تفكيك زبالههاي خشك در مبدا از وظايف شهروندي در دنياي امروز است
اين فرهنگ را بياموزيد
جام جم آنلاين: تفكيك زباله در مبدأ از اصول زندگي در شهرهاي توسعهيافته جهان است و جزو تكاليف شهروندي محسوب ميشود. در برخي شهرهاي پيشرفته دنيا تحويل ندادن زباله به صورت تفكيك شده به ماموران دفع زباله شهري كه همان عوامل بازيافت هستند، تخلف از قانون تلقي ميشود و جريمه نقدي در پي دارد.
هدف نيز مشخص است: حفظ محيطزيست كه سلامت انسان و ساير جانداران در گرو آن است و جلوگيري از هدر رفت منابع اقتصادي از طريق بازگشت آنها به چرخه توليد و مصرف.
در حقيقت در زندگي مدرن شهري، تفكيك زباله در مبدا بخشي از فرهنگ پذيرفته شده شهروندي است و به صورت عمومي نبايد مقاومتي در برابر آن وجود داشته باشد. اين روش هم عقلاني است و هم اقتصادي.
اما در جامعه ايراني با وضعيت ديگري مواجه هستيم. فقط در تهران روزانه حدود 7500 تن زباله توليد ميشود كه 35 درصد آن را پسماند خشك و باارزش تشكيل ميدهد و تنها 15درصد به صورت اصولي به چرخه بازيافت ميرسد. حالا مشكل كجاست؟ پاسخ را بايد در ضعف فرهنگ بازيافت و عدم پذيرش ضرورت تفكيك زباله در مبدا جستجو كرد. اگر دقيقتر به موضوع نگاه كنيم، نوعي مقاومت فرهنگي پيشروي بازيافت اصولي قرار دارد. با همه اين شرايط هر خانواده ايراني ميتواند در اين مسير پيشقدم شود و به جمع محدود پيشگامان فرهنگي بازيافت در جامعه بپردازد. يادتان باشد مشاركت در بازيافت اصولي از طريق تفكيك در مبدا پيش از آن كه موضوعي شهري يا حتي ملي باشد وظيفهاي انساني و اخلاقي در برابر محيطزيست جهاني است؛ وظيفهاي كه اگر ما امروز به عهده نگيريم باري سنگينتر بر دوش آيندگانمان ميگذارد و چهبسا آنان را از مواهب طبيعي و برخورداري از يك زندگي سالم و مولد محروم سازد.
تصميم جدي بگيريد
براي تفكيك زباله در مبدأ بيش از هر چيز به يك تصميم جدي نياز است. پس از آن تنها كاري كه بايد انجام شود جدا كردن پسماند خشك از پسماند تر است. قوطيهاي پلاستيكي و فلزي نوشابه يا انواع مواد غذايي كنسروي، فلزات، كاغذ، كارتن و مقوا، شيشه، وسايل لاستيكي و... جزو پسماند خشك هستند و در صورت مخلوط نشدن با پسماند تر نظير باقيمانده مواد غذايي، پوست ميوهها و... براحتي قابل بازيافت محسوب ميشوند. انواع پسماند خشك به روشهاي مناسب به چرخه توليد بازميگردند و پسماند تر نيز به كودهاي آلي و كمپوست تبديل ميشود. شرط ورود به چرخه بازيافت براي انواع پسماند خشك و تر نيز تفكيك آنهاست. در اينباره كيسههاي نايلوني را دستكم نگيريد. مخلوط شدن آنها با پسماند تر هم مانع انجام عمليات كمپوستسازي است و هم در صورت دفن زباله تا چند قرن در طبيعت باقي ميماند.
كار را با استقرار يك جعبه يا ظرف پلاستيكي، چوبي يا فلزي در گوشهاي از منزل شروع كنيد. ميتوانيد از كيسههاي نايلوني بزرگ يا گونيهاي كنفي نيز براي اين كار استفاده كنيد.
ظرف تفكيك زباله را در مكان مناسبي نظير بالكن، پاركينگ يا حياط خانه قرار دهيد. مكان مناسبي نيز براي تجمع و نگهداري جداگانهاي از كاغذ، كارتن و مقوا در نظر بگيريد. اگر همه انواع پسماند خشك را در يك ظرف نگهداري ميكنيد دقت داشته باشيد كه از رطوبت زياد و احتمال نم كشيدن مثلا بر اثر بارندگي در امان باشند.
پسماند خشك را چه كنيم؟
پس از آن كه ظرف پسماند خشك پر شد، طي فواصل زماني معين محتويات آن را به غرفههاي بازيافت شهرداري تحويل دهيد. اين غرفهها كيوسكهايي هستند كه در اغلب محلههاي شهر يافت ميشوند. علاوه بر آن جلوي اغلب بازارروزهاي شهر نيز مستقر شدهاند و فعالند. اگر مقدار زيادي پسماند خشك داريد براي مثال چند ده كيلو روزنامه يا كاغذ باطله، با شهرداري ناحيه محل سكونت خود تماس بگيريد. واحد بازيافت شهرداريهاي نواحي موظفند خودروي ويژه بازيافت را براي تحويل پسماند خشك به محل اعلام شده اعزام كنند. در هر صورت در مقابل تحويل پسماند خشك مبلغي به شما پرداخت خواهد شد. اين مبلغ زياد نيست و طبق نرخ مصوب براي انواع پسماند خشك تعيين ميگردد. علاوه بر آن ميتوانيد انتخاب كنيد و به جاي پول نقد كيسههاي زباله، لوازم بهداشتي نظير دستمال كاغذي، مواد شوينده، لوازمالتحرير و... بگيريد.
نكته: ظرف تفكيك زباله را در مكان مناسبي نظير بالكن، پاركينگ يا حياط خانه قرار دهيد. مكان مناسبي نيز براي تجمع و نگهداري جداگانهاي از كاغذ، كارتن و مقوا در نظر بگيريد
اگر اهل تفكيك زباله در خانه باشيد، ميدانيد كه مقاومت در مقابل آن چيست و چقدر هم قدرتمند است! در خانههاي امروزي كه كوچك هستند يافتن مكاني براي نگهداري پسماند خشك دشوار است. به همين علت هم شهروندان ترجيح ميدهند همه پسماند خانه را درون كيسه بريزند و شبانه از شر آنها خلاص شوند. ممكن است اقوام و آشنايان بر شما خرده بگيرند كه اين چه كاري است و مگر چقدر منفعت مالي دارد؟
حتي ممكن است به شما زخم زبان بزنند و كارتان را مسخره كنند، اما مطمئن باشيد بر خلاف مخالفان، گروهي هم يافت ميشوند كه قدر كار شما را بدانند و از آن دفاع كنند. يادتان باشد همواره پيشگامان با مخالفتها و خردهگيريها مواجه بوده و هستند. باز هم يادتان باشد كه با اين كار به جامعه خدمت ميكنيد. ضعف فرهنگ تفكيك زباله در جامعه ما به بروز پديده زبالهگردي منجر شده است. متاسفانه جمعآوري غيررسمي و غيرقانوني پسماند خشك از سطلهاي زباله به تجارتي پرسود تبديل شده است كه به كارگيري افراد بيبضاعت و حتي كودكان به كاري غير بهداشتي و بيماريزا نظير زبالهگردي را در پي دارد.
نان خشك را چه كنيم؟
چند دهه است كه نان خشك بخشي بزرگ از پسماند خانگي را تشكيل ميدهد.
نان خشك عملا جز براي تغذيه دام و طيور كاربردي در چرخه بازيافت ندارد. دورهگرداني كه به نمكيها معروف هستند، نان خشكها را از خانهها جمعآوري ميكنند تا در نهايت به مصرف دام و طيور برسد. با اين حال اگر نان خشك خانه را در شرايطي بهداشتي و به دور از تابش آفتاب و اثر رطوبت نگهداري كنيد، سپس به عوامل بازيافت شهرداري تحويل دهيد، ميتوان اميدوار بود طي فرآيندي بهداشتي به چرخه بازيافت باز گردد. نگهداري نادرست نان خشك از سوي عوامل غيرمجاز بازيافت، بروز كپك و باكتريهاي بيماريزا در آنها را در پي دارد كه در صورت مصرف توسط دام و طيور، احتمال گسترش بيماريهاي واگير و گاه ناشناخته را ميان افراد جامعه بالا ميبرد.
آموزش به كوچكترها
درباره بازيافت به كودكان آموزش دهيد. در كشورهاي پيشرفته تفكيك زباله در منازل از طريق مدارس آموزش داده ميشود و عملا به عهده كودكان و نوجوانان است. بزرگترها در اين باره جز حمايت و تشويق كاري نميكنند. ميتوانيد تفكيك پسماند خشك را به كودكان واگذار كنيد و آنها هم در مقابل پول دريافتي، اقلام با ارزش را به جيب ميزنند! كوچكترها ضرورت حفظ محيطزيست را بهتر درك ميكنند و براي اين كار انگيزههاي قويتري دارند.
امين رحيمي / جامجم