيقي اختصاص دادند و در آنجا ضوابط و چارچوب‌ها را مطرح كردند.

اين مدير تلويزيوني ادامه مي‌دهد: تجربه سي و چند ساله صداوسيما نشان داده كه ما مي‌توانيم در حوزه موسيقي فعال عمل كنيم. ولي نبايد انتظار داشته باشيم كه رسانه ملي مثل رسانه‌هاي خارجي در حوزه موسيقي وارد شود. ما بايد ملاحظات شرعي را در نظر بگيريم. دلنوازان نشان داد ما مي‌توانيم برنامه‌اي فاخر در حوزه موسيقي ارائه كنيم كه هم شعرخواني و ادبيات و مضمون در آن وجود داشته باشد و هم مخاطب از ديدنش لذت ببرد.

موسيقي كه حلال باشد و مشكلات فقهي نداشته باشد مورد حمايت ماست. از همين الان ساخت سري‌هاي جديد دلنوازان را سفارش داده‌ايم. اميدواريم سري جديدش در نوروز 91 پخش بشود.

توليد برنامه فاخر براي موسيقي هزينه‌هاي خاص خودش را دارد. تصويربرداري‌اش مستلزم رفتن به شهرستان‌هاست. از شبكه 4 بايد در حوزه موسيقي حمايت شود. ما موسيقي سنتي را در نظر داريم. اگر اين حمايت رخ بدهد، پيشرفت ما در حوزه موسيقي بسيار بيشتر خواهد شد.

احسان رحيم‌زاده / راديو و تلويزيون